Halk arasında çok farklı isimlerle anılan ecballium elaterium tedavi etkinliği yüksek ancak oldukça toksik bir bitkidir. Bitkinin genel özelliklerine göz atalım;

cırtatan
cırtatan

halk arasında anılan isimler;-acı dülek-acı kavun-acı düvelek-cırtatan-cırtlak-eşek hıyarı-yabani hıyar-it hıyarı-karga düveleği-bırtlangıç-şeytan keleğiCucurbitaceae (salatalıkgiller) familyasından bir bitkidir. Tıpkı salatalığa benzer tüylü yapıdadır. Çiçekleri sarıdır. Gövde ve dallarinin üzeri firça gibi sert tüylerle kaplidir. Üstü yumusak, alti sert tüylerle kaplidir. Burada güzel resimler var. Yol kenarlarında yetişir. Güney Avrupa ve Türkiye’de yaygın olarak görülür. Meyvasi 4 – 5 cm boyunda, küçük uzun yumurta biçiminde, yesil renkli ve üzeri pürtüklüdür. İçinde sümüksü bir sıvı, siyaha çalan koyu kahve renkli tohumları vardır. Ülkemizde Akdeniz ve Karadeniz kıyılarında yaygın olarak bulunan bitki çocukların çok büyük bir eğlence aracıdır. Bitki tam olgunlaştığında tohumlarını sadece dokunmanıza karşı bile 6m uzağa 36km/saat hızla fırlatma özelliğine sahiptir. Bu bitki görüldüğünde olası bir şakacı arkadaştan şiddetle uzak (en az 6 km) durulması faydalıdır zira 6 barlık bir basınca sahiptir. Bitkinin özsuyu ciddi toksik etkilere sahiptir ağzınıza ya da gözünüze kaçması durumunda yerlerde sürünmenize neden olabilir.

bitki özsuyunu ve tohumunu fırlatırken
bitki özsuyunu ve tohumunu fırlatırken

Sinüzitte inanılmaz etkilidir. Meyvenin özsuyu doğru koşullarda hazırlanarak burun damlası şeklinde kullanıldığında birkaç gün süren bir akıntı söz konusu olur ve sinüsler boşalır. Anadolu Üniversitesi’nde 5cclik şişelerde hazırlanan ve satılan bitki özsuyu alerjik etkileri nedeniyle artık kullanılmamaktadır. Burada bilimsel bir çalışma var. Bitkiyi yüksek dozda kullanan hatta optimum dozda kullanmasına rağmen alerjik bünyeye sahip olan bir insan ölebilir bile. Anaflaktik şok (çok basit tanımla acil ve ciddi alerji durumu ki hemen her zaman ölümle sonuçlanır) yaygın görünen bir durumdur.Bitki kökünde bulunan elaterium maddesi müshil etkilidir. Bu madde ancak kökün kaynatılması ile elde edilmeli meyva kesinlikle kaynatılmamalıdır. Yine lapası antienflamatuar etkisi ile yaraların iyileşmesine neden olur. Burada da şiddetli karın ağrısı ile beliren zehirlenmeler olabilir. Aşırı alınmasında bağırsak florası bozulur kanlı ishal ortaya çıkar.Bitki uzman ellerde uygun toplama koşullarında toplanıp uygun şekilde hazırlandığında bile yukardaki yan etkileri gösterebilmektedir. Bu kadar özel ve etkili bir drogun kullanılmamasını çok üzücü buluyorum. Uygun laboratuar çalışmaları ile desteklenerek geliştirilecek bir preparatın olması kişisel olarak inanılmaz önemsediğim bir konu. Ancak basit koşullarda bunu sağlamak mümkün değil. Profesyonel bir ekip ve ekipman gerekli.