bildirgec.org

Kullanıcı arayüzü, programın kullanıcısı tarafından daha etkili ve daha kolay kullanılmasını sağlar. Bir çok yazılımda “kullanıcı dostu arayüz”, “kullanımı kolay arayüz” ifadeleri programın artısı olarak belirtilir. MATLAB kullanıcılarının çoğunluğunu asıl iş alanı programcılık olmayan disiplinlerden insanlar oluşturur. Makine Mühendisliği, Elektrik Elektronik Mühendisliği, Havacılık ve Uzay Mühendisliği, Biyomedikal Mühendisliği gibi. MATLAB da yazılan fonksiyonların kolay kullanımı için arayüz tasarımı, bu disiplinlerden kişilere zaman zaman zor gelebilir. Bu yazının ilk kısmında bu kişilere MATLAB da kullanıcı arayüzü tasarımı ile ilgili temel bilgiler verilmeye çalışılacaktır. Devamında örnek tasarımlarla sık karşılaşılan sıkıntılara çözüm önerileri sunulacaktır. Bu yazı MATLAB 7.6.0 versiyonu kullanılarak hazırlanmıştır. Anlatımıma başlamadan önce bir noktanın altını çizmek istiyorum; bu yazı MATLAB GUI yardım dokümanı ya da MATLAB GUI nin bütün özelliklerinin anlatıldığı bir yazı değil, geliştirdiğiniz programlara kullanıcı arayüz yapmak istediğinizde kullanabileceğiniz temel konuları anlatacaktır.
MATLAB da Kullanıcı Arayüzü Nasıl Çalışır?
Kullanıcı arayüzü kullanıcısına üzerinde pushbutton, textbox, menu, listbox gibi kontrol birimlerinin bulunduğu bir ortam sağlar. Örneğin bir pushbutton a basıldığında daha önceden yazılmış bir fonksiyonun çalışması sağlanabilir, ya da veri tabanında sakladığınız verilerin arayüzü açtığınızda listbox ta görüntülenmesini sağlayabilirsiniz.
Anlatmaya başlarken, kullanıcı arayüzü tasarımını yapacağınız MATLAB GUI programını nasıl açacağınızdan bahsedeyim aşağıdaki şekildeki gibi GUI yi çalıştırabilirsiniz.

GUI-1

MATLAB Command Window da guide yazdığınızda da aynı şeyi yapmış olursunuz, size kalmış.
GUI çalıştığında aşağıdaki figürü göreceksiniz. Bu figürde iki tab vardır bunlardan biri MATLAB ın size sunduğu şablonlar ve boş GUI açabileceğiniz “Create New GUI” tabı, diğeri ise “Open existing GUI” tabıdır. Open Existing GUI tabını seçtiğinizde daha önceden hazırladığınız tüm GUI ler görüntülenir. (Current Directory ne olursa olsun hepsi!)

GUI-2

Boş bir GUI yaratarak herşeyi en baştan kendimiz yapmaya çalışalım, böylesi öğrenmek için daha iyi olacaktır diye düşünüyorum.
Ekranda aşağıdaki gibi bir kullanıcı arayüzü tasarlama penceresi gelecektir. Bu pencerenin sağ tarafında kullanıcı arayüzünde olmasını isteyeceğiniz bileşenler bulunmaktadır.

GUI-3

Yeri gelmişken bir kaç konuyu anlatmak istiyorum;
MATLAB GUI de temelde 3 prensip vardır. Bunlar, arayüzü oluşturacağınız figür, figür üzerine yerleştireceğiniz bileşenler (pushbutton, label, textbox vb.) ve en önemlisi “callbacks” dediğimiz kullanıcıdan gelen girdilere göre hangi işlevlerin yerine getirileceğinin belirlendiği fonksiyonlardır.
Şimdi basit bir kullanıcı arayüzü tasarlayarak bir önceki yazımda anlattığım fonksiyonlarla yazılmış bir fonksiyonu çağıralım. Bu fonksiyon kullanıcıdan aldığı frekans bilgisine göre yeni bir figürde sinus grafiği çizsin, işlem bittiğinde de bizim istediğimiz bir uyarıyı versin “çizdim” desin mesela. Bunun için bize neler gerekli öncelikle buna karar verelim; kullanıcının frekans bilgisini girebilmesi için “textbox”, bu textbox ın hangi işlev için kullanılacağını yazacağımız label için “static text”, kullanıcının çizdirme işlemini gerçekleştirecek programı çağırması için pushbutton a basması gerekli olsun, bunun içinde bir “pushbutton” koymalıyız. Çizim yapıldıktan sonra verilecek uyarı içinde yine static text koyabiliriz. Static text kullanıcının değiştiremesini istemdiğimiz kullanıcı arayüzünde bulunmasını istediğimiz yazılar için kullanılır. Yukarıda anlattıklarım çok basit gelebilir ancak bu şekilde başlamak inanın işleri çok ama çok kolaylaştırmaktadır. Arayüze koyacağınız bileşen sayısı arttıkça karmaşıklık artacağından bunlara önceden karar vererek isimlendirmeye dikkat ederseniz hem programınızın güncellenebilirliği kolay olur hem de kullanıcı arayüzünü çok daha çabuk hazırlayabilirsiniz.
Herhangi bir bileşeni figür üzerine koyabilmek için, fareyle o bileşenin simgesi üzerine tıkladıktan sonra figür üzerinde bileşeni yerleştireceğiniz yere tıklamanız yeterli olacaktır. Yerleştirdiğiniz bileşenlerin yerlerini istediğiniz zaman yine fareyi kullanarak değiştirebilirsiniz. Aşağıdaki figüre pushbutton, textbox ve static text i yerleştirdik.

Şekil 1

Matlab kullanırken bir kaç satırdan oluşan işlemler için (örneğin sadece bir fonksiyon grafiğini çizdirmek için) ya da kendi yazdığınız fonksiyonları çalıştırmak veya çalıştırdığınız programa veri girişi için Command Window komut penceresini (Şekil 1) kullanabilirsiniz. Burada en çok kullanacağınız komut help olacaktır. help komutu MATLAB içerisinde yer alan fonksiyonların kullanımı ile ilgili bilgi vermektedir. help help yazarsanız help hakkında yardım alırsınız. help for yazarsanız for döngüsü ile ilgili yardım alabilirsiniz. Tam olarak komut veya fonksiyon adını bilmediğiniz durumlarda lookfor komutunu kullanabilirsiniz. Örneğin help integral hiçbir sonuç vermezken lookfor integral, integral ile komutları gösterecektir fakat bu komutlar ile bilgi edinebilmek için yeniden help komut_adı yazmalısınız. Birden fazla kelimeden oluşan aramalarda ‘aranacak kelime’ (‘ ‘) kullanılmalıdır örneğin lookfor ‘differential equations’. Birkaç satırdan daha fazla satırla çözülebilecek yada daha sonra yeniden kullanmanızı gerektirecek problemleriniz için Medit kullanarak program yazabilirsiniz. Şekil 2 de yeni bir .m dosyasını nasıl açabileceğiniz gösterilmektedir.

Şekil 2 Yeni bir .m dosyası açılması

Örnek Program:
t=0:0.0001:10;%time index
y1=sin(t*pi*2);%output 1
figure,plot(t,y1),xlabel(‘Time (s)’),title(‘Period = 1s’),ylabel(‘Output’);
y2=sin(t*pi*2/5);%output 2
figure,plot(t,y2),xlabel(‘Time (s)’),title(‘Period = 5s’),ylabel(‘Output’);
y3=sin(t*pi*2/10);%output 3
figure,plot(t,y3),xlabel(‘Time (s)’),title(‘Period = 10s’),ylabel(‘Output’);
Bu programı ornek1.m olarak kaydedelim komut penceresinde ornek1 yazdığınızda, program çıktısı aşağıdaki gibi olmaktadır.