Tarih nedir?..En kısa tanımıyla toplumların geçmişidir…Kısa bir tanımla toplumların mazisini inceleyen disiplindir…Tarih disiplini, insanların ve toplumların yaşadığı dönemi değil, toplumların geçmişini inceler. Başka bir anlatımla; tarih bugünü değil, dünü inceler. Tarih, bugünkü zamanı değil, geçmiş zamanı inceler. Bugünkü zamanda olan biten toplumsal olaylar ve olgular sosyoloji disiplini tarafından araştırılır ve vargılara varılır. Mazideki zaman diliminde olan biten toplumsal olaylar ve olgular, tarih disiplini tarafından araştırılır ve vargılara varılır.Şu noktalara dikkat:*Tarih disiplini geçmişi incelerken bugünkü olaylara ve olgulara baktığı gibi bakmamalıdır. Tarihin yorumu tarihsel şartlar dâhilinde yapılmalıdır. Somutlaştırırsak, tarihçi tarih bilgisini oluştururken ve tarih bilgisinin temeli olan geçmiş zamandaki olay ve olgulara bakarken ve bunları araştırırken bugünkü olaylara ve olgulara baktığı bakmamalıdır.*Tarih belgelere dayanarak araştırma yapılan bir disiplindir. Belgesiz ve bulgusuz tarih olmaz. Hayatın içine indirgersek, tarihçi, belgelerle araştırma yaparak tarih bilgisi oluşturur. Tarihçi belgelerden ve bulgulardan istifade ederek tarih bilgisini oluşturmalıdır.*Tarihi tarih yapan hayatın içinde devam eden, yaşanan olaylar değil; geçmişte olmuş, neticelenmiş olay ve olgulardır. Bugün yaşanan zaman sürecini veya devam eden ve tarihe karışan kısmını tarih olarak almamalıyız. Pratik yaşamda, tarihçi, geçmişte olmuş ve bitmiş olay ve olgularla meşgul olmalıdır.*Tarihi algılamak ve geçmiş hayattaki olay ve olguları anlamak için araya belli bir zaman aralığı girmelidir.*Tarih disiplininde ırkçı bir bakış açısıyla tarih incelenmemelidir. Her ulusun tarihi vardır, ama ulus üstünlüğünü savunan yaklaşımla tarihe bakılmaz. Bunun adına ırkçılık denir. Irkçılık yaparak nesnel olunmaz.*Tarih de tüm bilimler gibi genel-geçer ilmi yasalara ulaşmak zorundadır. Bilim nesne üzerinden yapılır. Nesne neye nesnenin gerçeği neyse onu ve o gerçekten çıkan doğruyu bulmaya çalışır. Tarih bilimi de genel-geçer ilmi yasa bulmaya çabalamalıdır. Bulması mümkün müdür? Orası tartışılır. Tarihin nesnesi de geçmişteki toplumlardır. Geçmişteki toplumlarda insanlardan oluşmaktadır. Tarihi araştıran kişi geçmişteki toplumlara ve insanlara karşı tarafsız olmalıdır.*Tarih, dini bir bakış açısıyla da incelenmemelidir. İnsanların inancı olabilir, inancı vardır veya yoktur, ama din ırkçılığı yaparak da tarih araştırılmaz. Sıfatı Müslüman diye, içki içene, içmedi diyerek netice çıkarmak zırvalamaktır, saçmalıktır, gevezelik yapmaktır. Malûm, zırva tevil götürmez. Fiili gerçek hayata aktarırsak, fiili gerçeklikteki tarihçi, tarih bilgisini oluştururken dinsel bakış açısı kullanmamalıdır. Tarihçi belli bir dini ön plana çıkarmamalıdır, hepsine karşı bitaraf olmalıdır.*Tarih geçmiş realiteyi ve geçmiş hakikati çıkarmak için nesnel olmak durumundadır. Nesnenin bilgisi, nesneden çıkan bilgi objektif bilgidir. Tarihin nesnesi geçmişteki toplumdur.Geçmişteki neyse odur.*Tarih kolektif bir bütün olan toplumu ve bu toplumda öne çıkan kişileri araştırırken ön yargılardan arınmalıdır. Kimseye daha yakın veya uzak olmamalıdır. Başka bir ifadeyle araştırmada kişilere sempati veya antipati beslememelidir. Belge ve bulgular neyi gösteriyorsa onu ele almalıdır.*Tarih geçmişte yaşanmış karmaşık olay ve olguları tahlil etmektedir. Bu tahlilde ön yargılı ve yanlış bir biçimde kitap hazırlamak ve öğretmek veya öğrenilmesi istenilen bilgileri öğretmek hasılı resmi tarih öğretmek tarih disiplinini öğretmek değildir. Yanlış bilgi üzerinden doğru yorum yapılmaz. Bilgi, konumuz tarihsel bilgi olduğuna göre, tarihi bilgi, nötr/nesnel olacak.*Tarih disiplini, tıpkı diğer sosyal disiplinler gibi, ideolojilerden arındırılmalıdır. İdeolojinin bulaştığı tarih disiplininden tarafsız bilgi çıkmayacağı gibi, insanların doğruya ulaşmasını engellemektedir.Güzel ve etkili bir sözü anlamaya çalışalım:“Tarih yazmak, tarih yapmak kadar mühimdir Yazan, yapana sadık kalmazsa değişmeyen hakikat insanlığı şaşırtacak bir mahiyet alır.”(Atatürk)…Tarihi yazanlar tarih yazıcıları, tarihçiler, tarih araştırmacılarıdır. Tarihi yapanlar, geçmişteki insanlar, geçmişteki toplumlardır. Tarihi yapanlar, beşeriyetin kendisidir. Beşeriyetin mazisinde olan bitenleri hasılı hakikatleri tarih yazıcıları nesnel olarak değerlendirmek, ele almak zorundadır. Tarih yazıcısı, tarihi objektif olarak anlatmalıdır.Tarih bilimi kısaca toplumların geçmişini inceler. Toplum da insandan oluşur. Demek ki incelediği toplum ve günümüz tarih anlayışında da toplumda çoğu zaman öne çıkan kişiler olmaktadır. Toplumların bugününde ekonomik etkinlikler var, siyasal yöneticiler ve siyaset var, edebiyat ve dil var. Toplumların oluşturduğu kültür var, sanat var, değer yargıları var. Geçmişte de toplumların oluşturduğu iktisâdi hayat, siyasî hayat, edebiyat, dil ve benzeri her konu tarihsel olarak ele alınabilir, tarih aracılığıyla incelenebilir. Ekonomi, insan ürünüdür. Siyaset, insan ürünüdür. Kültür, insan ürünüdür. Edebiyat ve dil insan ürünüdür. Tüm bunların geçmişi de söz konusudur. Tüm bu geçmiş süreç tarih disiplini vasıtasıyla öğrenilir.Toplumların geçmiş zamanlarda kurdukları devletleri, bu devletin bulunduğu ülke sınırları içinde devam eden ekonomik, siyasî ve sosyal etkinliklerini tarih ilmi inceler.Beşeri hayatın geçmişe yönelik kısmını tarih ilmi inceler.Tarih Disiplininin Terminolojideki Anlamı/Tarih Biliminin TanımıTarih biliminin terim olarak anlamı; Beşeriyetin oluşturduğu toplulukların ya da toplumların geçmiş zamandaki ve mekândaki yaşamlarını, bu yaşamı oluşturan insanların ve toplumların birbirleriyle ekonomik, siyasal, toplumsal, dini, sosyo-ekonomik ve politik ekonomik ilişkileri, savaş ve barışları, kültürleri ve oluşan medeniyetleri/uygarlıkları mekân, zaman göstererek olaylar ve olgular arasındaki sebep-sonuç bağını kurarak oluşturduğu önermeleri belgelere ve bulgulara dayanarak nesnel olarak araştıran ve açıklayan toplumsal bilim alanıdır.Tarih, geçmiş zamanda, insanların oluşturduğu toplulukların, insanların oluşturduğu toplumların, siyasal, toplumsal, ekonomik yapılarını ve özelliklerini, toplumların oluşturduğu uygarlıkları, toplumsal kültürleri, kısaca toplumun geçmişini sebep-sonuç ilgisini kurarak, belgelerle, mekân-zaman belirterek nesnel inceleme yapan ilimdir.Tarih, insanların oluşturdukları toplumların geçmişte birbirleriyle olan münasebetlerini, yer ve zaman belirterek, belge ile kanıtlayarak, nesnel bir biçimde ve sebep-netice illiyet bağını kurarak anlatan disiplindir.Bu tanımı anlayalım. Tarih geçmişin toplumlarını incelemektedir. Geçmişteki toplumların oluşturdukları dinler, yaptıkları savaşlar, barışlar tarih ilmi tarafından incelenir. Toplumların daha doğrusu toplumları oluşturan insanların geçmişteki ekonomik etkinlikleri de tarih ilmi tarafından incelenmektedir.Bu tanıma göre, bugün, yaşayan İngiliz toplumunun geçmiş zamandaki ve mekândaki yaşamlarını, bu yaşamı oluşturan insanların ve toplumların birbirleriyle ekonomik, siyasal, toplumsal, dini, sosyo-ekonomik ve politik ekonomik ilişkileri, savaş ve barışları, kültürleri ve oluşan medeniyetleri/uygarlıkları yer, zaman göstererek olaylar ve olgular arasındaki sebep-sonuç bağını kurarak belgelere ve bulgulara dayanarak nesnel olarak araştıran ve açıklayan toplumsal bilim alanı tarihtir.