bildirgec.org

tamilgerillası

11 yıl önce üye olmuş, 200 yazı yazmış. 773 yorum yazmış.

vidocq = suçlu, kahraman, prototip

tamilgerillası | 13 November 2002 12:00

amacım yazı yazmak değildi aslında. sinemada trailer’ını gördüğüm filmin sitesini mimlemekti. filmin adı vidocq. fransız yapımı. pek yakında türkiye’de de vizyona girecek. buyrun sitesi. ancak filme adını veren karakteri kazıyınca ilginç bir kişilik çıktı karşıma. acımasız bir katil, çok başarılı bir kanun koruyucuve bütün bunların birleşimi ile oluşan ilham kaynağı. suçlu eugene françois vidocq, fransız ihtilalinden 14 sene önce paris’te doğuyor. ilk kez 14 yaşında eskrim hocasını yanlışlıkla öldürüyor. savaşlarda ve düellolarda adam öldürmek konusunda oldukça tecrübeli hale geliyor. hayatı boyunca çeşitli suçlardan defalarca hapse giriyor ve defalarca da hapishaneden kaçıyor. daha sonra polisle işbirliği yapıp suçluları ele veriyor. bu konuda tamamen eski sabıkalılardan bir örgüt oluşturuyor. bütün paris’in yer altında yaprak kımıldasa haberi oluyor. bu güç onu tehlikeli hale getiriyor. en son olarak 70 yaşın aşmış olmasına rağmen kendisinin de içinde yer aldığı cumhuriyetçileri gammazlaması isteniyor. bu işi yapıp yapmadığı bilinmiyor. ancak hayatı aynen başladığı gibi sefalet içinde 82 yaşında son buluyor. kahraman vidocq,(vidöğkhhh diye telafuz ediliyor) fransız devriminin en büyük ismi robespierre‘in doğduğu evin hemen yanındaki evde ondan 13 sene sonra dünyaya geliyor. başına gelen bir dizi talihsiz olayın etkisiyle, tam bir avare hayatı yaşamak zorunda kalıyor. bir müddet belçika ve ingiltere’de kalsa da fransa’nın içinde bulunduğu karışık dönemden faydalanıp geri dönüyor. defalarca düzenli bir yaşam kurmak için girişimlerde bulunuyor. ama bir çoğu hapishane ile sonlanıyor. benim sayabildiğim 4 evliliği var. üzerine konan suçlu damgasında kurtulamaması, hayalini kurduğu yaşamı engelliyor. bunun üzerine bildiği hayatın kurallarını toplumun faydasını sunmaya karar veriyor. polis teşkilatına işbirliği teklif ediyor. eski bir suçlu olması burada da kendisine engel olmak üzereyken, dürüstlüğünü ispat edebilmek için polis şefi henry’ye “beni tekrar hapise sokun, oradan da kaçacağım ve sizin yanınıza gelceğim. sanırım bu samimiyetimi ispatlar.” henry kabul eder. 3 saat sonra vidocq henry’nin yanındadır. vidocq kılık değiştirme ve aktörlük yeteneği ve suç çevresi ile olan ilişkilerini kullanarak bir çok şebekeyi ve suçluyu yakalatıyor. burada kullanılan yöntemin hukukiliği tartışılabilir. suçun cezalandırılması değil de suçun önlenmesi ilkesi ile hareket edildiği göz önüne alınırsa bu yöntemin pozitif hukuk açısından önemli bir katkı olarak kabul edilmesi gerekir. vidocq daha sonra bu işi bütün paris’e yaymak için sûreté isminde tamamı eski sabıkalılardan oluşan bir ekip kuruyor. bu ekip ile özellikle bonaparté sonrası dönemde paris’teki karışıklığı engellemeyi başarıyor. “hukukun üstünlüğü” ilkesi vidocq’un kitlelere isteyerek ya istemeyerek aşıladığı bir fikir. bunun en güzel örneği ise şu; ekibinin başındayken chambreiul adındaki bir kişi asilzade ünvanıyla paris’e geliyor. belgelerini gösterip dokunulmazlık elde etmiş olmasına rağmen, vidocq araştırmayı derinleştirip, bu eski kalpazanın, belgeleri aslında kendisin bastığını ortaya çıkartıyor. suçlulara ait kayıt defterlerinin tutulmaya başlaması, ayak izi tespiti yönteminin geliştirilmesi, ilk özel dedektiflik bürosu gibi modern kriminoloji için temel sayılabiliecek işlerin temelini atıyor. geçkin yaşına rağmen devlet işlerinde çalışımayı sürüdüyor. 82 yaşında ölüyor. prototip polisiye edebiyatın ilk örneklerini verecek olan edgar allen poe 1809 yılında Boston’da dünyaya geldiğinde vidocq paris suç dairesi başkanı henry’yi kendisini teşkilata alma konusunda ikna etmişti. keskin zekası, güçlü ve çevik fiziki yapısı ve alışılmadık yöntemleri ile kısa sürede başarıya ulaştı vidocq. başta çocuklar ve kadınlar olmak üzere bütün şehrin kahramanıydı. hayatını ve macerlarını anlatan kitaplaryazdı. yöntemleri akılcıydı. cesetlerin etrafını çiziyor, olay mahalinde detaylı ve gerekli incelemeleri uzun uzun yapıyordu. kanıtları saklıyor ve çıkarımları es geçmiyordu. yayınladığı hatırat bütün avrupa’da zamanının bestseller’i oldu. hatıratın yayınlanmasından 13 sene sonra poe’nun özel dedektifi dupin’in ilk hikayesiyayınlandı ve büyük ilgi gördü. dupin de fransızdı ve hikaye paris’te geçiyordu. soru sorarak, araştırarak çözümü arayan dikbaşlı ama gerçeğin gerçeğini arayan bir karakter. bu aynı zamanda vidocq’un da şiarıydı: veritas veritatum. böylece polisiye edebiyatı artık resmen başlıyordu. poe’nun açtığı yoldan ilerleyen arthur conan doyle, edebiyat tarihinin en kült kahramanını, sherlock holmes‘ü yarattı. bu karakter de keskin zekası, dikkati, sinir bozuculuğu ve “polis’e yardım eden ancak polisi sevmeyen” karakteri ile vidocq’e oldukça benziyordu. holmes’ün en çok kullandığı istihbarat yöntemi kılık değiştirmek ve sokak çocuklarını kullanmaktı…aynı vidocq gibi. ilk sherlock holmes hikayesi1877’de yayınlandığında vidocq’un ölümünün üzerinden 30 yıl geçmişti.