Bundan önceki iki yazımızda (1, 2), geleneksel İslam anlayışındaki en temel dini kaynaklardan kabul edilen hadisleri ve “ehl-i sünnet ve’l cemaat” in başucu kitapları olan “kütüb-i sitte” yi incelemiştik…Hadis kaynaklarının geneli ile ilgili şimdilik son (“şimdilik” çünkü İslam konusunda yazmaya devam ettikçe hadis meselesini ister istemez daha çok irdeleyeceğiz) tespitimizi, en önemli beş hadis kitabının baş kaynağı, hatta baş kahramanı olan Ebu Hüreyre hakkında yapalım…Ebu Hüreyre, hadis kaynaklarının baş kahramanıdır, zira tek başına Buhari‘ nin kitabında 7 Bin kadar hadis varken, tüm kaynaklarda Ebu Hüreyre’ den nakledilen ve “sahih” kabul edilen 3 Bin’ den fazla hadis vardır…Tüm yaşamı boyunca Muhammed Peygamber‘ in yanında olduğunu, kendisine Peygamber’ in çok güvendiğini, “hafızasının sağlam olması ve hiç bir şeyi unutmaması için” Peygamber’ in kendisine dua ettiğini, tuvalete gitmesinden, ikili görüşmelerine kadar her an yanında bulundurduğunu iddia eden Ebu Hureyre’ nin yaşamını ve ravisi olduğu hadisleri incelersek, aslında “İslam’ ın Pavlus’ u” rolünü üstlendiğini görürüz..İşte tamamı kendisinin baş kaynaklardan biri olduğu hadis külliyatından, Ebu Hüreyre notları…* Hiç bir hadis kitabında, İslam tarihi ile ilgili kitaplarda hatta kendisi hakkında yazılan biyografilerde dahi Ebu Hüreyre’ nin soyu ve nesebi, kim olduğu, nereden geldiği tam olarak verilemez. Hatta “kedi babası” anlamına gelen Ebu Hüreyre lakabı dışında gerçek ismi dahi net olarak bilinmemektedir.* Yine kendisi hakkında yazılan kitaplarda, Peygamber öldükten sonra çevresindekilerin sık sık ona gelerek “Söylesene, Peygamber benim için bir şey demiş miydi?” diyerek ona takıldıkları(!), kendisinin de “Evet, senin için şunu şunu demişti” diyerek şakayla(!) cevap verdiği ve kendi aralarında böyle eğlendikleri yazar. Her ne kadar bu kaynakların yazarları bu durumu “şakacılık” ile örtmeye çalışsalar da, bu şakaların(!) bir kısmının zamanla ciddiyet kazanıp gerçek diye hadis kitaplarına girmiş olması büyük ihtimaldir.* Bir başka hadis kaynağında Ebu Hüreyre hakkında şu hikaye anlatılır :

“Ömer b. Hattab Ebu Hüreyre’ ye hitaben “Ey Ebu Hüreyre, fazla hadis rivâyet ediyorsun. Rasülüllah’a yalan isnat etmenden korkuyorum.” demiştir. Bundan bir müddet sonra da, hadis rivâyetine son vermezse kendisini Devs yurduna sürgün edeceğini ihtar etmiştir. Bundan sonra Ömer sağ olduğu müddetçe Ebu Hüreyre hadis rivâyetini durdurmuştur. Ömer öldükten sonra tekrar yine faaliyete geçmiştir. Ara sıra “Ömer ölünceye kadar “Allah rasülü şöyle dedi.” diyemedik. Ömer sağ olsaydı bu hadisleri size rivâyet edebilir miydim? Vallahi, asla. Çünkü o takdirde Ömer’in sopasının sırtımı okşayacağını kesin olarak biliyorum. Ömer, “Kur’ân ile ilgilenin. O, Allah’ın kelamıdır.” derdi” diye yakınırdı. (İbn-i Asâkir)”

* Yine bir başka hadis kaynağında

“Ebu Hüreyre haramı helal, helali haram yapmadıkça hadis isnat etmenin sakıncası olmadığını söylerdi. (Tehavi)”

denilir.* Ebu Hüreyre, “yalancılıkla” suçlanan “ilk” hadis rivayetçisidir :

“Hz. Aişe, duyduğu Ebu Hüreyre’nin bir yalanıyla ilgili haber yollamış, yalan söylememesini ihtar etmiştir. Buna karşı Ebu Hüreyre, “ Aişe, elinde ayna – tarak, ayna karşısında süslenirken ben Rasülüllah ile beraberdim. Ondan hadis öğreniyordum.” diyerek kendini küstahça savunmaya çalışmıştır. Hz. Aişe işin üstüne gidince “Ben onu Rasülüllah’tan değil, el Fazl b. el Abbas’tan duymuştum.” demiştir. O günlerde ise el Fazl hayatta değildi. (Sadık Er Rafii)

* Ebu Hüreyre’ nin bu haliyle hadis külliyatında 3 Bin’ den fazla hadisi yer alırken, diğer sahabenin rivayet ettiği hadis sayıları şöyledir :Halife Ebu Bekir: 142 (Buhari bunların sadece 22 tanesini eserine almıştır.) Halife Ömer: (İbn-i Hazm’ın tespitlerine göre) 50 civarında. Halife Osman: 14. Halife Ali: 58 ya da 50… (Buhari ve Müslim’de bunların yirmi kadarı yer alır.) Zübeyr: 10. Talha: 4… Ubeyd b. Ka’b: 15…Bu durumda yine sorularımızı yöneltelim :* Ömer’ in Ebu Hüreyre’ yi “yalan söylemeye devam ederse sürgüne göndermekle tehdit ettiği” doğru mudur? Doğruysa, bu kişiye nasıl güvenilebilir? Eğer yalan ise, bu yalanın yer aldığı hadis kitabına nasıl güvenmelidir?* Peygamber’ in eşi Aişe’ nin Ebu Hüreyre’ yi “yalancılıkla” suçladığı hadis doğru mudur? Doğruysa Ebu Hüreyre’ nin 3 Bin’ de fazla rivayetinin yer aldığı hadis kitaplarına nasıl güvenmeliyiz? Yalan ise, bu yalanın yer aldığı hadis kitabına nasıl güvenmeliyiz?* Ebu Hüreyre’ nin “haramı helal, helali haram yapmadıkça hadis uydurmakta sakınca görmediğine dair” hadis doğru mudur? Doğruysa bu kişinin hadislerine nasıl güvenmeliyiz? Yalansa bu yalanın yer aldığı hadis kitabına neden güvenelim?* Bütün hayatlarını Peygamber’ in yanında geçirmiş ve daha sonra halife olmuş isimlerin güvenilirliği Ebu Hüreyre’ nin “bu halinden” daha mı azdır? Buhari, neden Ebu Bekir gibi bir kişinin, üstelik bir halifenin 142 rivayetinden, 120 tanesini “yalan” kabul ederken, Ebu Hüreyre’ nin her ağzından çıkanı doğru kabul etmiştir?* Aynı hadis kitaplarında ve İslam geleneğinde “dürüstlük ve adalet sembolü” olan Ömer, neden Ebu Bekir’ i hadis rivayet etmekten men etmiştir?Ve son soru :Üç yazımızın sonunda anlıyoruz ki, hadis kitapları adeta birer “mayın tarlası” gibidir. Bu kitaplarda yer alan hangi hadisin güvenilir, hangi hadisin güvenilmez olduğuna dair genelgeçer bir kural var mıdır?