2010 Dünya Kupası sayesinde hayatımıza giren vuvuzelalar ile kültürlerin kendilerine has çalgılarını da mercek altına almak istedim..Tabiki önceliğimi ortak çilemiz olduğunu düşündüğüm , üflemeli bir çalgı olan ‘ Vuvuzela ‘ ya vermek istiyorum..‘ Vuvuzela ‘ bir tür zurna.. Ama o bildiğiniz delikleri olan , notaları itinayla çalan ve bizi coşturdukça coşturan kendi has zurnamıza hiç mi hiç benzemiyor.. Düz , çok da albenisi olmayan , nefes şiddetine dayalı bir çalgı…..
Kudu
Yapıldığı malzemeye göre değişse de boyu ortama olarak 61 cm. ve ağırlığı da 100 -120 gr kadar.. “Kudu” denen bir çeşit antilobun boynuzlarından yapılan vuvuzelayı, yüzyıllardır köylüler birbiriyle haberleşmek için kullanıyor. Günümüzdeki modelleri ise plastikten üretilirken futbol gibi spor müsabakalarında tezahürat için kullanılıyor..Vuvuzela hakem düdüğünden fazla ( 122 desibel ) , jet uçağının kalkış sesine ( 135 desibel ) yakın şiddette ses çıkarıyor. ( 127 desibel )
vuvuzela
İşitme cihazları üreticisi Phonak tarafından yapılan araştırma Vuvuzela’nın insan sağlığına zararlı olduğunu ortaya koyuyor.. Uzmanlar 85 desibelin üzerindeki bir sesin kulak sağlığına olumsuz etkiler yapabileceğine dikkat çekerken , 100 desibel seviyesindeki bir sese 15 dakika maruz kalmanın kalıcı işitme sorunlarının oluşması için yeterli olduğunu belirtiyorlar.. Benim gibi yüksek sesli maç , müzik , v.b. yayınlar izlemeyi seven izleyicilerin ister televizyonda maçların karşısına geçerken olsun isterse stadyumda maç seyretmeyi istediklerinde bir kere daha düşünmeleri gerekiyor..Afrika müziği sadece vuvuzeladan ibaret değil tabiî ki , bunu başka bir yazımda ayrıntılı olarak açıklamaya çalıştım… Meraklıları orada diğer Afrika çalgı örneklerinden olan ‘ didgeridoo ‘ ve ‘ djembe ‘ hakkında ve Güney Afrika ‘ nın müzik tarihi ile ilgili kısa bilgiler bulabilirler… Biz diğer büyük kültürlerin özel çalgılarına bakmaya devam edelim…Hint kültürü de otantik müzik aletleri kategorisinde en benzersiz örneklerle dolu. Çeşit çeşit vurmalı çalgılar , hint müziğinin ruhunu yansıtmada önemli yer tutuyor…
Genel Olarak Hint Çalgılarına Toplu bir Bakış
tabla
‘ Tabla ‘ , Hindistan’ da yaygın olarak kullanılan ve iki küçük davuldan oluşan vurmalı bir çalgı.. Tiz olan ve sağ elle çalınana ‘ dahina ‘ , bas olan ve sol elle çalınana da ‘ baya ‘ adı veriliyor.. İşin en ilginç yanlarından birisi de her iki davulcuğunda ayrı ayrı akort edilmesi.. ‘Dahina’ do sesi ile akort edilirken , bu işlemden sonra ‘baya’ isteğe göre kalın yada ince seslerle akort edilebiliyor ..
mirdingam
Aynı şekilde tiz ve bas sesler alabilmek için kullanılan bir diğer eşsiz hint vurmalı çalgısı da ‘ Miridangam ‘ olarak biliniyor.. Karnatak tarzı hint müziğinde yaygın olarak kullanılan bu vurmalı alet , sağ tarafı tiz , sol tarafı bas sesler için kullanılıyor.. Benzeri diğer vurmalı çalgılar ‘pakhavaj‘ olarak adlandırılıyor..
jalatarang
‘ Jalatarang ‘ ise içine değişik miktarlarda su doldurulan porselen kaplarla oluşturulan ve ince çubuklarla çalınarak çeşit çeşit notalar elde edilmeye çalışılan benzersiz bir hint vurmalı çalgısı…
sitar
Hint kültürünün diğer benzersiz çalgıları da telli çalgılar grubu içinde yer alıyor.. Bunların en çok tanınanı ve sevileni ‘ Sitar ‘ . Gitar ailesinden olan bu alet akort edilebilen perdelere sahip olup , her şarkı türü için ayrı ayrı akort edilebiliyor..
Ravi Shankar
Melodi , bas ve ahenk telleri olmak üzere üç farklı amaç için 30 kadar teli mevcut.. Ravi Shankar film müzikleri de bestelemiş bilinen en ünlü hint sitar ustası..
Vina ( veena )
Vina ise – namı diğer ‘ Veena ‘ – sitar a çok ben ze me si ne rağmen ahenk tellerinin olmaması bakımından sitardan ayrılıyor.. Kuzey Hindistan ‘ da sıkça kullanılan bu çalgı yapı olarak bir insanın ses tellerini taklit ediyor.. Kendi 4 telinin yanında vuruşları tutmak içinde 3 tel daha bulunuyor.. ‘ Vina ‘ yı asıl benzersiz ve çok çok farklı kılan yönü ise bir ustanın elinde çalındığında bu çalgıyı duyan kişiye bir insanın şarkı söylediğini düşündürtebilmesi…
bansuri
‘ Bansuri ‘ ise kökeni Hint inanç sistemine dayanan eşsiz otantik çalgılardan birisi.. Bambu tüpten basit bir teknikle yapılan bu tahta fülüt , çalınması çok güç bir alet.. O kadar ki , Hindu Tanrısı ‘Krişna ‘ tarafından ustaca çalınabildiğine inanılıyor.. Hint müziğindeki karşılığı ‘Venu ‘ yada ‘ Kuzhal ‘ olarak biliniyor..
Krisna bansuri çalarken…
sarangi
‘Sarangi ‘ diye bilinen çalgı da taşıdığı çok farklı özellikler bakımından ilgiyi hak ediyor.. Daha çok Kuzey Hindistan ‘da rastlanılan , Persler tarafından geliştirildiği tahmin edilen ve Müslüman müzisyenlerce tercih edilen bir çalgı..
Sultan Khan
Alt kastlarca çalınıyor olmasının en önemli sebebi , tellerinin bağırsaktan yapılmış olması ve Hindistan ‘ da bazı hayvanların kutsal sayılması ve Hindular tarafından hayvan etinin kullanılmaması… Bu aletin en önemli ustalarından birisi de ‘ Ghandi ‘ filminin müziklerini yapan Sultan Khan..Görüldüğü gibi kökeni binlerce yıl öncesine dayanan Hint kültürü , sadece müzik dalıyla ve otantik çalgılarıyla bile bizi kendisine büyülenmişçesine bağlayabiliyor ve zaman makinesine binmişçesine tarihin ve efsanelerin içinden mistik bir yolculuğa çıkartabiliyor…
tibetan horn ( tibet kornosu )
Tibet manastırında kullanılan dev kornolar da uzak doğunun en önemli gizemli otantik çalgılarından birisi.. Çoğu zaman boyları 3 metreyi geçen bu devasa benzersiz aletlerin üzerleri gümüş ve altınla kaplanıyor.. Görünüşlerinin daha etkili olmasını sağlayan bu işlemelere çıkardıkları mistik , gizemli sesleri de eklediğinizde kendinizi bir Uzakdoğu maslına kaptırmamanız içten bile değil…
