Islık dili, dilin ağız içerisinde özel bir şekle getirilerek ses organlarının mümkün olduğu ölçüde çeşitli fonemlerin (ses birimleri) boğumlanması (sese dönüştürülmesi) ile elde edilen farklı seslerden birleşen heceler üzerine kurulmuştur. Geçmişi 15. yüzyıla kadar giden bu dilde, kelimeler teker teker ıslığa çevrilerek söylenir ve bunlar arasında bırakılan kısa aralıklar cümleleri oluşturur. Yani kelimeler ses şeklinde değil, ıslığa çevrilerek ağızdan çıkar. Parmakları yardımıyla dile özel biçimler vererek konuşulduğu gibi parmakları kullanmadan da ıslık dili konuşulur. Yalnız, parmak yardımıyla çalınan ıslık daha kuvvetlidir ve daha uzak mesafeden duyulabilmektedir.Fransız Biyoakustik Mühendisi Julien Meyer’in tahminine göre dünya genelinde yaklaşık 60 ıslık dili kullanılmaktadır. Güney Meksika’da Huautla Jimenez bölgesi, İspanya Kanarya Adalarından La Gomera ( Silbo Gomero ıslık dili), Fransız Pirenelerinde Aas Köyü, Yunanistan’da Euboa bölgesi, Amazonlar, Tayland günümüzde ıslık dilinin konuşulduğu yerlerdendir. Meyer’in araştırmaları, Huautla Jimenez bölgesinde ıslık dili pazarda, evden eve, bir dükkandan diğerine haberleşmede kullanılacak kadar günlük yaşamın içinde olduğunu gösteriyor. Tayland’da aşıklar pencerelerin önüne gelerek sevgililerine ıslıkla iltifatlar yağdırıyorlar. Kanarya Adaları’ndan La Gomera adasının geleneksel ıslık dili Silbo Gomero, 2003’te ilkokullarda zorunlu ders oldu.Türkiye’de ise Prof. Dr. Doğan Aksan’ın 1966’da yaptığı araştırmada Giresun, Trabzon, Gümüşhane illerinin çeşitli belde ve köylerinde ıslık dilinin konuşulduğu saptanmış. Fakat zaman ıslık dilinin aleyhine işlemiş, tenolojik gelişmeler bu dili konuşanları da konuşulan yerleri de azaltmış. Günümüzde Giresun ili Karabörk beldesi ve Kuş Köy hâlâ ıslık dilini konuşanların bulunabileceği yerler.1400’lü yıllarda Karabörk ve Kuş Köy tepelerine yerleşen Türkler bazı kalıplaşmış çoban dili ıslığını kullanmışlar. Daha sonra arazinin engebeliliğinden, ulaşımın ve haberleşmenin zorluğundan bu dili geliştirip bir konuşma dili haline getirmişler. 1998’den beri de Karabörk’de Kuş Dili Festivali her yıl Haziran ayının son haftası uluslar arası boyutta yapılmaktadır.Gelelim Türkçedeki ıslık dilinin işleyişine. Türkçedeki ıslık dilinde bütün anlaşma i, ö, o ünlüleri ve f, ç, k ünsüzleri üzerinden sağlanmaktadır. Türkçedeki bütün sesler bu altı sesin içerisinde şu şekilde gruplanır:i = i, üö = e, öo = ı, u, a, of = p, b, f, v, h, mç = t, d, ç, c, s, z, r, l, ş, j, n, yk = k, gGörüldüğü gibi çoğu ses kendi biçimiyle değil başka bir ses olarak çıkar, yani sesler şifrelenmiştir. Bunu şu örneklerle daha iyi görelim:muhtar: fofçoçsabah: çofofyarın: çoçoçsöyle: çöççögel: köçgit: kiçben: föçvar: foçIslık çalarken ses telleri titreşmediğinden sürekli ünsüzlerin hepsi (b, c, d, g, ğ, j, l, m, n, v, y, z) seslendirilemez; dudaklar birleşmediğinden de çift dudak sesleri (p, b, m) “f” sesi olarak çıkabilmektedir. Dilin damağa yapışıp açılmasıyla da “ç” sesi oluşur. Aynı şekilde dudakların hafifçe büzük oluşu, ağız boşluğunun gerisinde dilin hafifçe kalkması, ıslık çalarken ses organlarının durumu “o” sesine yakın düşmektedir. Bu yüzden konuşma seslerinin bütün yükünü “o” ve “ç” sesleri çeker.Buna göre “Jandarma geliyor, tabancanı sakla.” (Bu örneğe gülmeden edemedim :)) cümlesi ıslık dilinde “çoççoçfo köçiçoç, çofoççoço çokço” biçiminde söylenir.
yorumlar
çok güzel bir yazı 🙂 devamını bekleriz… kuş köylülere özellikle fındık zamanı rastlarız, kendi aralarında konuşmaları hakikaten çok ilginçtir… aklıma hep R2D2 gelir ( belki esin kaynağıdır bu robota =) bahçeden harmana, su getir ya da çay demle vs şeyler söylemek için oldukça pratik…
Ben bu kuş dilini bir geyik zannediyordum. Çünkü bize öyle gösterdiler. Karadeniz Bölgesinde yurdum insanı garip bir biçimde konuşuyordu. Meğer gerçekmiş, kendimden utandım 🙂
Yazıyı hazırlarken internette ses kaydı da aradım ama şurası dışında birşey bulamadım. Konuşmanın metni de aynı sayfada.
evet emsvizyon, fındık toplamak meşakkatli bir iştir. engebeli bahçelerde iş daha da zorlaşır… hiç kuşköylü kimseyle tanışmamıştım… çok ilginç… öğrenmek isterdim… güzel ıslık çalarım vallahi… ortaokula giderken öğrendim.. şimdi ıslık gerekli olduğunda (araba çevirme birine ulaşma) hemen hallolur… yani demek istediğim bu dili çabuk öğrenirdim sanursam galüba… Türk insani renk renk değilmi?… aha da yine sevgi damarım kabardı… Türkiyem Türkiyem cennettiiiiiimmmmmmmm……….araştırmacı yazar sevgili hafifçi exorientelu’a teşekkürler….
bende tv programında izlemiştim.hatta bir dizide vardı kuş dili,ıslık çalarak haberleşiyorlarmış
hehe 🙂 çok güzel! bunların versiyonları vardır mutlaka. bu sadece karadeniz yada herhangi bir bölgeye ait birşey değil bence, zira afrikada hatta avrupada çok örnekleri var. kuzey avrupa ülkelerinde yaygın olması, beraberinde iletişimi, ardından telsiz ve gsm şirketlerinin gelişmesinde büyük rol oynamıştır. ericsson, nokia gibi devler malumunuz. 😉
lorienn fındık toplamiiyi baağa ööretme gaymaam 😉
kim öğretiyor ekmek kadayıfım… çok ayıp… yazmazsak nasıl paylaşım olur…
Herkese selamlarkuşdili hakkındaki yazınızı okudum.çalışmanızdan dolayı sızı kutluyorum.Ayrıca arkadasım yazında benım çektıgım fotografı kullanman benı mutlu ettı…sizleri 2007 haziran ayının son haftası pazar gunu giresun canakcı kuşköy köyüne beklliyoruz..ıslıgın vatanını yerinde gormeye ne dersinizwww.kuskoykoyu.bz.tc
vay ekmek kadayıfı çekti canım yaw 🙂 dur anneme söylimde yapsın…
Fındık reklamlarında kullanılan “aganigi naganigi” de bir kuş dili kelimesi saniyorum ki 🙂
bir kaç örnekte burada var.
Bu aralar ıslık dilinin dünyadaki yayılışını okuyup araştırıyordum. Nasıl ortaya çıkmış, nasıl yayılmış, kimler aracılığı ile yayılım göstermiş..İlginç bir konu. Bu konuyu yazı haline getirmeyi bile düşündüm ama internette araştırırken exorientelux’ün bu konuyu hafif’te ele aldığını farkettim. Ellerine sağlık.
bizde çocukken kuş dili konuşurduk ama ıslık dilinden bihaberdik:))
Bilfizdelfe kolfonulfulsulfurdulfuk kulfuculfukkerlfenne
nagazogo, bugunugu mugu degemegeg igistegedigin..
egeveget pbk. Mythsoulun ki eşimin kuşdili
hahahahahhaha:))
Siz hangi kus dili familyasnizdan bakiyim (: Tek cesit kus dili var zanardim bak simdi
eşim büyüdüğü semtte sizinkinden konuşrmuş çocukkene biz pbk gibi konuşurduk.
Peki
Bilgi için teşekkürlerbasurbasur belirtileribasur nedirbasur kremi