bayhan, banualkan ve dilimizden düşüremediğimizajdar‘ı seviyor musunuz? yaptıklarısanat aslında dünya’da pek çok örneği olan, ama bizim alışık olmadığımız birtür.. adına outsider musicdeniyor.. outsider music (sıradışı/norm dışı müzik diye çevirilebilir
sanıyorum), ana akış sanat ve eğlence kriterlerinin dışında kalan, çoğunluklakişilerin kendilerini eğiterek ürettikleri bir müzik türü. sözler ve danslarsamimi ancak sunulan vizyon şaşırtıcı derecede sıradışı ve acayip..

outsider music hakkında the key of z adlıbir kitap yazmış olan irwinchusid, bir müziğin outsiderolarak anılması için şu özellikleri taşıması gerektiğini söylüyor:

1. ana akış kriterlerinin dışında olmalı.
2. kişiler yaptıkları müzik konusunda samimi, otantik, nev-i şahsına
münhasır olmalı. bu müzik, sanat yapıyor olmak için değil, bir sanatsal dışavurumolarak meydana gelmeli. kişiler gerçekten değerli bir şeyler yaptıklarınıdüşünmeliler.
3. sanatçıların, kendileri hakkında farkındalıkları olmamalı. (lack
of self awareness)

disinfo‘nuntv programında, bu müzik türüne ayrılan bir bölüm bulunuyordu. bu bölümü ripledim
(7dk, 20mb), yabancı örnekleri kaçırmamalısınız. dünyadaki bazı örneklere
bakalım:

b.j. snowden:benim favorim. masaçuset’te yaşayan siyahi bir müzik öğretmeni.. gözleri birazkorkutucu,şarkı sözleri ve lehçesi çok acayip.. friends dizisindeki fibikarakterinin kendisinden esinlenildiğinidüşünmemek elde değil.. pek çok outsider muzisyeni gibi samimiyeti ve masumiyetigözden kaçmıyor. sanki çocuk gibi..

reverend alicia: kendisi protestan bir incilci.. disinfo videosunun en çarpıcıörneklerinden. yeşil ekran önünde, ilginç parlak kıyafeti, ucuz dönerli ofiskoltuğu ile dini şarkılar söyleyip ilginç hareketler yapıyor. tanrıya ve dinineolan sevgisini, hazırladığı kliplerdeki müthiş görsel efektlerle pekiştiriyor.akıl almaz bir örnek..

markve lois kennis: big people news adlı lokal bir video serisi hazırlayan
evli bir çifin blues ürünleri.. ancak luis tek bir blues melodisi biliyor vepiano ile sadece onu çalabiliyor. kocası ise oldukça korkutucu hareketler eşliğindeşarkıları seslendiriyor. mark, evinde ot yetiştirmekten ötürü tutuklanmış veşartlı tahliye ile salıverilmiş. karı-koca, daha sonra iowa valiliğine de adayolmuşlar.

wing: işte muhteşem bir örnek daha..kendisi çin asıllı bir yeni zellanda sanatçısı. south park’ın yayınlanan engüncel bölümününe (9×03) muhteşem sesi ve yorumuyla konuk oldu. popüler müziktarihinin unutulmaz örneklerini kendi yorumuyla tekrar hayata geçiriyor. birtür bayhan.. şarkılarının kısaörneklerini mutlaka dinleyin. mamamia, moneymoney, s.o.s.,don’tcry for me argentina, santais coming to town kesin kaçırılmaması gereken eserler. satın alacağım galiba
hepsini, zor direniyorum.

jandek: albümlerini anonimolarak çıkaran,konser veya röportajlardan kaçan şarkıcı ve sözyazarı jandek‘in 39 albümü varmış. şarkılarıetnik ve blues öğeler içeriyormuş..outsider müziğin en ünlülerindenkendisi..

the shaggs: hiç yeteneği olmayan kız kardeşlerdenoluşan 60’larda kurulmuş bir rock grubuymuş. berbatlıkları neredeyse efsanehaline gelmiş.

phoebe: ayrıca değinmeden edemedim.. nbc’nin uzun soluklu ve çok sevilen sit-com’ufriends‘teana karakterlerden biri olan phoebe; içten, samimi, temiz kalpli ve saf olmasınarağmen, geçmişinde dudak ısırtacak olaylar yaşamış. babası öldürülmüş, annesiintihar etmiş, kendisi sokaklarda yaşamış, bir çok suça ve enterasan olaya karışmışve nihayetinde temiz bir şehir hayatı sağlayabilmiş kendisine. geçimini küçükkafelerde, sokaklarda gitar çalıp söylediği acayip şarkılardan kazanıyor. sesigüzel değil, iyi gitar çalamıyor ama hemen her konuda anında üretebildiği şarkılarınakendisi hayran.. muhteşem şarkıları var, örneğin bir bölümde çocuklara söylediğigrandmamüthiş..zar zor çevirecek olursak:

büyükanne herkesin sevdiği biridir
size tren ve güzel bir bisiklet hediye etmişti.
ama son zamanlarda yemeklere gelmiyor,
son gördüğümüzde de oldukça zayıftı.
babanız ve anneniz peru’ya taşındığını söylüyor,
aslında o öldü, bir gün bizler de öleceğiz..

gibi şarkıları var.. geçmişinde yaşadığı sıradışı ve çok zorlu hayatın izlerinisözlerde görmek mümkün; samimiyetinden şüphemiz yok.

outsider müzisyenlerden hasiladkins, wesleywillis de çok bilinen örnekler arasında.

bu konuda çeşitli kaynaklarbulmak mümkün. ubuweb, 100’lerce şarkıyı bir bölüm altında toplamış.365 gün 365 mp3 adlı bir projede yapılmış konuyla ilgili.. weirdomusic.com‘dada download edilebilir çeşitli albümler bulunuyor, bazıları muhteşem. bir dee-posta listesivar, konuya ayrılmış.

bildirgec.org tarihinin en eğlenceli yazılarından biri olan bu yazıyı, ajdar‘danbir kuple ile bitirmek isterim:

nane nane nane nanna nana ne (x3)
nanne şekeri bu ne bahane.
şahaneyim şahane, bundan sana ne
yıldız kaydı gökten
yürek yandı birden
unutmaadın sen de, unutmaadı alem..
nane nane nane nanna nana ne (x4)