Genelde, İslam dininde mezhepler iki ana başlıkla bilinir; şiiler ve sünniler.. Sünnilerin de dört mezhebe ayrıldıkları bilgisi yaygındır.Oysa ufak bir araştırma ve derleme, İslam’ ın kaç parçaya ayrıldığını ortaya koyuyor :İSLAM
1) Siyasal nitelikli bölünmeler : Muhammed Peygamber’ in ölümünden sonra, halifelik kavgasına tutuşanlar, daha Peygamber’ in kemikleri çürümeden birbirlerine girmiş ve bir çok sahabe bu savaşlarda ölmüştür.
a) Hariciler : Ezarika, Necedat, Beyhesiye, Acaride, Sufriye, Ebadiye grupları olarak altı ana gruba bölünmüşlerdir. Necedat grubu da kendi içinde iki fraksiyona ayrılmıştır; Azirriye ve Atıyye’ ciler.. Acaride’ ciler, Kuran’ ın 12. suresi olan “Yusuf” suresini “Kuran dışı” sayarlar. Acaride grubunun da kendi içinde bazı kaynaklara göre 10, bazı kaynaklara göre 14 alt fraksiyonu vardır : Saltiyye, Hazimiyye, Meymuniyye, Şeybaniyye, Mükremiyye, Şuaybiyye, Ahneziyye, Halefiyye, Malumiyye, Meçhuliyye, Sealibe, Mabediyye, Ruşeydiyye ve Hamziyye.
b) Şiiler : Ali’ nin yaşamı esnasında üç gruba ayrılırlar. Mufaddıla, Sabbe, Gaaliyye. Gaaliyye grubu, Ali’ nin bizzat Tanrı olduğuna inanır. Bunlar da ikiye ayrılır. Bir kısmı bizzat Ali’ yi Tanrı kabul ederken, bir kısmı da Tanrı’ nın Ali’ nin vücuduna girdiğine inanır. Ali’ yi bizzat Tanrı olarak kabul edenler : Muhammediyye, Hattabiyye (reenkarnasyona inanırlar ve imamlarını Tanrı olarak sayarlar), Kamiliyye (Tanrılık gücünün başkalarında da olabileceğine inanırlar), Cenahiyye (Tanrılığın Tanrı’ dan başkasında da olabileceğine inanırlar), Mukannaiyye (kurucusu kendisini Tanrı ilan etmiştir), Hulmaniyye (Tanrı’ nın “güzel insanlara” göründüğüne inanırlar), Hallaciyye (insanın Tanrı’ nın ta kendisi olduğuna inanırlar), Ezafire (kurucuları İbm Ebi Ezafir’ in Tanrı olduğuna inanırlar), Nusayriyye (kurucusu Nusayr’ ı peygamber, Ali’ yi de Tanrı olarak kabul ederler, Ali Tanrı olmanın yanı sıra aynı zamanda gökteki aydır da..), Dürziyye (Tanrı’ nın insan vücuduna girip yeryüzüne indiğine inanırlar), Beyanniyye, Harbiyye, Berkukiyye… Tanrı’ nın Ali’ nin vücuduna girmiş olduğuna inananlar : Gurabbiyye (bu gruba göre, Ali ile Muhammed Peygamber birbirlerine çok benzediklerinden Cebrail şaşırmış ve esas peygamber olması gereken Ali yerine, vahyi Muhammed’ e tebliğ etmiştir), Mansurriyye (kurucuları Mansur’ un göğe çıkıp Tanrı ile konuştuğuna inanırlar), Muguriyye, Sebiyye (Tanrı’ yı her yerde var olup bütün dinleri konuşabilen bir insan olarak kabul ederler), Şureykiyye. buraya kadarkiler henüz Ali yaşarken ortaya çıkan gruplardı. Ali öldükten sonra ortaya çıkanlar ise : Keysaniyye, Zeydiyye, İmamiyye. İmammiyye topluluğu “imam” sayısında ve kişiliğinde anlaşamdıkları için sayılamayacak kadar çok alt gruba ayrılır. bir kaç tanesi : Haseniyye, Nefsiyye, Hasıriyye, Navuşiyye, İsmailiyye, İshakiyye, Eftahiyye.
2) Dinsel nitelikli bölünmeler :
a) Ehl-i Sünnet :Selefiyye, Maturidiyye, Eşariyye.
b) Ehl-i Bidat : Batınilik (Kuran, kendisinin “apaçık” ve “içinde hiç bir gizlilik barındırmayan” bir kitap olduğunu yazmasına rağmen Kuran’ da mistik öğeler olduğuna inanırlar), Mütezile. Mütezile grubu sayılabildiği kadarıyla 21 alt gruba bölünmüştür : Vasiliyye, Amriyye, Huzeyliyye, Nazzamiyye, Asvariyye, Muammeriyye, Bişriyye, Hişamiyye, Cahiziyye, Şahhamiyye, Hayyatiyye, Kabiyye, Cubbaiyye, Bahşemiyye, Habıtiyye, Hadesiyye, Hammariyye, Salihiyye, Hadbiyye, Ihşıdiyye, Hüseyniyye.
3) Hukuksal nitelikli bölünmeler :
a) Hanefilik
b) Hanbelilik
c) Malikilik
d) Şafilik
Bu mezheplere mensup din adamları, yılan balığı, midye, at, kırlangıç, kartal, karga, yarasa gibi hayvanlarının etlerinin yenip yenemeyeceği, erkeğin sarı veya kırmızı elbise giyip giyemeyeceği, namaz kılarken ayakların arasının mesafesinin ne olması gerektiği, tüysüz bir oğlana dokunmanın abdesti bozup bozmayacağı, şeytan taşlarken atılan taşın nereye düşmesi gerektiği, tecavüze uğrayan bir hayvanın öldürülüp öldürülmeyeceği, öldürülürse etinin helal olup olmadığı, büyük abdesti yaptıktan sonra taharetlenirken, hangi parmağın, hangi boğumuna kadar makattan içeri sokulması gerektiği gibi “hayati” (!) konularda araştırmalar yapar ve bir türlü orta yolu bulamaz, hepsi ayrı bir yol izlerler. Her ne kadar 18. yüzyılda Muhammed Abdülvahab isimli bir kişi bu saçmalıklardan ve uydurmalardan arınma, Kuran’ a dönme hareketi başlattıysa da, çok geçmeden onun başlattığı hareket de bir mezhebe dönüşmüş ve yukarıdaki silsileye uymuştur : Vahabilik.
Tabi bu onlarca grup ve mezhebin siyasal, hukuki ve dinsel bölünmeler arasında çapraz şekilde birbirlerine bağlı olduklarını da unutmamak gerek. Hepsini birbirine bağlı ve gruplu gösteren bir çizelge yapmak isterdim ama görebileceğiniz üzere maalesef mümkün değil.
