Cumhuriyet dönemi heykellerinin bazılarının ilginç hikayeleri vardır. En son, Cumhuriyet Gazetesi Hafta Sonu ekinde haftada bir, resmi tarih bozar yazılar yazan Erdoğan Aydın bunlardan birini gündeme taşıdı.
Taksim Cumhuriyet Abidesi
İstanbul’lular Taksim’i ve meydanı bilirler ve Cumhuriyet Abidesini de elbette. Abidenin İstiklal Caddesine bakan yüzünde ön sırada Kurtuluş Savaşı kahramanları Mustafa Kemal, İsmet Paşa ve Fevzi Paşa bulunur, arka sıraya ise pek az kimsenin gözü takılmıştır. Mustafa Kemal’in direktifleri ile ikinci sıraya Kızılordu’nun kurucularından Ukrayna’lı general Frunze ve Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti Türkiye büyükelçisi S.İ.Aralov’un figürü konulmuştur (Bazı kaynaklarda S.İ.Aralov yerine Kızılordu’nun önde gelen generallerinden K.E.Voroşilov’un bulunduğu beliritilmektedir. K.E.Voroşilov’un Cumhuriyet’in 10. yıl kutlamalarına katıldığı bilinmektedir).Kurtuluş Savaşında Yunan orduları Ankara önlerine dayandığı sırada Sovyetler Birliği’nden Anadolu’ya önemli miktarlarda nakit para, altın ve silah yardımı yapılmıştır. İngiliz’lerin yanlış istihbaratlarla Türkler’i Ruslar’a karşı kışkırttığı bir dönemde General Frunze’nin bizzat Mustafa Kemal’le görüşmek üzere Ankara’ya gelmesi ile Sovyet yardımı devam etmiş, böylece belki de Türk Ordusu Sakarya Meydan Muharebesi’nde makus talihini yenmiştir.Taksim Cumhuriyet Abidesi’ne dönersek, Pietro Canonica tarafından yapılan bu anıt önce havuzlu bir meydan çeşmesi için tasarlanmış ancak daha sonra vazgeçilmiş. İtalyan heykeltraşın diğer tanıdık heykelleri ise İzmir Cumhuriyet Meydanı’ndaki atlı Atatürk Heykeli ile Ankara Sıhhiye Meydanı’ndaki Atatürk heykelidir.
İzmir Atlı Atatürk Heykeli
Cumhuriyetin ilk heykellerine imza atan diğer bir heykeltraş ise Avusturyalı Heinrich Krippel’dir. Samsun’daki şaha kalkmış atın üstündeki Ataürk heykeli, İstanbul Sarayburnu’ndaki Atatürk Heykeli ve Afyon’daki anıt bilinen eserleridir.
Afyon Anıtı
(Meraklısı bu heykellerin tamamını Eczacıbaşı Sanal Müzesinde görebilir)1937’den sonraki meydan heykelleri genellikle Türk heykeltraşlar tarafından yapılmıştır. Bunlardan Ali Hadi Bara tarafından yapılan İstanbul Harbiye Orduevi bahçesinde duran ve eliyle Akdeniz’i işaret eden Atatürk heykeli hakkındaki tevatür ise şöyledir: Heykelin maketinde Mustafa Kemal’in sol eliyle Akdeniz’i işaret ettiğini gören Fahrettin Altay Ankara’ya gittiğinde Mustafa Kemal’den aldığı direktifle Akdeniz’i işaret eden elin sağ el olduğunu heykeltraşa iletir. Kimbilir, yaklaşan Hitler ve Mussolini rüzgarları solunu sağını şaşırtmıştır!
Harbiye Orduevi Ataürk Anıtı
Aynı heykele ait diğer bir rivayet, Zeki Faik İzer’in ‘İnkılap Yolunda’ adlı tablosundaki Atatürk figürünün Ali Hadi Bara’nın yukarıda bahsedilen heykelinden esinlenmiş olduğudur, ancak resimdeki Atatürk’ün sol kolu havadadır. Büyük usta Hilmi Yavuz Zaman gazetesinde 2004’te yazdığı yazılarda bu tablonun Delacroix’nın ‘İnkılaba Rehberlik Eden Hürriyet’ tablosundan intihal olduğunu anlattığını belirterek bu dosyayı kapatalım.
Delacroix – İnkılaba Rehberlik Eden Hürriyet
yorumlar
keşfe devam…
eğer hataen olmadıysa, yazılar gönderildikleri değil yayınlandıkları anın timestamp’ine göre sıralansınlar önerimi dikkate alan yeni site yönetiminin ilk icraatlerinden biri mi diye sorasım var
Frunze Sakarya Meydan Muharebesi‘nden hemen önce Ankara’ya gelmiş. Türk ordusu Sakarya’da önemli taktik hamleler yapmış, acaba diyorum, Kızılordu’nun teorisyeni Frunze’nin de fikri katkısı olmuş mudur?Latife Hanım Harbiye’deki evini yukarda bahsettiğim Atatürk heykelinin tam karşısında tutmuş, hasretini gidermeye yetmiş midir acep?Bir ses vereyim diyorum, belki yankı yapar, bir taş atayım diyorum belki dalgalanır, herkes karşı yönden geliyor, ulan yoksa ben mi ters şeritteyim?
yaw sen de sıkıştır araya bir “heykel put mudur, değil midir?” bak nası şenleniyor ortalık.
bide heykele tükürdünmü olay tamamdır.politikaya bile atılırsın.
Sanata bir katkımız olsun bari;Krippel’in Sarayburnuna yaptığı heykel, ilk Atatürk heykeli olarak tarihteki yerini aldı. Canonica dünyaca ünlü bir heykeltraş. Cumhuriyet Abidesi diğer ismiyle Atatürk Anıtı’nı 1,5 yılda yapar. Heykel yapımında Ali Hadi Bey ile Sabiha Ziya’nın da katkıları olur. Zaten daha sonra yazında da belirttiğin gibi, heykelleri Ali Hadi Bey’e yaptırırlar. Bu heykelde İtalya’nın kırmızı ve yeşil mermerleri kullanılır. Yanlış hatırlamıyorsam 90 ton ağırlığında ve heykelin İstanbul’a getirilişi de ayrı bir hikayedir.Dip Not olarak da şunu ekleyebilirim. Sunay Akın bütün söyleşilerine bu heykelin öyküsünü anlatarak başlar. O yüzden adamı gördüğünüz yerde kaçın derim.
Bizim memlekette son yillarda heykelleri Tankut Oktem yapar. Gemligin yazlik beldesi olan Kumla da atolyesi vardir. Bahcede cesit cesit Mustafa Kemal heykelleri durur, her birinin bir cok yere siparisi vardir.Heykellerin ve bustlerin fiyatlarina gelince…Bosverin simdi bunu ben size tartisma konusu acayim,sadece dikta devletlerinde tum meydanlara ve okullara tek kisinin heykeli asilir.
Bir şey daha eklemem gerek,Serdarsabri Beyfendi; şimdi bu yazdığınız yazı keşifin konusu değil ki! Sizi serbeste alalım.Ayrıca korkmayınız, serbest herkesi bağrına basıyor. Yok eğer bu keşiflik diyorsanız, bu daha daha keşiflik
@ser-hus, 30’lu seneler dünyada faşizmin kol gezdiği dönemler, heykel sanatçıları da italya ve avusturya/almanya kökenli mussolini ve hitler çalışmış yetenekler.haa, 40’lı, 50’li, 60’lı 70’li, 80’li, 90’lı senelere ne diyeceksin dersen, memlekete yeni bir peygamber, yeni bir din, yeni bir kâbe empoze etmek kolay değil tabi.@nevdalist, ne di’yim haklısın, ne benim yazı keşiflik ne senin yazı serbestlik, birileri ters şeritte gidiyor farkında değil. naylonun gittiği eşşek cennetini ziyaret etmekte faide telakki etmekteyim.
Yazıda bahsi geçen Delacroix’dan intihal Zeki Faik İzer’in “İnkılap Yolunda” tablosunu, Mustafa Kemal Merkezi Cumhuriyet Resimleri sergisinde görebilirsiniz.
Bilgi için teşekkürlerpanaxpanax ginsengalışverişsaat plusantakya biber hapı