köçeklerin dansı
Köçek hem dansın hem dansçının adıdır. Farsça küçük, genç anlamı taşıyan kuchak kelimesinden geliyor. Bizim bildiğimiz köçek düğünlerde dans eden erkek dansözdür. Temelleri oldukça eskiye dayanan bu gelenek şimdilerde yok olmaya yüz tutmuştur.Köçekliğin kökenleri araştırıldığında karşımıza oldukça ilginç şeyler çıkıyor. Osmanlı saraylarının en büyük eğlencelerinden birisi bu. Bununla birlikte Ege’de Dionysos şenliklerinde bu tür kıyafetlerle danslar yapıldığı antropologlar tarafından bulunmuş.
sarayda dans
Her ne kadar birçoklarının etek giyen erkeklerin düğünlerin ortasında göbek atması olarak algılansada aslında özel bir eğitim gerektiren bir dans türü. Osmanlı döneminde Rum, Ermeni, Musevi,Roman çocukların altılı yaşlarda eğitime alınması ile başlıyor ve yaklaşık altı yıl sürüyor.Köçek dans işini sakalları uzayana ya da yüzündeki genç ifadeyi kaybedene kadar sürdürebiliyor. Bundan sonra geri planda kalıyor. Oyun arap, yunan, asyalı esintileri taşıyor geleneksel anadolu ritimleri ve çoğu kez balkan müzikleriyle oynanıyor. Köçek yoğun bir makyaj yapıyor ve saçlarını maşa ile sarıyor. Genellikle şalvar, yelek, geniş fes yapılı bir tür şapka takıyor. Kıyafetleri bol işlemeli ve mücevherlerle kombine ediliyor. Zaman zaman elbise yahut etek de giyiyor. Köçek tef ve zil çalabiliyor.
ziller
Zaten köçeğin yeteneği değerlendirirken sadece dansına bakılmıyor; enstürman çalma yeteneği ve zerafeti de önemli. Bir köçek ilk gençliğini bitirdikten sonra özellikle 25 yaşın üzerinde artık saraylarda boy gösteremiyor. Bu yaştan sonra genellikle kumpanyalarda çalışabiliyorlar. Köçekler düğün, bayram, şenlik, festival gibi özel ve mutlu günlerde boy gösteriyorlar. Ve bir süre sonra sultanın yasaklaması ile köçekler Anadolu’ya ve Mısır’a kaçıyor. Bazıları da kalıp köçek kollarını kuruyor.Köçekliğin çıkışı bazılarına göre kadınların toplum içinde oyun oynamasının uygunsuzluğundan, bazılarına göre ise kadın bulunmayan yerlerde erkeklerin bir tür eğlence arayışından kaynaklanıyor. Osmanlının sapkın ve oğlancı eğilimleri diye alay eden bir kesim de mevcut.Köçeklik 17.-19. yy görülmüş. Ancak hala özellikle Kastamonu ve Zonguldak’ta oldukça yaygın. Ancak maalesef erkek adam dans etmez mantığı bu güzel geleneğin sonunu hazırlıyor.
-Tarihtan ünlü köçekler
