Sultan 1. Abdülhamid‘in kızı olan Esma Sultan Osmanlı İmparatorluğu’nda tahta aday gösterilen tek kadındır.Esma Sultan 3. Ahmet’in kızı Esmâ Sultan’la ismi karıştırılmasın diye Küçük Esma Sultan olarak çağırılırdı.

14 yaşındayken III. Selim‘in vasıtasıyla 36 yaşındaki Kaptan-ı Derya Küçük Hüseyin Paşa ile evlendirilen ve 25 yaşında dul kalan Esma Sultan bir daha evlenmemiştir. Kendisine ait pek çok yalısı, evi ,köşkleri olduğu için gençlik dönemini oldukça rahat geçirmiştir.Abdülhamid öldüğü zaman veliaht Mustafa küçük olduğu için yerine geçen III. Selim de tahttan isyan sonrası indirilince saltanatın başına gelen IV. Mustafa Esma’nın kardeşiydi, ancak onun da bir yıl süren padişahlığı sonrası padişah bu kez yine Esma’nın kardeşi olan II. Mahmut oldu. Esma Sultan önceleri IV. Mustafa ‘nın padişahlığını desteklemiş hatta Alemdar Mustafa Paşa’nın intiharına sebep olan ayaklanma’da önemli rol üstlenmiştir.Ancak II. Mahmut tahta çıkar çıkmaz Mustafa’yı idam ettirerek bu duruma nokta koymuştur.II. Mahmut yeniçeriler tarafından hatta başkaları tarafından sevilmeyen,istenmeyen bir padişahtı, öyle ki kendisinden başka Osmanlı hanedanından erkek olmadığı için kendisine alternatif Esma Sultan’ın Osmanlı saltanatı başına geçirilmesi fikri ortaya atılmıştır.Kazan kaldıran yeniçeriler sultan 2.Mahmut’u indirmeye çalıştıkları sırada yerine geçecek erkek olmadığını öğrenince tahtı Esma Sultan’a teklif etmişlerdir.

Esma Sultan yaşadığı dönem İstanbul’un en zengin prensesiydi ve en şık hanımlarından biriydi.(Padişah 2. Mahmut ona Eğer sen erkek olsaydın, işte o zaman benim vay hâlime. Aslâ saltanât yüzü göremezdim diye ara sıra takılırdı)Meşhur Esma Sultan Yalısı‘nın sahibidir, bu yalı kendisine henüz 10 yaşındayken verilmiştir.Esma Sultan “Thirty Years in Harem” adlı ondokuzuncu yüzyıl sonunda Amerika’da yayınlanan bir kitaba konu olmuştur, kitaba göre kendisi oldukça kibar ve yaşamı seven biridir. Geçtiğimiz yıl Murat Belge ile Murat Bardakçı’nın arasının açılmasına sebep olan polemiğin kahramanı Esma Sultan bahsettiğimiz Esma Sultandır, Osmanlı İmparatorluğu döneminde üç tane Esma Sultan olduğu için kaynaklarda bazen birbirleriyle karıştırılır, bu yüzden Küçük Esma Sultan lakabı tarihçiler tarafından da kullanılır. Esma Sultan’ın seks düşkünü biri olduğu, kahvehanelerden gençleri toplayıp onların posasını çıkardıktan sonra öldürttüğü yönündeki iddialar Murat Belge ile Murat Bardakçı’yı birbirine düşüren konudur .Reşat Ekrem Koçu‘nun kitabına göre Esma Sultan oldukça ilginç eğlence anlayışına sahip biri olarak yer alır, kitapta İstanbul’un en şık kadını olan Esma Sultan’ın Galata’dan Rum oğlanlarını toplatarak onları yalısında köçek kıyafetleriyle oynattığı, dövdürdüğü erkeklerin kendisine yalvararak özür dilemesini istediği yer alıyor.Ancak pek çok tarihçi bu yazıların Avrupa’kı yazarların etkisiyle yazıldıgını savunur.Esma Sultan 70 yaşına kadar yaşadı. Hakkında en çok dedikodu yapılan Osmanlı kadını olarak bilinir.