bildirgec.org

Osmanlı Devleti’nde (Türkiye) dünyaya gelen yönetmen Elia Kazan‘ı en iyi “A Streetcar Named Desire” (Arzu Tramvayı) adlı yapımdan tanıyoruz. 2003 senesinde yaşamını yitiren Kazan’ın çektiği sinema filmi “The Arrangement“, 1969 senesinde (ülkemizde 1972) gösterime girdi. Yönetmenin kendi romanından uyarladığı yapım Türkçe’ye ‘Kader Değişmez’ olarak çevrildi. Filmde üç defa Oscar’a aday gösterilen 1916 doğumlu Amerikan aktör Kirk Douglas, Oscar Ödüllü aktris Faye Dunawa, 2007 senesinde yaşamını yitiren İngiliz aktris Deborah Kerr, Richard Boone, Michael Higgins, Hume Cronyn, Harold Gould, Michael Murphy, John Randolph Jones, Carol Eve Rossen gibi isimler rol alıyor. Psikolojik drama filmleri arasında hatırı sayılır bir yeri olan “The Arrengement” filmi, Kazan’ın gerek teknik açıdan gerekse kurgu bakımından en iyi eserlerinden biridir. Hayatta her şeye sahip olan 40’lı yaşlarında bir adamın iç bunalımları ve düşlerini konu alan yapımın orjinal süresi 125 dakika.

Fransız Sineması’nın en önemli dönemlerinden biri olan Yeni Dalga’nın başarılı yönetmenlerinden Claude Chabrol‘u rahmetle anıyoruz. Usta sinemacının 1969 senesinde çekmiş olduğu sinema filmi “Que la bête meure“, Chabrol’un en bilinen yapıtları arasında yer alıyor. İngilizce’ye ‘This Man Must Die’, Türkçe’ye ise ‘Canavar Ölmeli’ olarak çevrilen film, Nicholas Blake’nin ‘The Beast Must Die’ adllı romanından uyarlandı. Senaryosu Chabrol ile Paul Gégauff tarafından yazılan 110 dakikalık yapım, Fransa’da çekildi. Filmde 1938 doğumlu Fransız aktör Michel Duchaussoy, 1945 doğumlu Fransız aktris Caroline Cellier ve 2003 senesinde yaşamını yitiren oyuncu Jean Yanne rol alıyor. Hayatın sillesini yemiş bir yazarın intikam arzusunu ve iç içe geçmiş bir aileyi anlatan “Que la bête meure”, seyretmeye değer orjinal bir yapım.

İngiltere’de dünyaya gelen yönetmen John Schlesinger, kariyeri boyunca 25’ten fazla filme imza attı, bir Oscar Ödülü kazandı ve 2003 senesinde hayatını kaybetti. Schlesinger’in yönetmenliğini yaptığı sinema filmi “Midnight Cowboy” (Geceyarısı Kovboyu), James Leo Herlihy’nin romanından uyarlandı. Oscar Ödüllü Amerikan aktör Jon Voight ile iki Oscar Ödüllü Amerikan aktör Dustin Hoffman‘ın başrollerini paylaştıkları filmde Sylvia Miles, Brenda Vaccaro, Barnard Hughes ve Jennifer Salt gibi isimler de rol alıyor. 4 Milyon Dolar gibi bir bütçeyle çekilen 1969 çıkışlı film, En İyi Film, En İyi Yönetmen ve En İyi Uyarlama Senaryo dallarında Oscar Ödülü kazandı.

1935 doğumlu yönetmen Woody Allen, yönettiği filmlerle sinemayı bambaşka bir şekle soktu ve Woody Allenca’yı yarattı. Yine kendi tarzında (mockumentary) bir film olan “Take the Money and Run“, bir suç komedisi olmasının yanı sıra bugüne dek örneği az verilmiş bir absürt belgesel. Yaşanmış, yaşanacak pek çok saçmalığı gösteren ve insanların yorum ve görüşlerine yer verilen filmde Allen’e aktris Janet Margolin eşlik ediyor. 1969 senesinde vizyona giren yapım, Laurel Ödülleri’nde iki dalda aday gösterildi. 1,5 Milyon Dolar gibi bir bütçeyle San Fransisco ve San Quentin Hapishanesi’nde çekilen film, Türkçe’ye ‘Parayı Al ve Kaç’ olarak çevrildi.

Virgil Starkwell, başarısız bir öğrenci ve her türlü arkadaş ortamından dışlanan bir çocuk olmuştur. Bu eksikliklerini meziyete dönüştürmeye çalışan genç adam, kendini suç işlemeye adar ve her fırsatta hırsızlık yapar. En büyük hayali bir banka soymak olan Virgil, Louise adlı genç ve güzel bir kadınla tanışıp aşık olur; bundan sonraki amacı onun için çalmaktır.

Korku/ gerilim filmlerinin ustası İngiliz yönetmen Alfred Hitchcock‘un bilinmeyenlerinden biri olan “Topaz“, 1969 senesinde vizyona girdi. Leon Uris’in kitabından uyarlanan 140 dk’lık film, 4 Milyon Dolar gibi bir bütçeyle çekildi. Ne İngiliz, ne de Amerikan seyircisinden beklediği ilgili görebilen Hitchcock, filmde rol alması için anlaştığı, ancak çeşitli sebepler yüzünden birlikte çalışamadığı Paul Newman‘a küsmüş ve bir daha aktörle çalışmamıştır.
Uluslararası sorunlar ve örgütler üzerinden klasik bir Hitchcock kurgusu olan film, Sovyetler’den Amerika’ya, oradan da Küba’ya giderek örtbas edilen mevzuları ortaya çıkarıyor.

Yeni Dalga‘nın usta isimlerinden François Truffaut, 1932’de Paris’te dünyaya geldi. Fransız Sineması’na şekil veren yönetmenlerden biri sayılan Truffaut, yirmi küsur film çekti ve 1984’te hayatını kaybetti. Yönetmenin 1969 senesinde çektiği sinema filmi “La sirène du Mississipi“de (Türkçe’siyle ‘Evlenmekten Korkmuyorum’) Fransız aktris Catherine Deneuve, Fransız aktör Jean-Paul Belmondo, 2004 senesinde kaybettiğimiz Nelly Borgeaud, Martine Ferrière, Yves Drouhet ve Marcel Berbert rol alıyor. Çekimleri Fransa ve Reunion Adası’nda yapılan film, 1,5 Milyon Dolar gibi bir bütçeyle tamamlandı.

Yeni Dalga’nın öncü isimlerinden Eric Rohmer’in yazıp yönettiği sinema filmi “Ma nuit chez Maud“, 1969 senesinde vizyona girdi. En İyi Yabancı Film ve En İyi Senaryo dallarında Oscar’a aday gösterilen film, Rohmer’in Altı Ahlak Öyküsü’nün üçüncü filmi. Filmde Jean-Louis Trintignant, Françoise Fabian, Marie-Christine Barrault ve Antoine Vitez gibi isimler rol alıyor.

İsveç Sineması’nın büyük ismi Ingmar Bergman‘ın yönetmenliğini yaptığı sinema filmi “The Passion Of Anna” (orjinal adıyla; En Passion), 1969 senesinde vizyona girdi. Tokyo’da dünyaya gelen aktris Liv Ullmann ile İsveçli aktör Max von Sydow‘un başrollerini paylaştıkları yapımda İsveçli aktris Bibi Andersson, İsveçli aktör Erland Josephson, aktör Sigge Fürst ve Erik Hell rol alıyor.
Filmle ilgili ilginç bir detayı da vermeden geçmeyelim; yönetmen Bergman, filmin çekimlerini bir zamanlar birlikte olduğu ve çocuğunun annesi olan Liv Ullmann ile birlikte yaşadığı adada tamamlamış. Dört karakterin öyküsünün anlatıldığı film, esasen Andreas Winkelman’ın yaşamına odaklanıyor.

Marlowe

Yönetmenliğini Paul Bogart’ın yaptığı, senaryosu Raymond Chandler’in The Little Sister (Küçük Kız Kardeş) adlı romanından yola çıkılarak yazılan 1969 yapımı filmin başrollerinde; James Garner, Gayle Hunnicutt, Rita Moreno, Carroll O’Connor, Jackie Coogan ve dövüş sanatlarının usta ismi Bruce Lee var.

Film James Garner’ın The Rockford Files’daki Jim Rockford karakteriyle ikinci Los Angeles Özel Dedektifi rolünün habercisi olmuş. Stirling Silliphant’ın film için yazdığı, Marlowe’ın birçok sözü Chandler’ın kitabından doğrudan alınmış.

Filmin afişi

Çekildiği günden bugüne kadar gençleri etkileyen; giyimlerini, tavırlarını, hayata bakışlarını, duruşlarını, yürüyüşlerini, konuşmalarını ve hatta beğenilerini alt üst eden tam manasıyla Kült bir film.
Easy Rider ın Türkçe karşılığı “geniş insan” dır. Çalışmayan, para kazanma derdi olmayan, güncel sorunları kafasına takmayan insan tipidir. Zaten film de Amerika’yı motorlarıyla gezen iki hippinin,Wyatt (Peter Fonda) ve Billy’nin (Dennis Hopper), öyküsü anlatılmaktadır. Ardından bu öyküye Jack Nicholson da katılıyor ve film tadından yenmez bir hale geliyor.Bağımsız sinemanın en önemli filmlerinden biridir. Hiç bir zaman değerini kaybetmemiş, aksine her geçen gün değerine değer katmış bir yol filmidir.
Ayrıca o günler de stüdyo dışında da sinema çekilebileceğini ispatlaması açısından ve düşük bütçesiyle Hollywood’a kafa tutan bir yapıdadır.Kendi dönemine ait; Dustin Hoffman ile Jon Voight döktürdüğü Midnight Cowboy ve Alice’s Restaurant la birlikte sinema tarihini kökünden sarsan özelliğe sahiptirler. Bu yüzden de muhafazakar kesimler tarafından pek sevilmeme gibi bir durumları da söz konusudur.