Enheduanna
Yazılı edebiyatın erkek egemenliğinde yürütüldüğü bir gerçek. Kadın edebiyatçı sayısının azlığı ya da kadın edebiyatçıların yetkinliği hâlâ tartışılan bir konu. Acaba kadınlardan bir Shakespeare neden çıkmaz, yahut kadınların sayısı neden az bu derya deniz edebiyat aleminde? Bunu başka bir yazının konusu olarak bırakıp binlerce yıl önce edebiyata elini değdiren bir kadından bahsetmek istiyorum, Enheduanna’dan.
Akad Kralı Büyük Sargon
MÖ 2300 yıllarının birinde Akad kralı Büyük Sargon’un (ki kendisi tarihte bilinen ilk imparatorluğu kurmuştur) kızı olarak dünyaya gelen Enheduanna, babası tarafından Ur kentindeki Ekişnugal tapınağına başrahibe olarak görevlendirilmiştir. Aslen Akadlı olup Sümerlere kral olan Sargon’un büyük bir devlet kurması ve Akad kültürü ile Sümer kültürünü kaynaştırması için babasına yardım etmiş, Sümerlerin aşk tanrıçası İnannan için şiirler yazmıştır. Günümüze kadar gelebilen şiirleri Enheduanna’yı tarihte bilinen ilk kadın şair, bazı kaynaklara göre de ilk şair yapmıştır.Enheduanna’nın varlığını haber veren ilk tarihî belge 1925 yılında Mezopotamya kazılarıyla ünlü arkeolag Leonard Woolley tarafından bulunur. 1995 yılında ise William W. Hallo ve J. A. Van Dijk adlı sümerologlar bulunan 50 tableti birleştirerek Enheduanna’ya ait bir şiiri tamamlamıştır. Bugün elimizde Enheduanna’dan kalan iki mühür, bir disk ve bazı tabletler vardır. Elde bulunan kalıntılar Pensilvanya Müzesi’nde sergilenmektedir.
Pensilvanya Müzesi sergilenen kalıntılar
Bir şairden bahsedip şiirlerine yer vermemek olmaz. Enheduanna’nın aşk tanrıçası İnannan için şiirler yazdığını söylemiştik. İşte bazıları:
…Sen taşkın bir selsin dağlardan inen,Ah, her şeyden önce gelen,Ay tanrıçası İnanna, cennetin ve dünyanın tanrıçası!Ateşin kıvılcımlar saçıyor ve sıçrıyor halkımın üzerine.Bir hayvana binmiş hanım,An sana üstünlük veriyor, kutsal buyruklar;Ve sen işte böyle davranıyorsun.Bütün büyük ayinlerimizde sen varsın.Ama kim anlayabiliyor ki seni gerçekten?…
Veya:
…Hayatım alevler içinde.O beni dağlardaki böğürtlen dikenlerindemecbur etti yürümeye.Sıyırdı başımdan,bir baş rahibeye yaraşan tacı.Bir hançer ve bir kılıç verdi elime,ve dedi;“senin için yapıldı bunların ikisi de,çevir onları hemen kendi öz bedenine”
İşte dünya edebiyatının bu ilk kadın şairinin diğer şiirleri için de bkz. …
yorumlar
Teşekkürler, iyi anlatmışsın..
olamazz, benim en çok anlatmak istediğim konulardan biridir..ama niye ise bu tür konularda hep birilerinin anlatacağını bildiğimden anlatmaya hiç yeltenmem..yine de kıskandım.tebrikler sizin efenim..
Eşhedüenlaa diye okumuşum başlığı. Töbe töbeee. Sen affet hallam yareppim.
Bir başka kadın şair…
@pillibebekkuyuda ve @morfikTeşekkürler arkadaşlar, beğendiğinize sevindim :)@belesh
Ramazanın maneviyatından etkilenmiş olmayasınız :))@teacher07Aslında araştırırken bir isme daha rastlamıştım: Sappho. Ve bazı yerlerde ilk kadın şair diye geçiyordu. Ama yaşadıkları dönemleri göz önüne alırsak en eskisini ilk diye tanımlamak lazım gelir elbette. Teşekkürler link için.
Hakikaten ilk kadın şair bence de.Şiirler berbat..
şiirleri yanlış çevirmişler
Nedir doğrusu ?
Hayatım alevler içinde. (hayatıma reçel kaynattım)O beni dağlardaki böğürtlen dikenlerinde (mecbur etti yürümeye. beni dağlara böğürtlen toplamaya zorla yollamıştı)Sıyırdı başımdan, (başından sıyırdı)bir baş rahibeye yaraşan tacı. (rahibe gibi kapattı beni)Bir hançer ve bir kılıç verdi elime, (Bir bıcak ve sepeti tutuşturdu elime)ve dedi;“senin için yapıldı bunların ikisi de, (al bu ikisini yap kendi öz reçelini)çevir onları hemen kendi öz bedenine”
Sen taşkın bir selsin dağlardan inen, ( Öküz gibisin maşallah )Ah, her şeyden önce gelen, ( Erken boşalma sorunun var senin )Ay tanrıçası İnanna, cennetin ve dünyanın tanrıçası! ( Seni pis yelloz cadı )Ateşin kıvılcımlar saçıyor ve sıçrıyor halkımın üzerine. ( Bi dahaki sefere çarpacam ağzına ağzına )Bir hayvana binmiş hanım, ( Doggye bayılırım )An sana üstünlük veriyor, kutsal buyruklar; ( Hep sen üsttesin bu sefer ben geçecem )Ve sen işte böyle davranıyorsun. ( Yavaş yavaş acıttın her yerimi )Bütün büyük ayinlerimizde sen varsın. ( Kollektif cinsellik sensiz olmuyor )Ama kim anlayabiliyor ki seni gerçekten?( Hakkaten )…
La bu ne?
Çevirisi..
neyin
eşhaduanna`nın şiirlerinin..
kısa öz ve güzel yazı. bilinen ilk şair başka biriydi sanki ve 90larda onun adıyla bir şiir dergisi yayımlanıyordu ülkemizde. neydi adı neydi? hatırlayamıyorum
ludingirra idi tamam hatırladım
Ludingirra hakkında Muazzez İlmiye Çığ’ın çalışması varmış. Aynı araştırmacı yukarıda verdiğim bir linkte de Enheduanna’yı ilk şair olarak nitelemiş. Yani aynı kişi iki farklı kişiye ilk demez herhalde. Bu durumda onca araştırmamın heba olmaması açısından ilk şair yukarı da belirtildiği gibi Enheduanna’dır diyorum, vesselam.
Osmanlı’da bir kadın şair
Kadın edebiyatçıların azlığının açık bazı sebepleri olduğunu düşünüyorum.İlk olarak bahsettiğimiz edebiyat, yazılı olan edebiyat. Dolayısıyla okuma yazması veya düşüncelerini yazılı hale getirme fırsatı olan insanlardan kalan bilgiler ışığında bu yorumu yapıyoruz.Okur yazarlık oranının kadınlar ve erkekler arasında günümüz de bile farklılık gösterdiğini göz önünde bulundurduğumuzda, tarihte neden daha az kadın edebiyatçı olduğu sorusunun cevabına yaklaşmış oluruz.Ayrıca, yazılmış bir metinin edebiyat tarihinde yerini alabilmesi için bir şekilde çoğaltılmış olması gerekir. Erkek egemen toplumlarda, kadının entellektüel üretkenliğinin motive edilmediğini, kazara bu motivasyonu kendinde bulan kadınların da ne kadar desteklendiği konusunu sonsuz defa tartışmaya açabiliriz.Bence, ENHEDUANNA’nın babasının kral olması ile olmaması senaryolarını karşılaştıralım…
bu yazının ve sitenin kalitesi beni ziyadesiyle etkiledi. daha önceden de okuyucu olarak uzaktan takip ettiğim bu siteye, bu yazıya adını veren o önemli kadının ismi ile giriş yapmayı uygun gördüm.bana ilham verdiğin için teşekkür ederim exorientelux , umarım bu nicki habersiz seçmiş olmam, tarafından saygısızlık olarak algılanmaz.
Bizde tam senden bahsediyoduk. İyi insan lafın üstüne gelirmiş..
@akoniBir sonraki yazmayı düşündüğüm yazının konusu tam da bu, bizdeki kadın edebiyatçılar. Hatta bugün sadece onları konu edinmiş bir kitap okudum. Umarım güzel bir yazı olur.@sister blisterDediğiniz çok doğru, bir kere sözlü edebiyat geleneğinde adı bilinmeyen ama nice ağıtlara, türkülere, destanlara, masallara can veren kadınlar vardır. Yazılı edebiyat ise tam da dediğiniz gibi sahip olunan imkanlarla çok ilgili. Aslında bu başlı başına bir yazı konusu, bir ara bunu da yazmayı düşünmüştüm. Yazımın başında bir linkte bu konuyu tartışan bir blog var. Bir de Virginia Woolf’un Kendine Ait Bir Oda kitabı da tamamen bu konuyu ele almış. Elif Şafak da Siyah Süt de bu konuya değinmişti. Sonuç olarak hepsinin ortak kanısı, kadının edebiyatta gerektiği gibi yer almamasının sorumlusunun kadının kendisinin olmadığı yönünde.@enheduannaNe demek efendim, hoş bir sürpriz oldu hatta 🙂 Yazılarınızı merakla bekleyeceğim 🙂
Mesela ilk şair; büyük bir imparatorun kızı olmasaydı adını duyurabilir miydi ? pek sanmıyorum.
nerde duyurcak, sürünürdü gariban
pehh belki var ve bilmiyoz.Onnupro ve Latino bilebilirler…maniak bir şekilde “çevir onları hemen kendi öz bedenine” olayunu biliyolar çün.
Enheduanna nın ya ruhu girmişse içine..Neyse şiir yazınca anlarız..
kadınlardan neden bir shakespeare çıkmadığını öğrenmek isteyen, virginia woolf’un kısa yazısı “a room of one’s own” okusun, yeterlidir…
o kısa yazıya internet üzerinde ulaşabilir miyiz?
A room of one’s own……….
enee korktum.
teşekkürler vanga,,…
hala mı şu “kadınlardan şekispir çıkmaz” zırvalığı yahu! virginiz woolf’tan, doris lessing’den, simone de bevoir’den sonra hala bu lafı eden mankafa adamların kafasına kafasına elizabeth badinter’ın ve bilumum feminist yazarın cilt cilt kitaplarını atmak isterim. okumuyorlarsa bari kafalarına atalım, dank etsin.
Bilgi için teşekkürlerboy uzatmaboy uzatma egzersizleriboy uzatma yöntemleriboy uzatma ilaçları
Bilgi için teşekkürlerreishireishi mantarıkırmızı reishikanser tedavisi reishireishi mantarı faydaları
teşekkürlerÇiçekÇiçekçiçiçek gönderonline çiçek siparişikadıköy çiçek
teşekkürlerhediyesevgiliye hediyeilginç hediyelerdoğum günü hediyelerihediye kutusu