Web erişilebilirliği web sitelerini ziyaretçilerin engelli olup olmadıklarına bakılmaksızın herkes için erişilebilir kılmak anlamına gelmektedir. Bir web sitesini erişilebilir kılmak için uygulanabilecek yöntemlerin pek çoğu kolaydır ve çok zamanınızı almaz ancak buna rağmen günümüzde halen pek çok web sitesi ya az bir miktarda erişilebilirdir ya da hiç erişilebilir değildir. Kamuya açık ve ticari yapıların engelli kişiler tarafından kullanılabilir olacak şekilde tasarlanmasını zorunlu kılan bazı kanunlar bulunmaktadır ancak Birleşik Devletler’de kurumsal web sitelerinin erişilebilir olmasını zorunlu kılan bir yasa henüz bulunmamaktadır (Birleşik Krallık’ta buna yönelik bir yasa 2004 yılında parlamentodan geçmişti). Birleşik Devletler hükümetine ait ya da hükümet tarafından desteklenen siteler Engelli Amerikanlar Yasası’nın 508. Bölümü‘ne tabidir ancak bu kanuna uymadığı için kapatılan ya da herhangi bir ceza alan hiçbir web sitesi olduğunu daha önce duymadım.Web sitelerinin erişilebilir olmamasına yönelik özel bir çaba harcandığını sanmıyorum. Bence buradaki problem, insanların “erişilebilirlik” teriminin anlamından ve bunun engelli insanlar için ne derece önemli olduğundan bihaber olmalarında ve bir web sitesini nasıl daha erişilebilir kılacaklarından haberdar olmamalarında yatmaktadır. Ayrıca web tasarımına yönelik eskiden kullanılan yaklaşımlar (örneğin Fireworks tarafından etkinleştirilen kes ve döşe metodu) özellikle erişilebilirlik alanında çok büyük zaafların verilmesine yol açmıştır. Bu tip yaklaşımlar daha çok web sitelerinin tüm tarayıcılarda aynı şekilde görünmesine odaklandıkları için, engelli insanları gözardı etmişler ve bu sebeple de onlar için bilgiyi “erişilemez” kılmışlardır. Web site erişilebilirliği sitenizin hedef kitlenizdeki herkes için aynı görünmesi demek değildir. Erişilebilirliğin anlamı, bilginin herkes tarafından ulaşılabilir olması demekter. Görme engelli birisi için sitenizin tüm tarayıcılarda aynı görünmesi bir şey ifade etmez.Erişilebilirliğe yönelik atılacak ilk adım, web sitenizi standartlarla uyumlu olarak kodlamanızdır. Tüm elementlerin CSS üzerinde tanımlanarak stillenmesi ve kodum iyi ve temiz bir şekilde yazılması burada büyük önem taşımaktadır. İkincisi ise semantik kodlamak burada önemli bir yardımcı olacaktır. XHTML’nin kullanımı ise kesinlikle doğru bir yönelim olacaktır. Ne şans ki günümüzde XHTML ve CSS kullanmadan kendinizi tanıtmanız artık neredeyse imkansız gibidir. Eğer web siteniz bu şekilde geliştirilmişse, erişilebilirliğe yönelik önemli bir adım atmış durumdasınız ve ben bunu az miktarda da olsa erişilebilirlik açısından kabul edilebilir olarak görmekteyim. Buna rağmen halen CSS/XHTML ile geliştirilmiş ancak yazıtipi bağıl birimler (em) yerine mutlak değerler (px) kullanarak belirlemiş pek çok site bulunmaktadır. Bu IE6 halen kullanıldığı için henüz pek problem olmasa da kısa süre içerisinde problem olmaya başlayacaktır.Durum, kullanıcı arabiriminizi jQuery ya da diğer JavaScript kütüphanelerinden birini kullanarak iyileştirmek istediğinizde biraz daha karmaşık hale gelmektedir. Bildiğim hiçbir çevrimiçi erişilebilirlik doğrulama aracı, rahatsız edici (obtrusive) ve rahatsız etmeyen (unobtrusive) JavaScript arasındaki farkı henüz fark edememekte ya da web sitesinin bilgiyi alabilmek için JavaScript kullanmak zorunda olup olmadığını anlamamaktadır. Bu sebeple sayfa ya bir uyarı hatası verir ya da en kötü ihtimalle açılmaz. Sitenizde kullandığınız Google Analytics kodu bile erişilebilirlik açısından bir sorun yaratmaktadır. Bu tip sonuçları alan web geliştiricileri kısa süre içerisinde erişilebilirlikten vazgeçmektedir.Bu tip araçları kullanıp sorunlarla sadece yüzleşmekle kalmaktansa, onları analiz edip sorunları gidermeye yönelik olarak kullanmak en iyisidir. Yukarıdaki örnekte örneğin Firefox Web Developer Aracı’nı kullanarak JavaScript’i etkisizleştirerek sorunu gidermeye yönelik girişimlerde bulunmaya başlayabiliriz. Eğer JavaScript’i etkisizleştirdiğinizde siteniz görünmez hale geliyorsa o zaman siteniz JavaScript’i erişilemez, rahatsız edici bir şekilde kullanmaktadır. Bu iyi değildir. Ancak eğer tüm içerik halen görüntülenebiliyorsa ancak o içeriğin sunumu etkilenmişse, o zaman JavaScript’in erişilebilirliği etkilemiyor olma ihtimali daha yüksektir.* Kaynak: Evolution Web DevelopmentSiz kodladığınız web sitelerinde erişilebilirliğe ne derecede önem veriyorsunuz? Türkiye’de bu alandaki girişimler ne yönde olmuştur? Sizce erişilebilirlik, üzerinde düşünmemiz gereken bir kavram olmalı mıdır? Görüşlerinizi yorumlarınızla paylaşın.