Normal insanın uyku süresinin 6 – 8 saat olduğu kabul görülmüştür. Ancak bazen normal uyku ile stresten (şoktan, acıdan) kaynaklanan uyku arasındaki çizgi çok ince olabilmekte. Bu durumda letarjik uykudan (Yun. “lethe” – bilinçsizlik, unutkanlık, “argia” – hareketsizlik, durağanlık) söz edilebilmektedir.
Letarji, hareketsizlik, dış uyarıcılara tepkisizlik, yaşama dair dış belirtilerin bulunmaması gibi özellikleri bulunduran uykuya benzer derin uyuşukluk hali şeklinde tanımlanabilmekte.Letarjinin tedavisi belli değildir. Aynı zamanda uyanma zamanını da tahmin etmek imkansızdır. Letarji durumu birkaç saatten onlarca seneye kadar sürebilmektedir. Tıp tarihinde büyük miktarda kan kaybı, doğalgaz sızıntısı zehirlenmesi, sinir krizi, bayılma sonucunda letarjik uykuya dalanlar bilinmektedir. Letarjik uykuda olanlar, görünürde hayata dair belirtilerinin olmamasına rağmen, etraflarında olup bitenleri duymakta ve hatırlamaktalarmış.Bu şekilde uykuya dalanların yaşlanma mekanizmaları çok yavaşlamış durumda olup, 20 sene boyunca hiç yaşlanmayan insanlar normal hayata döndüklerinde 2 – 3 sene içerisinde kendi biyolojik yaşlarına gelmekte, yaşlanmaktadırlar.Letarjik uykunun en büyük sakıncalarından biri, canlı olarak gömülme tehlikesidir.
XIV. yüzyılda yaşayan ünlü İtalyan şairi Francesco Petrarca 40 yaşında çok kötü hastalanmıştır. Birgün hastalığından ötürü bayılmış, herkes onun öldüğünü düşünmüş, toprağa vermeye hazırlanmışlar. O zamanın kanunlarına göre, ölünün ölümünden bir gün geçmeden gömülmesi yasakmış. Mezarının yanında kendine gelen şair kendisini çok iyi hissettiğini belirtmiş ve olaydan sonra 30 sene daha yaşamıştır.
Kesin bulgular olmamakla birlikte, letarji olayı ünlü Rus yazarı Nikolay Vasilyeviç Gogol‘un ölümüyle ilgili de sık dile getirilmektedir. Gogol manik depresif psikoz hastalığına yakalanmıştır. Çok sık apati nöbetleri geçirmiştir. Bir seferinde yazar gerçekten letarjik uykuya dalmış, yalnız doktor doğru teşhis koymuş ve durumu kurtarmıştır. Bu olaydan sonra Gogol’da tafefobi (diri diri gömülmekten korkma) oluşmuştur. Çok sevdiği kadının, Yekaterina Homyakova‘nın ölümünden sonra cinnet geçiren Gogol “Ölü Canlar“‘ın 2. bölümünün el yazmasını yakmış, üzüntüsünden yatağa düşmüştür. 10 gün sonra da hayata veda etmiştir.Mayıs, 1931’de bolşevikler Moskova’nın yeniden yapılanması planını uygulamaya koymuş, Gogol’un mezarının da bulunduğu Danilov Manastırı‘nın mezarlığını da yok etmeyi kararlaştırmışlardır. Mezarı açtıklarında yazarın kafatasının yana çevrilmiş bir konumda olduğunu farketmişlerdir. Dolayısıyla, bu durumdan sonra Gogol’un canlı canlı gömülmüş olabileceğine dair haberler dağılmıştır. Bu olay hala netliğe kavuşmamıştır.
Guinness Rekorlar Kitabı‘na kayıtlı en uzun süren letarjik uyku vakası, 1954 senesinde gerçekleşen Nadejda Artemovna Lebedina olayı olmuştur. Eşiyle yaptığı kavgadan sonra uykuya dalan Nadejda 20 sene sonra (1974’te) uyandığında dul olduğunu öğrenerek çok üzülmüştür. Sağlık açısından hiçbir sorunu bulunmayan bu bayan Ukrayna‘nın Dnepropetrovsk şehrinde yaşamına devam etmektedir.Letarji ile alakalı olarak 60’lı yılların sonunda İngiltere‘de çok ufak bir kalp aktivitesini bile algılayabilecek bir cihaz icat edilmiş olup, ilk denemelerde bile ölülerin arasında canlı bir bayan bulunmuştur. Aynı ülkede bugüne dek morglarda özel ipli çanların bulunması zorunludur, öyle ki, ölü canlandığında yardım isteyebilsin. Slovakya‘da ise mezarlara cep telefonu bile konmaktadır.Bazı hayvanlar (ayılar, kirpiler, yılanlar) letarjik uyku dönemlerini sürekli olarak yaşamakta, soğuk kışı uyuyarak geçirdikten sonra capcanlı bir şekilde yaşamlarına devam etmekteler.Konuyla ilgili kaynaklar aşağıdadır:1 – 2 – 3 – 4 – 5
yorumlar
Bu yazıdan hiç memnun değilim. Gösterilen kaynakların tamamı doğruluğunu ikinci bir kaynak ile teyit edemeyeceğimiz gazete veya blog haberlerini. Aralarındaki tek bilimsel kaynak 1800’lerden kalma, bugün komiklik olsun diye okuyabileceğimiz bir vaka takdimi.Ayrıca “kabul görülmüştür” ne demek?Modern tıptaki kullanımı açısında letarjinin tanımı yanlış yapılmış. Ayrıca en iyi tanımlanmış haliyle bile bilimsel kesinliği olmayan bir kavram olan letarji, tedavi edilen (veya edilemeyen) bir hastalık gibi anlatılmış.Basitçe bir insanın çok yorulması veya hastalıktan bitap düşmesinin, havalı bir ismi olan bu kelime, koma ve benzeri durumlarla eşdeğer gibi sunulmuş.Ayrıca koma ve benzeri durumlarda kişinin vücudunun yaşlanmayacağı iddia edilmiş ki, tamamen saçmalık.Açıkça yanlış bilgiler içeren bu yazıyı yazan kişinin, herhangi bir konuyu yazmadan önce nasıl araştıracağına dair bir metodoloji eğitimi almasını tavsiye ediyorum.
Eleştiri sınırları içerisinde göremeyeceğim sözlerininize katılmıyor ve yersiz buluyorum. Ortada bir ilgi, uğraş ve emek vardır. Görüş olarak katılmasanız da saygı duyulması gerektiğini düşünüyorum.Letarji, letarjik uyku, manik depresif psikoz, tafefobi gibi kavramları daha önceden bilmeyen birisi olarak bu yazıdan birşeyler edindiğim kanısındayım.Ayrıca bu itirazım size özgü değildir. Katı ve dışarıya kapalı bilimsellik vurgulandan dolayı insanların düşüncelerini ifade etmelerinin önüne geçilmesine karşıyım.
çok enteresan konudur, dikkatlice okuycam birazdan tebrik ederim…
Belki Gogol “Ölü Canlar”‘ın 2. bölümünün el yazmasını yakıp, üzüntüsünden yatağa düştükten 10 gün sonra da hayata veda etmemiştir, yine hastalığa kapılmıştır ve diri diri gömülmüştür.
Pazenadam iyi bir eleştiri sunmuş. Konunun bilimsellikten, nesnellikten uzak olduğunu söylemiş.Bunun nedenini de yazıda aramak gerekir. Yazı, bir olguya bilimsel bir gözle bakıyor gibi sunulmuş çünkü. Kaynakların güvenilirliği de tartışılır; katılıyorum. Fakat bir blog yazısı olduğu için, bir akademik makale olmadığı için bu kusurlarının affedilir olduğunu düşünüyorum.Hem de ilginç bir konu yakalamış yazar.
ilginç bir yazı yeni yeni kavramlar öğrendim konu ise çok derinlaterjik uyku ve hibernasyon birbirine çok yakın kavramlar yada bana oyle geldiher iki durum da stres karşısında kendini gösteriyor…yedi uyurlar hikayesini hatırlar mısınız ?…paylaşım için teşekkürler turritopsis
düzeltme laterjik değil letarjik:)
Konuya farklı bir açıdan yaklaşılmış olabilir ama bu, yazının doyuruculuğunu ortadan kaldırmaz. Salt bilimsel terimler, jargonlar ile örülü bir yazı olsaydı, psikoloji ve tıpla fazla ilgisi olmayan biri olarak anlamakta zorlanırdım. Yazılar, akademik bir çalışma değil nihayetinde, yazılarla ilgili olarak katı bilimsellik vurgusu yersiz bence.
Amacım yazarın cesaretini kırmak veya görüşlerini paylaşmasını engellemek değildi. Okunduğunda iyi hissettirmese bile belki de yazara yardımcı olacak bir yorum bence iyi bir yorumdur.Ben herkesin akademik ve edebi standartlarının yükselmesinden yanayım. Aynı yazıyı kendim de yazarsam benzer eleştiriler getirmeliyim. Yazarın eleştirimi kişisel olarak ele almamasını rica ediyorum. Samimi olarak böyle ilginç bir konuyu ele almak istemesini destekliyorum. Aslında amacım bu yazıya verdiği emeği yadsımak değil, aksine yazılarına daha fazla emek vermesi için onu cesaretlendirmektir. Daha sonraki yazılarında daha iyi olacağını ümit ediyorum.HBOZTOPTAK’ın yazıdan yeni bir şeyler öğrenebilmiş olmasından sevinç duyuyorum. Bilimsel katılık ve düşüncelerin özgürlüğü arasında denge kurulması konusundaki görüşlerinize de katılıyorum. Ancak yazının konusu daha iyi araştırılabilirdi ve siz de böylelikle daha çok yeni şeyler öğrenme fırsatı bulurdunuz.Saygılarımla.
mis gibi eleştri yapmış yahu neyini beğenmediniz. ha eleştriye katlanam derseniz bittabi kabul edilebilir.
manson naber olm ?
iyiyim bebeğim diyecem yazının içine ettin msn ortamına çevirip diyecekler onnuprom gönlümün en nadide köşesinin yumuşacık kadife yastığım.
yazının içine etmiyoruz ki mansonum, yorumların içine ediyoruz..
Gerçekten güzel bir yazı
Çok farklı bir yazı olmuş. İlk defa böyle bir şey duydum. Paylaşım için teşekkürler
ilginç buldum ben
ilginc bir yazi olmus, . Slovakya’da mezarlara cep telefonu konulmasi da bir o kadar ilginc! ve uydurma…
Bunu görmemiştim, hafif’te de uykuyla ilgili deneyler yapmışlarmış 🙂
güzel bi yazı olmuş.tşkler.
http://haber.mynet.com/detay/ilginc-haberler/kendi-cenazesinde-oldu/578386
Bilgi için teşekkürlerminoxidil satışminoxidil şampuanzayıflama onlinediyet ve diyetkanser
Bilgi için teşekkürlerBurunburun estetigiburun ameliyatiburun estetigi fiyat