bildirgec.org

TANRININ YÜRÜ KULUM DEDİĞİ;YIKAN VE YAPAN ADAM!Atatürk’ün askerlik kudretine inanmayan kalmadı. Onun hiç bir savaşta yenildiğini bilmiyoruz. Anafartalar kahramanı Dumlupınar’dan bir harp dâhisi olarak çıkmıştır.Biz, Ona, Halaskar dedik; kutlu Türk ellerinden düşman sürülerini kovmakla vazifesini bitirdi sanıyorduk! Meğer O, savletlerine dayanılmaz bir ezip yıkıcı olmaktan ziyade bulunmaz bir yaratıcı ve yapıcı imiş.Üç yüz yıldır üç yüz milyon düşmanın yıkamadığı bozuk, berbat bir İmparatorluğun çürük çatılarını üç yılda yerin dibine geçirdi. Bu harabenin üzerine, şimdi on beşinci yılını kutladığı­mız öyle bir Cumhuriyet âbidesi kurdu ki asırların hârikaları tek yıllara sıkışmış onun ayaklarına yüz sürüyor.Tarihin bile kıskanacağı bu yaratıcı kudret önünde hangi baş eğilmez?..Bu Türk dâhisinin hayatı ve eserleri üzerine şimdiye kadar her dilden binlerce makaleler yazıldı, kitaplar basıldı, ve yer, yer heykeller dikildi! Sağlığında bu kadar mazhariyete eren bir adam öyle sanıyorum ki hiç yoktur.Onun asıl büyüklüğü, başladığı her işi başarmaktan ziyade insan kullanmasını en iyi bilmesinde kendini gösteriyor; belki de muvaffakiyetinin sırrı bundadır.Yalnız Türk âleminde değil, bütün dünyada Atamız kadar sevilen, sayılan bir adam yoktur diyebiliriz. Bu muhabbet, sade bir sempatiden doğmadı : kafalarda fikirle yer tutup kök salan şuurlu bir sevgi.Böyle bahtiyarlığa erenlere haset edilmez, gıpta gösterilmez ; fakat derin bir hayranlık içinde tazimler sunulur.Onların yeri bu yer değil, tarih hiç değil, ancak, insan hayallerinin yaratıp yaşattığı efsâne âlemidir! Atatürk, beşeri ideallerin işte böyle canlı bir sembolü oldu.Onu, yaptığı işlerle tanımak güçtür; yaşadığı hayat ve düşündüğü şeylerin maddi ölçülere sığmayan yüksek hendesesi ile kavramağa çalışmalıyız.İmkansızlığa gülümseyen ve boşlukları kucaklar gibi saran bu kudret, meçhul büyük kudretle en iyi anlaşmıştır.O, gittikçe farkına varılan derin bir Psikolog, fikirleri istediği kalıba döken bir Mantıkçı, dünyaya yol gösteren bir terbiyeci ve nihayet filozofların düşündüğü büyük insan modelidir Biz, bu Modeli mütevazı akıl teleskopumuzun objektifine alarak yıllardan beri uzaktan uzağa temaşa etmekteyiz..Bir kerecik olsun yüz yüze gelemediğim, yalnız fırlatıldığım enginlerde yine cazibesinden ayrılamayarak sürüklenip gittiğim bu enerji âleminin bir Camille Flamarion u olabilmek ne mut­lu şey..Çalışmakta hoş bir teselli var ; severek çalışıyorsak neşe de duyarız : Şimdi şu satırları ya­zarken yalnızlığımın farkında bile değilim.Evimin içinde canlı mahluk olarak kedim « Doğan » dan başka kimse yok. O da, divanın köşesinde uykusuna dalmış! Zaten Antakya’da çok erken uyuyan bir şehir Saat daha dokuz olmadı; fakat işte elli bin insan karanlıklar içinde silinmiş gibi. Yalnız derinden derine Asinin suları uğulduyor. Tabiatın konuşması gibi bir şey. Ben bu uğultunun eski bir aşinasıyım.Beş yıldır da burada, bu evde, bu odada ba­na bu satırları yazdıranın, elimle yaptığım resminin karşısında hazin bir inziva hayatı yaşamaktayım.Şimdi O da yalnız ve hasta.Akşam radyoları buhranın geçtiğini, duru­munun tabiileştiğini söylediler. Onun, daha uzun yıllar bizi yetim bırakmamasını o kadar candan istiyorum ki.Yanında bulunan doktorlar arasında Nihat Reşat adını da işittim. Vatan havasından uzak yaşamanın acılarını bu değerli Doktor da iyi bilir. Yad ellerde geçirdiği tecrübelerle Atamıza daha sıkı düğümlenmiş olsa gerek.Ne bahtiyar o hasta ki nice yıllar kendine küskün sandıkları adamlardan birisi şu anda ba­şının ucunda dakika dakika ona şifa vermeğe çalışıyor, öbürü de resminin karşısında bütün samimiyeti ile sağlıklar diliyor. Bu dilek, bilirim bu karanlık gecede her Türk kalbini aynı duygularla sarsmakta.Atatürk bizim için Vatan kadar aziz oldu.Onun bu kurtardığı Vatana bekçilik eden gözlerinde kudretin sönmez ateşinden alevler parlıyor diyorlar! Claude Farrere de bir konferansında bunları bir çift projektöre benzetmişti.O gözler, uzakları belki de böyle süzerler, karanlığı delmek isterler. Fakat, kendi sükûn âle­mine döndükleri zaman, ben eminim ki onlar ne bir ateş, ne de bir projektördür. Hele bir kere Yurdun üzerine çevrildi mi, içinde sayısız sevgi ışıkları kaynaşan bir aşk gölünün durgun ve yumuşak sularında yüzüyor gibi neşeler duyarız! İsteriz ki bu, insana sokulganlık, güvenç veren mana dolu gözler üstümüzden eksik olmasın, ve biz, hep onun ışıklı durgun sularında hiç bir şey düşünmeden yaşayıp gidelim .Bu, Atatürk’ün dost gözleridir. Yıkıcı, yapıcı ve hükmedici gözlerinin kıvılcımlı bakışlarından büsbütün farklı yumuşak ve âşık gözler.Onun maşukası bilmem tek başına hiç tecessüt etmiş midir? Fakat, öyle sanıyorum ki bu ma­şuka, yalnız onun ülküsünde, kendi hayalinin san­atkâr elleri ile toplu olarak vücût buldu : Atatürk, taşıdığı adı, o adın kucakladığı büyük varlığı, ona ezelden mekan olan genişliği ile bir bütün yapıp sevdi.Bu vahdetten doğan aşk mefhumu içinde hepimizin payı var. O, Türküm diyen her ferdi ayrı ,ayrı görmeden, bilmeden de sevmiştir.Okşanan bir başın sevilmek hazzını; o başı çerçeveleyen her saç teli nasıl duyarsa, «icabında ben ona hayatımı da seve ,seve vermekten çekin­mem » diye bütün dünya karşısında Milleti için açıkladığı bu büyük Adamın büyük aşkını hepimiz birer zerre halinde içimizde duymaktayız, işte bunun için biliyoruz ki her samimi âşık gibi Atatürk de cesurdur, hassastır, şefkatlidir.O, sevdiği milletini ölüm döşeğinden kurtarıp kaldırmak için cesaretlerin en fevkalbeşerini gösterdi. O sıralarda hassasiyeti o kadar artmıştı ki, dost olarak yanına sokulan insanların bir kısmının kendini kıskanan birer haris olduklarının kimseye sormadan farkına vardı, onları, yavaş, yavaş yanından uzaklaştırdı; nihayet bir gün ta Ankara ya kadar sokulabilmiş bir Hintlinin yaman bir İngiliz casusu olduğunu ilk bakışta sezdi.Felsefeciler bu sezmeğe, hissi kablelvuku, bilavasıta marifet, had s, keşif gibi adlar takarlar.Maksadımız burada kelime oyunu yapmak değil, bu, içe doğuşun sebebinden mana çıkarmaktır.Frenklerin Intuition dedikleri bu bilginin birçok dereceleri var. Biz burada anî olarak içimize doğan ve hakikat ifade eden duyguyu alıyoruz. Bu duyuş, bize kendiliğinden gelmez; her halde fikrimizi uzun zaman yoran bir düşünceden çıkmıştır; fakat nasıl çıktığını bilemiyoruz. Belli ki biz dursak ta dimağ makinesi işliyor, bir nakış makinesi ki iğnesinde istediğimiz renkten iplik yok. Bir gün sezemediğimiz bir tesadüfle bu iğneye bir fikir ipi geçmiştir; artık bütün düşüncelerimiz biri birine eklenebilir. O vakit biz bir keşif yaptık sanırız. Bu, yeni bir şey değil, o iş üstündeki dolgunluğumuzun bir görünüşüdür.Mustafa Kemal da giriştiği büyük davada türlü ihtimalleri o kadar ince hesap etti ki bir gün Mustafa Sağir la karşılaşınca onun casus olduğunu tanımakta hiç gecikmedi. Sonra unutmayalım ki bu casus eften püften birisi de değildi: bü­tün bir Hint Müslümanlığının Türklere karşı gösterdiği bağlılığın işareti olarak İstanbul a gelmiş, oradan da millî heyecanın can evi olan Ankara ya kadar sokulmak maharetini göstermişti.Bana bunun hikâyesini üç yıl önce bizi görmeğe gelen şair Akif uzun uzadıya tekrarladı, ve düşünüp içini çektikten sonra, Gazi için «Büyük Adam vesselam keşke halife olmak isteseydi! Ona ilk defa ben biat eder ve şimdi böyle Vatan hasretiyle diyar, diyar sürünmezdim » dediAkif e Antakya’yı nasıl bulduğunu da sormuştum; Penceremin önünde açılan peyzaja dalıp düşündükten sonra şu güzel kıtayı söylemişti; unutulmaması için buraya sıkıştırıyorum:“Viranelerin bekçisi baykuşlara döndüm.Gördüm de hazanında şu cennet gibi yurdu.Gül devrini görseydim onun bülbül olurdum.Yâ Rab beni evvel getireydin ne olurdu .“Bu vaka, Atatürk’ün yurt savaşında ne kadar uyanık bir ruh taşıdığının çok psikolojik bir mi­sali olduğu için şimdi heyecanla hatırlıyorum; çünkü o mahut Hintli ile yalnız bir casus asılmış olmadı Lloyd George un kin ve gururu da beraber Ankara da dar ağacına çekildi..Büyük kurtarıcının uç dereceye varan has­sasiyeti aynı zamanda derin bir şefkatle o vakit ki meyus ve yaralı Vatan havasına ümit dolu bir esir halinde yayılmıştı. Yıllardan beri gamlı bir bezginlik sisi içinde baygın yatan sevgili Milletin bu esiri kudretle birdenbire doğrulup ufuklara doğru gerildiğini gördük.Unutmamalı ki cesaret çeliği ulvîleşmek için şefkat suyu ile beslenmelidir: yavrulu kuşların çaylak hücumlarına karşı oklaşan kanatlarında bu şefkatin ilahî tesiri ne iyi sezilir.Ümitsiz ve yaralı Türk çocuklarının ma­neviyatını yaşamak ve yaşatmak aşkının dişi aslan sütüyle emdiren Atatürk de en modern si­lahlarla mücehhez düşman taarruzlarına karşı şefkatin ürperttiği bir kahramanlık timsali oldu. Bu timsali en çok Afyondaki heykel canlandırmaya muvaffak olmuştur. Kim yaptıysa tebrik ederim.Artık yetim değiliz: Atamız var! Bir çocuk nasıl yetiştirilirse o da bizi öyle şefkatli ihtimamlarla büyütmekte. Hukukçuların sinnirüşt dedik­leri çağa girdik. Asırları yıl yaparak ilerliyoruz, ölçümüz ziya süratidir.Geçmişlerden kalan mirası, ta düşünce tarzlarına kadar geçmişe bağışladık. Yepyeni bir duygu sistemiyle insanlığa model olmağa çalışıyoruz.Atatürk, işte böyle bir terbiyecidir. Bize her şeyden önce iyilik ve güzelliği Öğretti; bu iki mefhum Türk çocuklarının dimağında iki itilâ kanadıdır.İyi olmak, iyi okuyup düşünmek, iyi yiyip içmek, iyi giyinip kuşanmak, ve nihayet iyi çalışıp tabiatı gönenmekte örneğimiz hep “O.”Biz, güzelliği tanıyıp sevmeği de Ondan öğrendik ; cismimizi, ruhumuzu evimizi, yurdumuzu güzelleştirmek için onun bize verdiği derslerin bahası yok! Bu dersleri ilk önce kendi nefsine telkin etmiştir.Eğer Atamızın yüzünü göremedinizse bir kere daha dikkatle resimlerine, hâttâ en son resim­lerine bakınız; orada azim ve irâde kudretini, uzviyetinin her hücresinde atmış yılın hârikalâr yaratan fırtınalarına rağmen genç olarak saklamış mükemmel bir ihsan tipi ile karşılaşacaksınız. Hemen tesiri altına düşeceğiniz bu Tipte bedii zevkler en son inkişafı ile yaşamaktadır.Onun, Savarona da alınan son fotoğraflarını da gördüm. Karaciğerinden çektiği ıstıraba rağ­men enerjisinden hiç bir şey kaybetmemiş! Gözlerde aynı uçsuz ışığın renkleri pırıldıyor, ve çehre, tabiatın mukadder çizgilerini de manalaştıran tunçtan bir iradeyi ebedileştirmekte.Hiç bir artist Atatürk kadar jestlerini konuşturamadı..Belki bütün dünyanın en zevkle giyinen adamı da O dur.İngiliz ateşe mili teri Armstrong “ Mustafa Kemal “ adlı eserinde bir balo gecesi tasvir eder. Oradan sabaha karşı ayrılanlar arasında, kravatının düğümüne, elbisesinin ütüsüne kadar geldiği itina ile yalnız Gazinin çıktığını söylüyor! Zarfına bu kadar ihtimam gösteren bu mazruf aynı zamanda bir bilgi ve fikir hazinesidir.İki yıl önce Times gazetesinin Türkiye için çıkardığı fevkalade bir nüshada İsmet İnönü, Atatürk e dair bir makale neşretti Âşağıdaki satırları o makaleden alıyorum :«Atatürk’ün belli başlı zevk ve meşguliyeti kültür meseleleridir Her çeşit tarih, ve bilhassa Türk tarihi tetebbuu hususunda medih ve senaya lâyık cht ve ikdam göstermektedir.En sıkı devrelerde bile günde on sâatten aşağı düşmeyen ve yıllardan beri sürüp gelen bu gayret az bir şey değil. Alim ve mütehassıslarla birlikte geçen bu mesai ve tetebbu günlerinde zaman ve saat mefhumu kayıp olur gider.Vücudunun yapısındaki fevkalade mukave­met sayesinde, kumandanlığı zamanından kalma bir itiyatla dinlenmeden, uyumadan uzun zaman çalışır. Nice defalar onu kitapları ve yazıları arasında yirmi dört saat ve belki daha fazla durma­dan çalışırken buldum.. „Bu satırları okuduktan sonra biraz da ken­dimizi düşünelim! On saat demeyeceğim, fakat muntazam bir surette günde beş saat okuyan kaç âlimimiz var? Buna içinizden cevap vermeden, yüz cilt kadar eser neşreden Emil Zola’nın «ben yazılarımı her gün fasılasız iki saat çalışmama borçluyum » sözünü birlikte hatırlayalım.Atatürk, imzası altında kitap neşretmek istemedi; fakat yazdığı, söylediği ve söyleyip yazdırdığı şeyleri bastırmak icap etse muazzam ciltler doldurur.Sonra her okuyanın yazması lâzım gelmez. Ben de birçok bilgi amatörleri gibi hep öğrenmek için okudum.İlim insana tevazu içinde kudret verir. Muhitinizin daima üstünde yaşamak istiyorsanız okumayı bırakmayınız.Descartes in başından geçen şu vaka çok manalıdır :Bu meşhur Filozof, cılız, hastalıklı bir adamdı ; haline bakmadan da silâhşorluğa soyunmuş, seyahatlere çıkmış, maceralar arkasında koşmuştu!..Bir gün Hollanda dan deniz yolu ile Fransa ya dönüyordu.Kiraladığı yelkenlinin güvertesinde do­laşırken, tayfaların bir köşede şüpheli hareketle bir şeyler konuştuklarının farkına vardı; uzaktan kulak verdi, dillerini anlıyordu, işittiği şeyler korkunçtu : gemiciler Filozofu öldürüp denize atmak, eşyasını paylaşmak istiyorlardı!Çelimsiz Descartes, birden gerildi ve kılıcını çekerek onların dili ile.— Herkes işbaşına! bir an tereddüt edenin göğsünü delerim, diye bağırdı. Ta Fransa sahil­lerine kadar, bu beceriksiz korsanlar, Filozofun kılıcının önünde baş eğdiler,O, bu macerasını, yüksek ve enerji ile dolu bir ruhun basit insanlara nasıl hakim olduğunu göstermek için anlatır.Atatürk’ü genç saklayan en büyük âmili de yüksek ruhunun her gün en taze bilgilerle beslen­mesinde aramalıdır.İsmet İnönü nün biraz yukarda dediği gibi bünyesinin sağlamlığını da göz önünde tutuyorum ; fakat çok erkenden güvenilerek gönenilen bu sağlam yapı, eğer dimağ kudreti ile her gün manevî tamirler görmeseydi çoktan hırpalanırdı.Birtakım haris ve kıskanç adamlar Atatürk e huşunet ve tekebbür isnat ettiler, diktatör olmak istiyor dediler, hıncını tutamayarak yüzüne karşı bağıranlar bile oldu.Büyük Mücadelede tesadüfün bir araya top­ladığı bu adamlar Mustafa Kemalin yanında her bakımdan çok küçük kalıyorlardı. Bilgi ve görgü noksanlıklarını kapatmak için Ona, çok kibirli dediler ; O çok kudretli veya biz çok zayıfız de­seler bir fazilet göstermiş olurlardı.Hiç bir bahis üzerinde konuşabilmek dirayet ve meziyetini kazanamayan insanların Atatürk meclisinde ağız açmalarına imkan yoksa bu, Gaziye kibir ve azamet isnat etmekle değiştirilmiş olmaz, müfterilerin hamlığını meydana çıkarır. Çünkü her çok bilen insan gibi Atatürk’ün de en büyük zevki ilim ve fikir münakaşaları yapmaktır ve, mesele tamamen psikolojiktir; güzelin güzelliğini, sanatkârın, sanat eserlerini teşhir etmesi gibi.İsnat olunan diktatörlük hezeyanı da buna benzer. Vatanı kurtarıp yükseltmek için en ince düşüncelerle hazırladığı program ve plânları kavramaktan bile aciz, bir takım kaba saba insanlara mırıldanıp durmak fırsatı verilmemek diktatörlükse benim böyle diktatörlüğe canım kurban.Cumhuriyet Türkiye si, en mütevazı kabiliyete bile teşkilatında yer göstermiş, az çok ilmî kıymeti olan her fert Atatürk ün iltifatından mahrum kalmamıştır.Yaptığı işlerin Hiç birisi gelişi güzel şeylerden değildir. Hepsinin üzerinde olgun bir şuurun derin izleri var. İyi düşünen bir dimağda taazzuv eden bu yeni fikirler, günü gelince yumurtalardan fırlayan renk, renk civcivler gibi ortaya yayılmış ve seyircileri hayretler içinde bırakmıştır.Bu sevimli ideal kuşlarının bir çoğu zamana, mevsime uyamayacak sanıldı, yaşayacaklarından şüphe edildi. Fakat işte on beş yıldır Vatan diyarı her soydan, her renkten bu yepyeni fikir eserleri ile model bir çiftlik hayatı neşesi yaşıyor.Eski çağlarda devamlı kavgalarla harap olan Yunan sitelerini kurtarmak için insanlardaki ihtiras duygularını kökünden kazıyıp Vatanını dünya cenneti yapmak istediği halde hiç bir şey yapamayan koca Eflatunun kulakları çınlasın.Atatürk’ün en büyük eseri,Türk yavrusuna istediği vasıf ve kabiliyeti verebilmekte tecelli etti. Sayısı on beş milyonu geçen bu gençliğin bir tek adı var:Atatürk çocuğu..Bu çocuk, on beş milyonun birde, ve ya birin on beş milyonda kaynaşması gibi acayip bir varlık. Görüş, anlayış ve düşünüş tarzı bu azametli sayıda öyle bir birlik yapmıştır ki bundan sonra Türk çocuğunu yalnız şekille birbirinden ayırabileceğiz. Öz, madde birdir, ve orada Atatürk enerjisinden bir kıvılcım makineyi işletmeğe kâfi geliyor.Ne mutlu o terbiyeciye ki on beş yılda işte böyle on beş milyon genç yetiştirdi, onlara kendi ruhunun ebediyetinden hayat nefhaları verdi.Din ve dünya hurafelerinden kurtulan Türk genci bugün içinde doğduğu asrı da aşmağa çalışıyor. Dünkü kardeşleri ile arasında fesli kafayla şapkalı başın, kağnı ile tayyarenin farkı kadar derin boşluklar var…Atatürk, okuma sistemini, öğrenme sistemi­ni, düşünme sistemini, hulasa eskimiş bozulmuş ne varsa, ta, dilimize, kelimemize, harfimize, hat­ta adımıza varıncaya kadar her şeyi yenileştirip düzeltmiştir.Doğrusunu söyleyeceksek bunlara reform, inkılâp denmez Koca bir âlemi avucunun içinde sıkıverip hamur yaptıktan sonra yeniden yaratmak denir.O elin kudret ve azametini düşününüz……Karl Marxın Moskova da doksan metrelik bir heykeli yapılacağını işitmiştim ; bilmiyorum yapıldı mı? Fakat, şu anda Türk illerini ihya eden Halaskarın elini kaba bir hendese mefhumu ile boşluklarda tasavvur ediyorum da Markxın heykeli gözümün önünde bir pire bacağı kadar çelimsiz kalıyor.Türk gençliği bir gün bu Moskova sanat esprisinin hantallığını andıran bir tuhaflıkla Atasının heykelini büyültmek isterse ona lâyık olan yüksekliği bilmem nasıl ölçecektir?Bence Büyük Kurtarıcının en doğru ve en güzel heykeli kendi tabiî vücuduna uygun olanıdır.Güzellik bu hakikatin âhenginde, ve ahenk, o hakikatin güzelliğinde yaşıyor.