bildirgec.org

Tarihin bilinen ilk kadın yazarıdır; Sapph . Doğum tarihi kesin olarak bilinmemekle beraber MÖ 630 – MÖ 612 yılları arasında Lesbos bugünkü adıyla Midilli adasında dünyaya gelmiştir. Ölüm tarihi olarak ise yaklaşık MÖ 570 yılı kabul edilmektedir.

Sappho’nun 182 şiiri günümüze ulaşabilmiştir.

Yaşadığı çağlara bakıldığında Doğu Krallıklarının aksine Egenin dağlara dik uzanan coğrafik yapısından dolayı yönetimler küçük krallıklar olarak devam etmiş, daha sonraları ise gittikçe güçlenen soylu sınıfı yönetimi kralların ellerinden almışlardır. Yönetimi ele geçiren soylu sınıfın toprağı olmayan veya küçük toprak sahibi köylülere uyguladıkları borçlandırmalar ve savaşlar yüzünden halk Attika’dan kaçarak Ege Kıyılarına yerleşmişler ve ticaret ile meşgul olmaya başlamışlardır. Bu yeni vatanlarındaki yaşam sayesinde insanlar kendilerini tanıma ve sorgulama şansı elde etmişler, toplumsallaşmış düşünce yapısından bireyselleşmiş düşünselliğe geçen bu süreçte Lirik Şiir doğmuştur. Lirik şiirin zirvesinde olan isimse; Sappho’dur

Enheduanna

Yazılı edebiyatın erkek egemenliğinde yürütüldüğü bir gerçek. Kadın edebiyatçı sayısının azlığı ya da kadın edebiyatçıların yetkinliği hâlâ tartışılan bir konu. Acaba kadınlardan bir Shakespeare neden çıkmaz, yahut kadınların sayısı neden az bu derya deniz edebiyat aleminde? Bunu başka bir yazının konusu olarak bırakıp binlerce yıl önce edebiyata elini değdiren bir kadından bahsetmek istiyorum, Enheduanna’dan.

Akad Kralı Büyük Sargon

MÖ 2300 yıllarının birinde Akad kralı Büyük Sargon’un (ki kendisi tarihte bilinen ilk imparatorluğu kurmuştur) kızı olarak dünyaya gelen Enheduanna, babası tarafından Ur kentindeki Ekişnugal tapınağına başrahibe olarak görevlendirilmiştir. Aslen Akadlı olup Sümerlere kral olan Sargon’un büyük bir devlet kurması ve Akad kültürü ile Sümer kültürünü kaynaştırması için babasına yardım etmiş, Sümerlerin aşk tanrıçası İnannan için şiirler yazmıştır. Günümüze kadar gelebilen şiirleri Enheduanna’yı tarihte bilinen ilk kadın şair, bazı kaynaklara göre de ilk şair yapmıştır.

Enheduanna’nın varlığını haber veren ilk tarihî belge 1925 yılında Mezopotamya kazılarıyla ünlü arkeolag Leonard Woolley tarafından bulunur. 1995 yılında ise William W. Hallo ve J. A. Van Dijk adlı sümerologlar bulunan 50 tableti birleştirerek Enheduanna’ya ait bir şiiri tamamlamıştır. Bugün elimizde Enheduanna’dan kalan iki mühür, bir disk ve bazı tabletler vardır. Elde bulunan kalıntılar Pensilvanya Müzesi’nde sergilenmektedir.