bildirgec.org

Siyah Süt Önyargıları Yıktı…Elif Şafak’ın bir bebeği oldu. O şimdi bir anne. Edebi anlamda yaratıcılığa adanmış ömrüne şimdi bir başka yaratıcılık duygusu eklendi.Tarihte yetiştirdiğimiz büyük sanatkârlarla, şaheserlerle iftihar etmemiz bizde bir gelenek, fazilettir. Yunus, Fuzuli, Nasreddin hoca vs… ile moral buluyor, dünya kültürlerine katkıları ile gurur duyuyoruz.21. asrın batıya hayran aydınlarının, bu geleneği sürdürdüğünü söyleyemezsek de Orhan Pamuk ve batı tarafından onun uzantısı kabul edilen Elif Şafak’ın yurtdışı başarıları onları da gururlandırdı. Ancak işin iç yüzüne bakınca özellikle de Elif Şafak’ın Baba ve Piç’i etrafındaki tartışmalar, böyle başarı olmaz olsun dedirttirecek cinsten idi.Geçen hafta Elif Şafak ikinci çocuğunu kucağına aldı. Bu vesile ile yine gündemimize girdi. Oysa Şafak’ın eserlerini okuyanların bildiği gibi medyada Elif Şafak hakkıyla, üslubuyla ve sanatçı duruşuyla tartışılmıyor. Birkaç yıl önceye gidersek:Elif Şafak, 1998 yılında Mevlana Büyük Ödülü’nü alan Pinhan, Mahrem gibi başarılı romanlardan sonra Baba ve Piç’i kaleme almış, Ermeni meselesine Türkleri aşağılayan bir biçimde yaklaştığı gerekçesiyle hakkında dava açılmıştı. Elif Şafak davası uluslararası basında büyük yankı uyandırdı. Avrupa, davayı Türkiye’nin demokratikleşmesi ile eş tuttu.The Independent,”Bir yazar hakkında roman karakterinin sözleri yüzünden üç yıl hapis istemiyle dava açan ve doğum yapacağı haftaya duruşma koyan bir ülkeye ne dersiniz? Avrupa Birliği ne kısa sürede giriş yapması olası bir aday mı? Muhtemelen hayır”diyerek açıkça AB’ye alınmamız çağrısı yaptı. (15 Eylül 2006).İtalya medyası, o zamanlar anne adayı olan Elif Şafak’ın kadınlığını ön plana çıkartarak”Böylesine alımlı, hoş, renkli bir kadın ılımlı İslam ülkesinde sırf Ermeni soykırımına değindiği için mahkeme koridorlarında demokrasi mücadelesi verecek”diyerek ve özellikle kadın yazarların Türkiye’de süründürüldüğü imajını yarattı. Bizim her şeyden çok başkalarına hayran olan ve hayran yetiştiren basınımız, taklitçi zihniyetle olayı aynen böyle takdim etti.Bu oryantalist takdimde Elif Şafak’ın bir katkısı var mıydı?Babasız yetiştiği için mi travmatik bir kitap kaleme almıştı?Kendisi anlattıklarına inanıyor muydu?Yoksa sadece sanat için mi bu mayınlı alana girmişti?Ruanda’da yapığı soykırım(http://www.rwanda-genocide.org/) ispatlanan Fransa’nın Ermeni Soykırımı yasası çerçevesinde ekmeğine yağ sürmek, Türkiye’yi biraz daha köşeye sıkıştırmak için bir ajan-provakatör müydü?Tartışmalar sırasında hepimizin hafasında sorular uzadıkça uzadı… Hiçbirinin cevabını bilmiyorum. Ama bu soruların bende meydana getirdiği önyargı ve Baba ve Piç’teki ensest anlatımlar nedeniyle Şafak’ın eserlerine son derece temkinli yaklaşıyordum. Ta ki Siyah Süt’e kadar.SİYAH SÜT NE ANLATIYOR?Siyah Süt çıkınca tartışmalara başka pencereden bakmaya çalıştım. Çünkü Elif Şafak’ın bir bebeği olmuştu. Ve bu süreç sıradan kadınlar için ne kadar zorsa Şafak için bin kat zordu. Ve teorik olarak biliriz ki büyük sanatkarlar, en büyük eserlerini zorluklardan beslenerek meydana getirirler. Öyleki bu gerçeğe İclal Aydın, Vatan gazetesinde (2006) şöyle değiniyordu:“Elif Şafak’ın bir bebeği oldu. O şimdi bir anne. Edebi anlamda yaratıcılığa adanmış ömrüne şimdi bir başka yaratıcılığın duygusu eklendi. Bu duygunun onun yazarlığına neler katacağını, tüm okurları gibi ben de çok merak ediyorum doğrusu.”****Siyah Süt, o günlerden bahsediyor muydu?Yine batıya malzeme verecek unsurlarla mı süslenmişti?Tanıtımlarında Elif Şafak’ın, “Siyah Süt”ü doğum yaptıktan sonra yaşadığı postnatal depresyonu anlatmak, hatta yaşadıklarından kurtulmak için kaleme aldığı söyleniyordu. Onu yargılamak için elime aldığım kitap öyle derinlere götürdü ki, yargılama yön değiştirip kendime döndü.Samimiyetle kaleme alınmış Siyah Süt’te, kadın olduğumuzdan beri sorguladığımız her şey, annelik, kadınlık, yazarlık, hırslarımız, dostluklarımız var.Anneannelerimiz var.Alkarısı, cinler, periler var.İnsanın tek bir gerçeği olamayacağını gözler önüne seren küçük parmak kadınlar var.Bir kadının bir davranışının, kaç iç sesi ve çatışma altında oluşabileceği var. Kitabı okuyunca kendinizden, annenize hatta en nefret ettiğiniz kadına kadar herkesi anlayabilme ihtimaliniz var.Türk dilinin incelikleri, ahengi var…Görünüşte otobiyografik bir roman olan Siyah Süt, yazarın dış dünyasındaki kimi olayların içine yansıması gibi duruyor. Ama fazlası var. Simone de Beauvoir, Sylvia Plath Halide Edip gibi edebiyat tarihindeki kadın yazarların yaşamları, mücadeleleri; Elif Şafak’ın anne olacağını öğrendikten sonra, kadın yazarların anneliklerine bakışıyla harmanlanıyor. Kitabın bu kısmı, gerçekle, kurgulananı öyle hemhal etmiş ki ayırmak ve etkilenmemek çok zor.Örneğin Hırs Nefs hanım, bab-ı Cenup’ta çıkıyor yazarın karşısına. Modern dünyanın hırslı kadını! Anaç Sütlaç Hanım, Sinik Entel ve Can Derviş Hanım…Doğu kapısında ki sabır ve tevekkül abidesi Can Derviş hanım olmayı kim istemez ki…Sanırım modern dünyada bu kadınlardan herhangi biri olmak zor. Bizler tüm bu parmak kadınların temsil ettiği, karmaşık, çarpık hislerin etkisinde çelişik, yanlışları olan ama doğruyu arayan kadınlarız.Siyah Süt, anlatılmaz yaşanır türden bir kitap. Elif Şafak, daha dikkatli (itiraf ediyorum, önyargısız) bakınca hayatı ciddiye alan, anlamdırmaya çalışan bir genç kadın. Bizim, farklı düşüncelerde olsak da böyle kadınlara ihtiyacımız var.Sözlerimi Elif Şafak’ın Pinhan’ın bir bölümüne aldığı Tao Te Ching’in sözleriyle sona erdiriyorum.Kırılmamak için bükülDüz olmak için eğril.Dolmak için boşalParçalan ki yenilenAz şeye sahip olanlarÇoğa kavuşabilirlerÇok şeyi olanların zihni karışır…Gülenay Pınarbaşı[email protected]