1 Ocak 2004’te ses tekeli kalkınca ne olacak? Acaba gerçekten ses tekelinin kalkmasını bekleyenler umduklarını bulabilecek mi? Yoksa herşey bir fiyasko mu olacak? Bu yazıda hem bu sorulara yanıt arayacağız hem de yanıt ararken bazı teknik açıklamaları olabildiğince herkesin anlayabileceği bir dille anlatmaya çalışacağız.Bilindiği gibi ses iletiminde devlet tekel konumunda ancak geçen yıl yayınlanan bir Telekomünikasyon Kurumu raporunda ses sinyallerinin data sinyali olarak iletilmesinin tekel olmadığı görüşü savunulmuştu. Yani 0-4 kHz analog band devlet tekelinde ancak bu sinyal sayısal sinyale dönüştürüp iletirseniz serbest. Bu rapordan yola çıkan bazı özel girişimciler VoIP yoluyla ticari kazanç sağlama yolunu seçtiler. Sonunda mahkemelere düşüldü. Teknik bilgiden yoksun yargıçlarımız birbirinden farklı kararlar verdiler ve ortalık tam bir hukuksal kaosa döndü. Ama artık 2004 yılbaşından itibaren VoIP serbest. Yaşasın liberalizm!VoIP nedir ve serbest olunca ne olacak? VoIP internet protokolü üzerinden ses iletimidir. Dolayısıyla internete bağlı iki makine arasında yalnız data iletimi değil ses iletimi de yapabiliriz. Bunun için de öyle pahalı şeyler gerekli değil. Yalnızca internete bağlı bir makine ve konuşabilmek için mikrofon ve hoparlöre gereksiniminiz var. Tabi bir de bunu sağlayacak yazılıma. Yazılım dediysek hemen hemen her chat yazılımı bu olanağı sağlıyor. Diyelim ki Amerika’yla konuşacaksınız, siz İstanbul’da arkadaşınız New York’ta online, ne duruyorsunuz? Buyurun konuşun. Üstelik bu mevcut hiçbir yasada suç değil, çünkü bu işi ticari amaçlı yapmıyorsunuz. Yani 3. şahıslara satmıyorsunuz. Zaten bunu bilen biliyor ve yapan yıllardır yapıyor. İnternet telefonu denen aygıt yukarda anlattığımız işleri yapan basit bir aygıttan başka bir şey değil. Demek ki dünyanın heryeriyle 56 kB dial-up modemle şu tarifeyle konuşabiliriz.Şimdi burada bazı saptamalar yapmamız gerek. 56 kB dial-up erişim ses iletimi için yeterli değildir. Kaliteli bir ses iletimi için en az 64 kB gereksinim duyulur. Demek ki 56 kB bağlantıda ses kalitesi epey bir kötüleşecektir. Üstüne üstlük bir de yazının sonunda değineceğimiz sorunlar da eklenince sorun ciddi boyuttadır. Peki çözüm ne? Doğaldır ki 64 kB lik bağlantı. Bu aşamada dual ISDN’in tek kanalını kullanarak bu işi halledebiliriz. Hele ADSL veya kablo modeminiz varsa söyleyecek söz kalmıyor. Bakınız şu ana kadar yaptığımız iş VoIP ve yasal. Ses tekeli varmış yokmuş bizi hiç ilgilendirmiyor. Yalnız bir sorunumuz var. Konuşmak istediğimiz kişi online değilse ne yapacağız?İşte ses tekelinin kalkması burada önem kazanıyor. Nasıl oluyor da bu kadar ucuza bizi hemen konuşturabilecekler? Sistem şöyle işliyor: Örneğin İstanbul’da bir noktaya atıyorum 100 kadar PSTN hat veya birkaç ISDN-PRI alıyoruz. Yine bu noktaya 512 kB veya 2 MB noktadan noktaya internet erişimi sağlıyoruz. Dünyanın herhangi bir noktasından İstanbul ile görüşülecekse gerekli yazılım ve servislerle çağrı internet üzerinden bu noktaya ulaştırılıyor. Bu noktadan da şehir içi aramayla konuşmak istediğiniz numara aranıyor. Böylece bu işi yapana bu aramanın maliyeti yalnızca şehir içi arama olarak yansıyor. Ya da tersine işliyor.Ancak bugün Avrupa ve Amerika’da bu işin hiç te beklenen seviyede olmadığını görüyoruz. Neden?TCP/IP’de bilgiler bölünerek paketler halinde gönderilir. Bu paketler bilgi otoyolunda tümüyle başıboşturlar ve en kestirme yoldan adreslere ulaşmaya çalışırlar. Yine de sonra gönderilen bir bilgi önce gönderilen bir bilgiden daha önce adrese ulaşabilir. Bu durumda siz “Naber lan Kamil?” tümcesini “beNar aln mil?Ka” şeklinde duyabiliriniz. Her ne kadar bu örnek biraz abartılmış ta olsa kaliteyi önemli ölçüde düşürür. Peki çözümü yok mudur? Elbette vardır. Cache’ler kullanarak sıralama düzeltilebilir. Ama bu sefer de maliyetler artacak ve astarı yüzünden pahalıya gelecektir. Dolayısıyla servis sağlayıcılar QoS (Quality of Service) vermekten kaçacaklardır. Bu kadar ucusa QoS veren varsa hiç düşünmeyin hemen üye olun. Hatta bize de bildirin biz de üye olalım.İşte durum bundan ibaret ve bu kadar basit! Şimdi bir tercih yapacağız. Parası olup kalite isteyenler PSTN veya ISDN kullanmaya devam edecek, olmayanlar liberalizmin sıcak kollarında kendini avutacak.Peki daha daha sonra neler mi olacak? Açıklayalım. PSTN akıllı bir ağdır. O kadar akıllıdır ki 12 tuşluk bir terminal yeterlidir. Oysa ki internet oldukça aptal bir ağdır. 102 tuşlu bir terminal bile yetersiz kalabilir! Çözüm akıllı ağlardır. İntelligent Network (IN) hem yeteri kadar cache içerir, hem paketleri sıralar, hem taşıdığı sinyalin ses sinyali olup olmadığını çözümler hem de QoS verir. Bir gün gelecek ve şu ana kadar yapılmış olan yatırımlar çöpe atılacak ve IN kurulacak.2004 hayırlı uğurlu olsun herkese…
yorumlar
PSTN: Public Switched Telephone Network. Yani su anda kullandigimiz telefon agi. Ayni kisaltma cogu kaynakta POTN olarak verilirmis (Plain Old Telephone Network).VoIP: Voice over IP (IP ->Internet Protocol). Sesin internet uzerinden iletisimini amaclayan projelerin genel ismi. Burada ses kelimesiyle, telefon konusmalarindaki gibi anlik-karsilikli konusmalar yani gercek zamanli haberlesme anlatiliyor. Projede kritik olan sey haberlesmenin gercek zamanli (real-time) olmasi.Gercek zamanli olmayan komunikasyonda, (ornegin internet’te radyo dinlemek, tv seyretmek gibi) gelen bilgiler gosterim baslamadan once bir kac saniye kadar depolaniyor (bufferring, cache). Bu sayede baglantida herhangi bir aksaklik oldugunda (paket geciktiginde veya gelmediginde), depodaki paketler kullanilarak problem cozumu icin vakit yaratiliyor. Windows Media Player ve Real Player’in yaptigi bufferring’in amaci bu (kotu gunler icin paket biriktirmek).Gercek zamanli konusmalarda ise karsi tarafin datasi aninda uretildigi, ve aninda iletilmesi gerektiginden fazlaca buffering yapmak mumkun degil. Zaten cogu durumlarda gelmeyen paketlerin tekrar gonderilmesini isteyecek vakit bile olamayabiliyor (ornegin Istanbul – New York arasindaki uzun bir internet hattinda). Ses dekoderi, alici devre eline ulasmis paketlerden sesi en iyi sekilde olusturmaya calisiyor. Buna da genel olarak VoIP problemi deniyor. Problem sesin paketler halinde guvenilir olmayan bir ag uzerinden iletilmesi. Internet protokolunde paketlerin varis sirasi belirsiz, hatta paketlerin varip varamayacaklari da garanti edilemiyor. Normal internet baglantisinda (program download ederken) bu sorun gelmeyen paketlerin tekrar tekrar istenmesiyle cozuluyor. Dedigimiz gibi gercek zamanli trafik icin bu mumkun degil.VoIP’yi denemek icin 2004’u beklemeniz gerekmiyor, hatta belki de denemissinizdir. ICQ chat veya Netmeeting gibi programlar VoIP programlari. Telekom tekelinin kalkmasi biz tuketicileri fazlaca ilgilendirmiyor (fiyatlarin dusmesinden baska). Tekel kalkmasi ozel firmalara Telekom pastasindan pay alma sansi veriyor ki dunyanin en pahali telefon servislerinden birine sahip oldugumuzdan bu hepimizin lehine. Tekelin kalkmasiyla tuketiciler VoIP servislerine daha kolay ulasacaklar, bu da fiyatlari etkileyecek.Tahminlerimce 2004’ten itibaren ulkemizde cok sayida Telefon Karti firmasi kurulacak. Bu firmalar Telekom’dan cok daha ucuza bilmem nereyi arayabilirsiniz ilanlariyla gazeteleri dolduracaklar. Bu firmalardan bazilari o kadar kucuk olacak ki gazete ilani bile veremeyecek olduklari halde Turk Telekom’la rekabet etmeye kalkacaklar. Bizler kosa kosa bu telefon kartlarini alip, evimizden veya ankesorlu telefonlardan konusmalarimizi yapmaya calisacagiz. Ornegin Istanbul Besiktas meydanindan, Adana Kazancilar mahallesini bu kartlarla arayan bir vatandasimiz, meydandan servis saglayicinin yerel numarasini (212 veya 800 ile baslayan) cevirecek. Karsisina cikacak olan bilgisayara aldigi telefon kartinin numarasini ve Adana telefon numarasini tuslayacak. Bilgisayar bu konusmayi Istanbul-Adana arasini internet’ten, Adana -> Kazancilar mahallesi arasini da bildigimiz telefon sisteminden aktararak baglamaya calisacak. Bu isin VoIP firmasina maliyeti iki sehir ici konusma (212’li numara aranirsa bir konusma) + Istanbul – Adana arasindaki internet hattinin mesguliyet ucreti olacak.Bu is zor mu ? Hic degil. Problem de buradan kaynaklaniyor. Cok dusuk fiyatli ve berbat kaliteli firmalar yuzunden VoIP sisteminden soguyacagiz buyuk ihtimalle.Tuketicinin VoIP kalitesinden memnun kalmasi icin yapilmasi gereken en onemli sey ozel internet hatlari kiralamak. Yukaridaki ornek icin, Istanbul – Adana arasinda guvenilir bir internet baglantisinin kurulmasi lazim. Daha onceden de dedigimiz gibi Internet Protokolunde gonderilen paketlerin karsi tarafa ne zaman varacagi garantilenemiyor, hatta ulasip ulasmayacagi bile kesin olarak soylenemiyor. Bu zorluklardan dolayi ABD’de ve Avrupa’da VoIP yayginlasmis degil (tabi onlarin telekom fiyatlari bizim kadar pahali da degil).Yurtdisinda sehirler veya ulkeler arasi VoIP servisi saglayan ciddi firmalar, herkese acik olan internet hatlarini degil, kendi ozel hatlarini kullaniyorlar. Yukaridaki ornek icin Istanbul – Adana arasinda Turk Telekom’dan ozel bir hat kiralaniyor. Bu ozel hat sayesinde paketler cok giris cikisli kalabalik bir yoldan gitmek yerine, ozel bir otobandan seyahat etmis oluyorlar. Otoban sizin oldugundan paketin ne zaman varacagini siz tayin ediyorsunuz. Bu da paket gecikmesinden kaynaklanan problemleri azaltiyor. (bkz. net2phone network’u)Tabi bunu yurt capinda yapabilmek ciddi yatirimcilarin isi. Bunu yapabilecegini dusundugum yatirimcilar halen ellerinde internet hatlarini tutan ISS dedigimiz internet servis saglayicilari. Bu buyuk firmalardan baska, ISS olmayan buyuk firmalara VoIP hizmeti veren kucuk firmalar da olabilir. Ornegin Sabanci’nin Adana – Istanbul burolari arasindaki telefon konusmalari sirket’in halen kullanmakta oldugu network’u uzerinden aktarilabilir. Boylelikle Sakip Bey telefonlari bedavaya getirmis olur. Genelkurmayin bile dinlendigi telekulak ulkesinde (Herkes herkesi gozetliyor) bir de sifreleme garantisi verirseniz, ne guzel olur di mi ?Turk nufusunun yogun olarak yasadigi yerler arasinda (Almanya) bu tip baglantilar karsilikli anlasmalarla kurulabilir. Ornegin Superonline firmasi Istanbul – Adana VoIP baglantisini saglarken, onun Almanya muadili Almanya ici baglantilari kurar. Bu sekilde Turkiye Almanya baglantisi duzgun bir sekilde kurulmus olur. (ve olaylar gelisir demek isterim)Son bir nokta da biz avlanmayi beklenen biz zavalli son kullanicilar icin: Dunyada internet baglantisi olan her yerle ses baglantisi bugun de, 1 Ocak 2004’de de kurabilirsiniz. Dedigimiz gibi teknolojik bir yenilik degil bu, sadece 1 Ocak’da genis kitlere bir acilim olacak. Yeni bir sektorun acilisinda buyuk bir pay kapma yarisi olacagindan (talan-yagma ekonomisi diyorlar ya) bazi firmalar karambolden yararlanarak legal dolandiricilik yapmak isteyeceklerdir. Bu firmalar dusuk fiyatli, berbat – kullanilmaz servislerini, “bu fiyatlarla saglayabildigimiz kalite budur” diye savunacaklardir. Siz de lanet olsun diyip, bir daha firmanin yuzune bakmayacaksinizdir ama coktan paranizi kaptirmissinizdir. Bu firmalarin guvendigi tek sey musteri safligi. Bu firmalarin yokolusunun hizlandirmak icin bu legal dolandirici firmalarin isimlerini ozellikle internet’te duyurmaya calismaliyiz. Hatta tuketici haklari internet sayfalari yoksa kurulmali. (Bkz. gavur memleketlerindeki durum: http://www.microsoft-watch.com/ , http://www.corporations.org/corplist.html )
Eline sağlık.
Bu arada insan darda kalınca aklına kötü kötü fikirler geliyor. Şu firmalardan birini kursam mı acaba. 6 ay kalıp sonra kapatırım şirketi. Oradan kazanacağım parada bana uzun bir süre yeter gibi. Allahım aklıma hakim ol…
turkonline Bi site arıyodum. Adı yine türk ile başlayan, onu ararken bu çıktı karşıma. Anlatılanlara benziyo. Belki de yıllardır vardır, bilmiyorum.
Abi son cümlesine, kelimesine, harfine kadar okudum. Eyvallah derim. Bilgi ne küsel bir şeymiş. Öğrendikçe öğrenesim geldi konuyu. Elinize sağlık çok güsel olmuş.
1 senedir kullanıyoruz voip’yi. başlangıç maliyeti 4000$ oldu. 3 bölgeyi birbirine bağladık. ilk ay telefon gideri 3’de 1’e düştü (tek bölgede) ve kendini amorti etti.zaten kullandığımız framerelay hattının (256K) bir kısım band genişliğini bu işe ayırdık. bu hatlar üzerinde sadece terminal hizmetleri koştuğu için ses’e öncelik verip data’nın band genişliğini düşürdük. datada (64K) hız kaybı yok, seste kalite süper. telekom framerelay’i koparmazsa tabi ;).faydalı bişi, tüm orta ve hatta küçük ölçekli firmalara şiddette tavsiye olunur. yasal mı, diil mi bilmem ama 256K framerelay’in parasını fazla fazla alıp rezalet bir servis verirken hesap vermiyorlarsa hesapta soramazlar bence!. onlara ne, kiraladığım framerelay’imde istersem at bile koştururum.
yaklaşık 1 ay sonra ortalık bayağı bir toz duman olacak. hâlâ telekom ile ilgili yasal bir düzenleme yok. kim hangi lisans ile yapacak? ne tip bir yetki belgesi verilecek? isp’lerin rolü ne olacak? bütün bunlar yine muallakta. özel radyolarda, gsm’de olduğu gibi durumdan hukuk çıkacak, hukuktan durum değil.hükümet, klasik türk mantalitesiyle yine yumurta kapıya dayanınca telekom satışını gündeme getirdi. son bir haftadır telekomu ciddi olarak tartışmaya başladılar. senelerdir %49 diyorlardı şimdi %51’e çıkardılar satış payını. gelen duyumlar halihazırdaki statükoyu koruyacakları veya korumaya çalışacakları yönünde. neticede altın yumurtlayan tavuk telekom. tabi 1 ocak’tan sonra yolunmuş tavuğa dönecek o ayrı. eğer satacaksanız doğru düzgün, fiyatı speküle ettirmeden yapın. neyse o kısmı yine tartışamalara, davalara sebep olacak ama neticede iş işten geçecek.yazıda bence eksik olan iki şey var. birincisi bu uygulamanın bilgisayar üzerinde yapılması tek yöntem değil hatta yaygınlığını da etkileyecek bir durum. standart ev kullanıcıları için veya büyük şirket uygulamaları için bütün sistemi bilgisayar üstüne taşımak pek kolay değil. o yüzden sistemleri pstn üzerinde çalışan modellerinin etkinliği daha fazla olacak. yani bir telefon makinesi almak bir pc almaktan daha ucuz. o yüzden piyasadaki pstn temelli şirketler ve santral uygulamalarının (ıp switches..vs) de hesaba katılmalı.ikincisi telekom’daki atıl yapı ve bunu besleyen hükümet uygulamaları yüzünden voip network’ü taşıyacak bir omurga maalesef yok ülkemizde. şu anda büyük oranda data transferinden oluşan trafiğe dayanamayan bu network, günde milyonlarca dakikalık trafiği taşımasıbiraz zor. ya gerekli altyapı kısa sürede temin edilecek – ki bu zor gözüküyor- ya da kendine ait dedike hatları olan firmalara yaslanılacak. bu sebepten şirketlerde büyük bir patlama olsa da maalesef kısa vadede, kaliteli ses ulaşılması, doğru seçim yapılmadığı takdirde, biraz zor.
fish knows everything :)bir sorum olacakti. sizin sistemdeki konusmalar telefonlara entegre edildi mi ? Yani masa uzerindeki telefondan yapilan konusmalar VoIp olarak mi yapiliyor ? Bunun icin bir takim IP telephony gateway’leri almak gerekiyor diye biliyorum. Cisco’nun bu yonde cabalari vardi ama ne oldugunu hakkinda en ufak bir bilgim yok. (Tamil de ayni konuyu yazmis)Bir de bence sizin yaptiginiz sey tamamen yasal. Istersem telefon etmek yerine, mektup yazabilirim degil mi ? PTT’yle mektup gondermek uzerine anlasmam var. Ayni sekilde sesimi de bitler haline getirip, paketleyip data halinde gondermek icin bir kurumla anlasmam var. Burada kritik olan sey para meselesi (her zamanki gibi). Yani ben sesimi bitleyip, gondermek icin A sirketine dakika basina para oduyorsam, A sirketi bana ses hizmeti saglamis oluyor. O zaman A sirketi telekom tekeline aykiri bir hizmet vermis oluyor. Ama ben kendi paramla pul-zarf alir gibi, bitleme-paketleme sistemi kurmussam; bir sirketle de paket haberlesmesi anlasmam varsa kimse bana birsey diyemez. (kendimi bir an erman toroglu gibi hissettim, ozume doneyim)
evet abicim aynen ööle. bizim merkez ofiste alcatel santral var, ona sistemi kurduk. ha diceksinki sadece alcatel’demi olur bu? hayır bölgelerde karel’in en boktan modelleri var, onların üzerinde de bu sistem köpekleme çalışıyor, tık yok.gelelim alete edevata, işte bunu kullanıyoz biz : Cirilium. sitede türkiye dağıtıcısını adreside var.8 kanal merkeze, 4’er kanal şubelere koyduk. herhangi bir abone telefonunu kaldırıp bir özel numarayla (santrali programladığın numara) istediği bölgeyi arayabiliyor. ofiste bu sisteme “beleşhat” adını koyduk! 😉 işin daha güzel yanları da var tabi anlatmadan edemicem:şimdi sen istanbul’dan beni aramaya karar verdin, ama ankara şehirlerarası girecek sana dimi!? hemen istanbul ofisi arıyosun, diyosun ki “ankara merkezden 3f lavuğunu bağlarmısınız?” hop şehir içi ücretine ankaray’la konuşuyosun. ya da ben istanbul ofis sekreterini ankara’dan arayıp “bana istanbul’da şu numarayı bağlarmısın?” dersem n’olur? tabiki şehiriçi ücretine istanbul’la görüşmüş olurum.ve daha neleeer, neler…
yukarıdaki ahkamlardan birindeki ankara ofisi istanbulu arayıp istanbul xxx’i bağlasın işlemi bazen zor olabiliyor gereksiz personel ve zaman kaybı diye düşünüyorum, örnek olarak istanbul ankara 2 ofis düşünün, her 2 ofise dijital santral koyalım şuanda alcatel en ciddi ve temiz çözümleri sunuyor(türk malı olsun derseniz karel var gayet sorunsuz çalışmakta, az biraz daha pahalı) istanbul ve ankaraya alcatel dijital santral koyarak bu santrallere voip kartlarını da ekliyorsunuz. ankara istanbul arasını zaten 512K yada 256K ile birbirine bağladığınızı ve bu 2 aradaki qos ayarlarınızı yaptıgınızı varsarayarak santrallere ip verip ankaradan 0212-0216 olarak çevirilecek numaralar için rota tanımlıyor ve bu numaraların istanbuldaın ilk 4 hane olmadan çevrilmesini ayarlıyorsunuz. Aynı işlemi istanbuldan ankara yönüne doğru 0312 için yapıyorsunuz. böylece ankara yada istanbuldaki personel ne oldugunu bile anlamadan işlem otomatik olarak yürütülüyor… Aynı işlemi gsm telefonlar içinde uyguluyorsunuz.Bu arada karel değilde alcatel önermemin nedeni türkmalı düşmanı olmak değil aksine eğer firmanızın yurtdışında ofisleri yada bağlantı noktaları var ise muhtemelen oradada alcatel kullanarak aynı işlemleri oradaki bağlantılar içinde yapabiliyor olacağınızdır.Bu konuda şuanda pekçok firma kendi çözümlerini kullanmakta yasal olsun yada olmasın…Yatırım maliyetlerine gelince mantık olarak bir firmada bilgi işlem yöneticisi iseniz yönetime işlemi kabul ettirme aşamasında ucuz ürün uygun fiyat mantığı yerine kaliteli ürün düzgün çözüm düşüncesi ile 4 degil 8-10 bin$’ı gözden çıkartmalarını isteyin, ankara-istanbul arası 1 milyarlık görüşmesi olan bir ofiste 10 bin$ lık bir yatırım 10 ayda kendini amorti edecektir. Olayı bu şekilde yönetime lanse ettiğinizde mantıklı her patron gibi okey cevabını alırsınız.(denedim garanti ediyorum)
voip olayini Türkiye’deki en eski kullananlardan biriyimdir. Kesinlikle çok iyi ve güzel bir sistem. ilk olarak Net2Phone ile başlamıştım daha sonra işler büyüdü falan. Şuan şirketimizde böyle bir sistem var. Şirketin bütün yurtdışı konuşmaları bu sistem üzerinden yapılıyor. Ayrıca 2 ofis var bunlarda birbiri ile ücretsiz konuşuyor. Sistem 1 sene falan oldu kurulalı. Tam hatırlamıyorum ama 2000$ civarı bir maliyetle kurulmuştu sanırım. Eğer araştırmak bilgi almak isteyen olursa buradan bilgi alabilirsiniz. Bizim sistemi buradan aldık.
Amerika’daki VoIP servisini inceleyen detayli bir makaleyle NY Times’in circuits ekinde karsilastim. Bu makalede Amerika sartlarinda VoIP’nin nasil kullanima gecirildigini goruyoruz. Bize ornek teskil edebilecek, en azindan bilgi olabilecek bir yazi. Amerika sartlari derken en ileri teknolojiyi kullanan ulkeyi degil; tum telekom firmalarinin ozel oldugu, telekomunikasyon sektorunun marjinallesmesiyle para kazanmanin iyice zorlastigi, uzun suredir telefon kullanim ucretlerinin dakika basina degil, sabit aylik miktarlarla ucretlendirildigi (24 saat dial-up baglantisi yapanlar icin ideal) bir ulkenin ekonomik-cografik kosullarindan bahsediyorum.Amerikada broadband internet denilince akla gelen sey kablo interneti oluyor. Bunun nedeni ABD’deki yaygin kablo sistemi. ADSL sisteminin ikinci plana dusmesinin bir nedeni de ABD’de birkac sehir disinda yerlesimin cok buyuk mesafelere yayilmasi. ADSL hizmetini saglamak icin santrallere yapilacak yatirimin donusu pek imkanli gozukmuyor. Ote yandan tam ters bir olusum Avrupa, Kore, Japonya gibi ulkeler icin soz konusu. (Kore ve Japonya ileri ulkeler oldugundan, orada her turlu teknolojik imkan yaygin sekilde kullaniyor. Ozellikle telekom sektorunde Japonya ve Kore ABD’nin cok ilerisinde.)Amerikada kablo internet’i olan kisiler icin VoIP ile telefon servisi saglayan firmalar cikmis. Nasil dial-up ile telefondan internet baglantisi kuruyorsak, eve gelen internet baglantisindan da telefon servisi alabilecegiz. Kalite denilene gore bildigimiz telefondan farksizmis.Bu isi yapan firmalardan birkaci sunlarmis: vonage.com , voicepulse.com , 8×8 , voiceglo.com , deltathree.Vonage’in sayfasindaki ozellikleri okumak cok ilgi cekiciydi. Amerikadaki Voice over IP gelismelerini okumak icin buradaki NY Times makalesine (30 gun sureli bedava erisimi var) bakabilirsiniz.
Superonline da benzer bir servis icin basvuruda bulunmus. Detaylar icin buraya bakabilirsiniz.
Superonline telekom servisi cok yakinda basliyormus. Sitedeki fiyatlar makul seviyelerde gozukuyor, boylelikle Turkiye’de yasayan yabancilarin kullandigi call back servislerine (yurt disindaki bir santralin aradiginiz numarayi cevirip, baglantiyi Turkiye’deki telefonunuza aktarmasi) gerek kalmiyor. Diger operatorleri buradan ogrenebilirsiniz.