kendiliğinden oluşan ya da bilinçli olarak hazırlanan olayları, belirdikleri sırada sistemli ve amaçlı bir biçimde inceleyerek bilgi toplama yöntemidir. Bir mezhebe mensup insanların dini törelerini incelemek için bilgi toplayan bir araştırmacı, o mezhebe mensup insanların dini ayinlerine katılarak ya da bu ayinleri izleyerek bilgi toplayabilir.Gözlem yoluyla toplanan bilgilerin güvenilirliği iki koşula bağlıdır. Birinci koşul, gözlemin özneler üstü olma koşuludur. Bu, bir gözlemcinin aynı olayı farklı yer ve zamanlarda izlemesi durumunda aynı sonuçları çıkarması gerektiği anlamına gelir. İkinci koşul, gözlemin özneler arası olması koşuludur. Bu, aynı olayı inceleyen iki farklı gözlemcinin aynı olaydan aynı sonuçları çıkarmasını ifade eder. Gözlemi yapanın kendi içe bakışı ile hangi peşin hükümlerin ve taraf tutan düşüncelerin kendisini tarafsız hareket etmekten alıkoyduğunu ve ilgisiz alanlara yönelttiğini anlamaya çalışmalıdır. Gözlemcinin tarafsızlığını yitirmesi, araştırma sonuçlanın tartışır hale getirir. Araştırmacının tarafsızlığını koruması, her zaman başarılabilecek kolay bir iş değildir. Bu nedenle, gözlemci, gözlemlerini zaman zaman konu hakkında bilgisi olanlarla tartışmalıdır. Böylece taraflı olarak elde ettiği bilgileri, yeniden düzenleme olanağı elde edebilir.Gözlem yöntemi dolaysız ve objektif olmasına rağmen sınırlı bir kullanım alanına sahiptir. Bunun iki temel nedeni vardır: Birinci neden, bu yöntemle ancak, davranışın ve eylemin fiziki yönünün gözlemlenebilmesidir. Davranış ve eylemlerin psikolojik özelliklerine ve karar süreçlerine ilişkin bilgiler bu yöntemle toplanamamaktadır. İkinci neden, yöntemin pahalı olması ve gözlemlenecek olayların her zaman bulunamayışıdır. Bu nedenle gözlem yönteminin kullanılabilmesi için:1. Gerekli verilerin gözlemle toplanabilir özellikte olması2. Gözlemlenecek olayın kısa zamanda tamamlanması3. Eylemin sık sık tekrarlanması ve devam etmesi gerekir.
