Dünyada 40.000 kadar türü bulunan orkideler (Orchidaceae) renk, koku ve özel yaşam standartları ile hayranlık duyulan bitkiler. Orkideler Türkiye’de de 160 kadar türle temsil edilen çok büyük bir aile. Tropik yağmur ormanlarından Batı Avrupa’ya kadar heryerde onlara rastlamak mümkün. Tüm dünya bu özel bitkileri tanıyor ve koruyor. Ancak ülkemizde durum biraz farklı. Osmanlı’dan bu yana bir gelenek olarak elde edilen salep sütle hazırlanan sıcak bir içecek. Kış günlerinde özel bir yeri oluyor damaklarda. Peki bu çok sevdiğiniz salebin orkidelerin kurutulup toz edilmiş yumrularından yapıldığını biliyor muydunuz?
Evet bu amaçla ülkemizde her yıl 80 milyon orkide yumrusu topraktan sökülerek yok ediliyor. Sökülen yumrulardan başka geride bitkiyi yaşatacak bir parçası kalmadığı için o birey tamamen çekiliyor sahneden. Toplanan yumrular kaynatılıp güneşte kurutularak özel değirmenlerde öğütülüyor.
Kuruması için güneşe serilen yumrular
Yüksek miktarlarda paralara satılan bu salep tozu dondurmacılar ve salep içeceği üreticileri tarafından satın alınırken büyük bir kısmı da toz olarak ihraç ediliyor.Ülkemizin de taraf olduğu CITES isimli uluslarası bir anlaşmaya göre yumruların toplanması ve satılması yasak.
Ophrys bremiferra , toplanıyor ve tehlike altında
Zira diğer Avrupa ülkelerinde yumruları kazanlara çok ciddi cezaları öngörüyor. Ancak buna karşın ülkemizde salep ticaretinin herhangi bir basamağında herhangi bir müeyyide sözkonusu değil. Ülkemizdeki orkidelerin yıldan yıla yok oldukları bilimsel çalışmalarla ortaya konulmuş durumda olmasına rağmen yetkili merciiler önlem almıyorlar. Umarız çok geç olmadan, Türkiye bir değerini daha kaybetmeden bir an önce gerekli önlemler alınır ve türlerimiz korunur.Türlerimiz hakkında detaylı bilgi için: http://www.orkidelerimiz.com/orkidelerimiz/ ve pek yakında OrkideTR.org
yorumlar
şimdiki salepler nişasta ve süt tozundan mamul sütten yapılır, içine sanayi ürünü beyaz şeker katarlar, üstüne de tarçın aromalı talaş tozu serperler, hele bir de pakette hazır salep alır da yaparsanız demeyin keyfinize. afiyet olsun kışın bol bol için, kan yapar, yarasın, iki gözüm kör olsun
ayyyy ben salebe bayılırım…
Evet, salep benim de sevdiğim içecekler arsındaydı. Ama neden yapıldığını bilmiyordum. İyi ama et yeme, ot içme neyle besleneceğim.
Market ürünlerinden hiç birinin muhteviyatında salep otuna dair bir şeye raslamadım.Ama tağsişsiz olanlarının tadı gerçekten de mükemmel.Ama sıcak iklimli şehirlerde(bulunduğum şehir gibi)adını bile duymayanlar çok.Boza aklıma geldi şimdi.Onu hele hiç bilmiyorlar.
sütle yapılan hiçbir içeceği sevmiyorum. süt mü böööğğğ 🙂
Çocukluktaki beslenme alışkanlıklarından ya da dayatmalardan kaynaklanıyor olabilir.Benim de kızlarım haddinden fazla içiyorlar.Azaltmaya çalışıyorum:)
severim salep:) ama üzüldüm doğanın zarar görmesinede:( ama akoninin dediği gibi ne yiycez biz o zaman.
en sevdiğim içeceğimden hiç bi kuvvet beni vazgeçiremez valla… ona göre önlem alsın yetiştirsinler… bulsunlar bir çözüm canım…
Salep olmazsa boza olur..
Bırakalım salepiHayırlı iftarlar:))
boza bana çekilmiş aşureyi anımsatıyor, her içtiğimde gülesim geliyor… sanki içinde güldürme maddeleri varmış gibi:)))
Öfff şöyle sıcacık olsa da içsek orkidesiz cinsinden tabiki.
:)hiç ihtiyaç hissetmem salep de pek sevmem ama bu kadar mevzusu yapıldı içesim geldi.İyiki yazıyı iftar anında okumuşum yoksa vay halime:)
Şu sıcakta canım boza ve salep çekti.Kim ısmarlıyor:))?
Canınız sağolsun ben ısmarlayayım hadiama yanında da birşeyleri siz ısmarlayın:))
sadece salepte değil, maraş dondurmasında da kullanılır orkide yumruları. oysa aynı tadı veren aromalar üretiliyor ve çoğu yerde kullanılıyor. bir yudum salebi binlerce orkideye tercih etmem. tüketim çılgınlığına kurban etmeyelim bu güzel canlıları.pharmacid orkide kaynaklı salep artık çok az bulunuyor (yumru 2 yıl sonra yeni yumru yapıyor ve kültürü oldukça zor), bu nedenle her firmanın alabileceği bir ürün değil. kalan firmalarıda biz uyarırsak her sene yapılan orkide kıyımının önüne geçeriz.caglaror senden türkiye orkideleriyle ilgili daha detaylı bir yazıda bekliyoruz.
Öncelikle tahribatın arz-talep dengesiyle doğru orantılı olduğunu ve tahrip edileninde uzaylı bir cumhuriyetin değeri olmadığını belirteyim. Sırtınızı dönünce dünya güllük gülistanlık olmuyor malesef.Gelelim tarım ile üretsin efendim mevzuna. Üretende var üretmeye çalışanda ama çok nazlı bir çimlenme dönemi var ve ekonomik açıdan doğadan toplanmayla kıyaslanmaycak kadar karsız. Üstelik türlerin çoğu neredeyse hiç üretilemiyor.penguen06’nın dediği gibi sadece saleple bitmiyor. Maraş dondurması da ikinci kullanım alanı. Bu ürünlerden birisini talep ederken içerisinde salep yerine ‘çözünebilir nişasta’ gibi diğer kıvam vericilerin kullanıldığı ürünleri tercih etmek bir çözüm olabilir.Dondurma da ise en azından hazır ürün satanların içindekilere bakabilir ve o ürünü tüketmeyebilirsiniz.Toplum olarak geri bildirim bizde ziyadesiyle az. Firmalara bu konuda e-posta bile atabilirsiniz. En olumlu yaklaşım ise sivil toplum örgütleri gibi toplum adına birşeyler yapmaya çalışan kuruluşlara ilgili projelerinde destek vermek olabilir.Salep aynı zamanda ihraç ediliyor. Bunun tek yolu ise ilgili yönetmelikleri/kanunları düzenlemek.Herşey bir kenara vatandaş olarak üzerimize düşen, bu bitkiler gibi doğal değerlerimizi bizden sonraki kuşaklara sağ salim ulaştırabilmek için biraz iradeli ve bilinçli olmaya çalışmak. Okumak duymak duyurmak. Daha fazla bilgi ve bilinç için enerji ve zaman ayırmak.OrkideTr.org sitesinde yakında bu konularda daha geniş bilgiyi bulabileceksiniz.Saygılarımla
@caglaror2 yorumunu beğendim.Çok doğru diyorsun
caglaror2 bu tip bir bilgilendirmeyi yaptığın için sağol…
Maraş dondurması dediniz de aklıma geldi…Geçen seneye kadar Maraş tan telefonla istiyordum, 2 günde geliyordu kargoyla.. Bu sene acayip büyütmüşler işleri..İstedim yine geçenlerde -Abla Mado bizim, buradan göndermemize gerek yok aynı kesme dondurmayı oradan da alabilirsin artık.dediler…Bi sevindim, bi sevindim…
Ne olur içeriğinde herhangi bir “besin” olan yazıları iftara kadar güncellemeyelim:))
salebin orkide yumrularından yapıldığını orkide hastalığına 🙂 yakalanınca öğrenmiştim. sanırım bu ilgi “Adaptation” filmiyle başlamıştı. kopanistinin dediği gibi artık -çok pahalı olmasının olumlu sonucu- salebin içinde olması gerekenin %10 kadarı orkide yumrusu bile yoktur; daha çok aroma kullanıyorlar. gıda aromalarını onaylamak mümkün değil ama özellikle bizim ülkemizde olduğu gibi liberal 😛 tarım ve yabani bitki üretimi-tüketimi olunca aromaları kurtarıcı görmeye başlıyorum. Türkiye’de yabani bitki türleri çok fazla ve bilgisiz-denetimsiz ellerde harcanıyor.
süte biraz buğday birazda mısır nişastası ve vanilya katın. tabii şeker ve tarçını unutmayalım…. salep olup olmadığını ayırt edemezsiniz…… süperrrrrrr….. işte orkideler kurtuldu bile……. 🙂
insanların ortadan kaybolup da hesabı sorulamayan bir yerde orkidenin geleneksel olarak bazı yiyeceklerin içine koyulmasına “orkide yumrusu topraktan sökülerek yok ediliyor.” diyerek tepki gösteren insanların olması da güzel tabii ki… Sürrealizmi sanatsal boyutta yaratıcılık göstergesi olarak ben de seviyorum… Bireysel haklar açısından baskı altında yaşamasaydık acaba bunun yerine neye tepki gösterebilirdik onu düşünmek lazım…bence bir iki yasa ve önlemle korunabilecek bitki türleri özel üretim ve yetiştirme alanlarına destek olanlara verilecek ekonomik destekle korunamayacak bitki türü çok az. salep konusundan girip de orkideler katlediliyora varmak hele hele bu kış salep içerken iki kere düşünün demek biraz abartı olmuş…ondan önce hamburger, kebap, tavuk döneri yerken kullanılan malzemeleri ve o malzemelerin elde edildiği hayvanları düşünmek lazım…
dimi ama dikkat etmemiz gereken o kadar çok şey var ki orkide en zararsızı bence:)