Bugün 12 Temmuz. Tam 314 yıl önce bugün III. William (nam-ı diğer Orange’lı William) Protestanların İrlanda adasındaki varlığını Katolik Kral II. James’e karşı verdiği Boyne Savaşı ile perçinlemiş. Aslında bu hikaye de İrlanda adasıyla ilgili diğer tüm hikayeler gibi çok karışık. Mesela Katolik Kral II. James İngiliz hanedanının katolik kralıdır, ve dahi damadı Orange’lı William saray darbesi ile kendisini İrlanda’ya kovar. Kral II. James de burada boş durmaz. Güç toplayıp, III. William’dan tahtı geri almak ister. İrlandalı Jakobitlerle Britanyalı Williamitler arasında süren savaşlar sonunda on üç Çırak Genç (Apprentice Boys) tarafından kapıları James’e karsi tam zamanında kapatılan Derry (protestanlar ve kendini British addedenler Londonderry de derler) 105 gün süren kuşatmanın sonunda William tarafından kurtarılır(!). James II de bu olaydan sonra Fransa’ya sürgüne postalanır.İşte Kuzey İrlandalı protestanlar tam 314 yıl önce bugün olmuş bu savaşı her yıl olaylı şekilde kutluyorlar. Localar halinde örgütlenmiş olan protestan Orange tarikatı üyeleri (Orangemen) Kuzey İrlanda’nın dört bir yanında, katolik mahallelerinden de geçerek (ve bittabi olay çıkartarak) bu etkinliğe devam ediyorlar. Özellikleri siyah takım elbise üzerine giyilmiş turuncu bir şerit ve fötr şapka. Bunların önünde ve ardında da mutlaka ama mutlaka loyalist (krala sadık kalalım diyen politik yaklaşım) terör örgütlerinden (UVF, UDA/UFF ve diğerleri) derlenmiş bir grup bando oluyor. Aslında kendi adıma, bu yaşlı başlı adamların nasıl olay çıkarttıklarını da tam olarak anlayabilmiş değilim. Ama genelde olaylar çıkıyor ve birkaç insanın hayatına maloluyor. İlginç olan şey Orange tarikatının dünyanın dört bir yanında (İskoçya, İngiltere, ABD, Kanada, Avustralya, Yeni Zelanda) locaları olması. İlk olarak 1700’lü yılların sonunda örgütlendikleri biliniyor.Buna karşılık Green Orangemen (hn: yeşil Orangemen) olarak da bilinen Ancient Order of Hibernians da 1565 yılında Katolik rahiplerini korumak için silahlı olarak örgütlenen İrlandalılar tarafından kurulmuş. Birinci dünya savaşından sonra Kuzey İrlanda’yı güneye bağlamak ideali için güç kullanmak fikrine karşı çıktıkları için yerlerini aşırı unsurlara bırakmışlar (IRA/PIRA, RIRA). Green Orangemen de kendi barışçıl yürüyüşlerini 15 Ağustos’ta yapıyorlar. Adlarındaki yeşil taktıkları şeritin renginden kaynaklanıyor. Aslında burada yeşil renk katolik İrlanda’yı, turuncu renk de Protestan Kuzey İrlanda’yı (hn: protestanlar buraya daha çok Kuzey İrlanda yerine Ulster diyorlar) temsil ediyor.Kutlamalar ve yürüyüş olayı kimin aklından çıkmış bilinmez, ancak 1969 yılında başlayan sorunlu dönemden (the Troubles) önce pek çok kişi, bu çalgılı müzikli ve bol renkli yürüyüşlerin turistik olarak gelir sağlayabileceğini düşünmüş, fakat halk görülebileceği üzere aynı fikirde değilmiş. Katolikler Protestan zaferinin gözlerine sokulması, Protestanlarsa katolik Irlandalıların yeni(?) bir provokasyonu olarak görüyorlar.Renkler bu açıdan Kuzey İrlanda’da büyük önem taşıyor. Turuncu giyerseniz Orange, koyu yeşil giyerseniz Katolik, kırmızı lacivert ve beyaz ya da Britanya bayragı giyerseniz birleşimci (Unionist) olarak algılanmanız olası. Beş altı ay önce burada bir arkadaş yolda bir grup genç bizi çevirip dinimizi soran olursa ne yapmamız gerektiğini söyleyince çok eğlenmiştik. “Biz ateistiz” desek ne derler diyince “Katolik ateist misiniz yoksa protestan ateist misiniz? diye sorarlar!” demişti. İçimizden “Olur mu canım o kadar?!?! İçince yarım şişe şarabı saçmaladı herhalde” diye düşünmüştük. Buralıların o kadar içmeyle saçmalamayacak kadar alkole alışık olduğunu bu hafta okuduğumuz bir haberden de teyid ettik. Bazen, “Sen bunlara akıl fikir ihsan eyle yarabbi” diyerek dolaşıyoruz. Artık dileğimizi duyar ya da duymaz, o da kendi bileceği. :PKuzey İrlanda politik yelpazesi:Republican: “Güneyle birleşelim (ve gerekirse silah da kullanalım)” diyen Cumhuriyetçiler
Nationalist: “Biz İrlandalıyız. Güneyle birleşelim” diyenler
Unionist: “Haşaaa… Biz Bristish’iz. Union Jack’e sahip çıkalım. UK’in parçası olmaya devam edelim” diyenler
Loyalist: “Tabii ki de kraliçeye sadık kalacaz. Aksini düşünen varsa fururum!” diyen insan(?) çeşidi.
Aslında din ve politika da birbirine karışmış durumda. Yani birisi hem Protestan hem Republican olabilirken, başka biri Katolik ve Unionist olabiliyor. Demiştim ya karışık diye. Aslında belki de Kelt düğümü gibi bu hikaye de. En iyisi susup kadifemsi tadıyla bir pint Guinness‘imizi yuvarlamak belki…