Zotero internet ortamında, bilgi kaynaklarını toplamak, düzenlemek, yönetmek ve alıntı oluşturmak için kullanabileceğiniz; özgür yazılım lisansına sahip, kullanımı basit bir Firefox eklentisidir. Akademik araştırma yapanlar, internette bir konu üzerinde çalışıp kaybolanlar için biçilmiş kaftandır kendileri. Kısa kısa zotero nedir, ne iş yapar bakalım.

ZOTERO TEMEL KULLANIMI:
Zotero Nedir?
Zotero’nun neler yapabileceğine geçmeden önce onun ne olduğunu bilmek gerekir. Zotero “”Firefox “”web tarayıcısı için geliştirilmiş bir eklentidir. Firefox programının durum çubuğunun sol tarafına yerleşir ve tıkladığınızda ayrı bir pencerede çalışır.Zotero’yu Nasıl Kurarım?
Zotero’yu kurmak gayet basittir. Firefox’ta tüm diğer eklentileri nasıl kuruyorsanız Zotero’yu da aynı şekilde kuruyorsunuz. Zotero’yu kurmak için zotero.org adresini açıp “Download” linkine tıklamanız yeterlidir.Zotero’yu nasıl çalıştırırım?
Zotero penceresini açmak için tarayıcınızın, sol-alt köşesindeki Zotero logosuna tıklamalısınız. Kapatmak için ise Zotero panelinin sol-üst kısmındaki çarpı işaretini yada tekrar logoya tıklamalısınız. Fakat araştırma yaparken Zotero’nun işlevini yerine getirmesi için ayrıca açmanız gerekmez, eğer eklentiyi kurarak aktif hale getirdiyseniz firefox web tarayıcınızı açmanızla beraber çalışmaya başlar.

Zotero Ne İşe Yarar?
Zotero en basit anlatımla, alıntılama yöneticisidir. Zotero internette araştırma yaparken bulduğunuz kitap, makale gibi kaynakları, kaydeder, yönetmenize izin verir, bibliyografya oluşturmanıza yardımcı olur.

Zotero İle Ne Tür Öğeler Üzerinde Çalışabilirsiniz?
Her öğe türüne bağlı olarak, çeşitli meta tag bilgilerine sahiptir. Zotero ile kitaplar, makaleler, web sayfaları, sanat eserleri, filmler, ses kayıtları, beyannameler, davalar yada tüzükler ve daha bir çok şey üzerinde çalışabilirsiniz.Bu Öğelerle Neler Yapabilirim?
Zotero’ya eklediğiniz öğeleri, panelin ortasında görebilirsiniz, bunlardan herhangi birisini seçtiğinizde panelin sağ tarafında bu öğeye ait bilgileri bulabilirsiniz. Bu bilgilerin içinde, öğenin başlığı, kim tarafından oluşturulduğu, dağıtımcısı, tarihi ve alıntı yapmak için gerekli olan diğer bilgiler mevcuttur.VERİLERİ ORGANİZE ETME;
Kütüphanem
Zotero panelini açtığınızda sol sütunda “Kütüphanem” alanı bulunur. Burası bütün eklediğiniz verileri barındırır. Sol üst kısımdaki yeni klasör butonuna tıkladığınızda, içine özel bir proje yada bağlantılı öğelerinizi yerleştirebileceğiniz yeni klasörler oluşturabilirsiniz. Bu klasörler içerisinde alt klasörlerde yaratabilirsiniz.Etiketler (Tags)
Zotero’ya eklediğiniz öğelerinize etiketler atayabilirsiniz, bunlar doğal olarak birden fazla olabilir. Kütüphanem alanın altında, klasörlerin içerdikleri etiketler bulunur. Etiketlere tıklayarak verilerinizi filtreleyebilirsiniz. Etiket ekleme veya kaldırma işlemlerini Zotero panelinin sağ tarafından “Etiketler” sekmesinden yapabilirsiniz.Arama Yapma
Hızlı arama özelliği ile Zotero, girdiğiniz arama kriterlerini öğelerin metatagları, etiketleri ve notları ile karşılaştırarak uygun olanları gösterir. Arama kutucuğunun sol tarafındaki büyüteç işaretine tıklarsanız, daha karmaşık aralamalar yapabileceğiniz Gelişmiş Arama penceresi karşınıza çıkar.

Arama Sonuçlarını Kaydetme
Gelişmiş Arama sayesinde arama sonuçlarınızı, Kütüphanem alanında ayrı bir klasör olarak kaydedebilirsiniz. Bu oluşturduğunuz diğer klasörlere benzer fakat Zotero’ya yeni öğeler ekledikçe arama sonuçlarına uygun öğeleride içerecek şekilde kendini günceller.VERİLERİN DERLENMESİ;
Ekler
Öğelerin not, dosya, link gibi ekleri olabilir. Bu ekler bağlı oldukları öğenin altında orta sütunda görülür. Bu ekleri görünür hale getirmek için öğenin yanındaki artı (+) işaretine gizlemek için ise eksi (-) işaretine tıklamalısınız.Notlar
Öğelere zengin-metin notları eklemek için, öğe seçildikten sonra sağ sütundaki “Notlar” sekmesini kullanmalısınız. Notlarınızı zengin-metin belgesi olarak ister sağ sütunda ister kendi özel penceresinde düzenleyebilirsiniz. Diğer öğelerden bağımsız bir not oluşturmak için, Zotero araç çubuğundan “Add Standalone Note” seçeneği seçilmelidir.Dosyalar
Öğelere her türlü dosya ekleyebilirsiniz. Bu dosyalar; firefox penceresinde açık olan PDF türündeki bir makale, imaj türündeki bir sanat eseri yada harici bir progam tarafından çalıştırılan bir dosya olabilir. Dosya ekleme işlemini, Zotero araç çubuğundaki ataç simgesine (New Child Attachment) tıklayarak yada dosyaları doğrudan Zotero paneline sürükleyip bırakarak yapabilirsiniz.Linkler ve Ekran Görüntüleri
Web sayfaları, link olarak yada ekran görüntüsü olarak öğelere eklenebilir. Linkler kolayca web sayfasına çevrimiçi olarak erişmenizi sağlar, ekran görüntüsü ise web sayfasının bir kopyasını yerel diskinize kaydeder, bu şekilde internet bağlantısı olmadan da web sayfasının o anki haline erişebilirsiniz.Öğeleri Kaydetme
Zotero’nun Firefox ile çalışması sayesinde, internet üzerinden öğe yaratmak gayet kolaydır. Firefox adres satırında kaydetme ikonu göründüğünde, Zotero otomatik olarak, metatag bilgilerini kendisi doldurarak öğe oluşturabilir. Eğer uygun PDF dökümanı varsa otomatik olarak öğeye eklenir.Tekli yada Çoklu Kaydetme
Eğer Firefox adres satırında çıkan kaydetme ikonu, kitap, makale, imaj yada diğer tekli bir öğe varsa ikon tıklandğında öğe seçilmiş olan derlemeye eklenir. Fakat kaydetme ikonu klasör ise web sayfasında birden fazla öğe bulunuyordur, klasör ikonuna tıkladığınızda olası öğeler arasından seçim yapma olanağı sağlayan bir pencere görünür bu pencereden hangilerini kaydedeceğinizi hangilerini kaydetmeyeceğinizi seçebilirsiniz.Çevirmenler (Translators)
Zotero web sitelerinden bilgileri kendi bünyesine aktarmak için Çevirmen (Translators) adında modüller kullanır. Genel çeviriciler bir çok site ile uyumlu bir şekilde çalışır, özel çeviriciler ise bazı özel siteler için oluşturulmuşlardır. Eğer çeviricisi olmayan bir site ile karşılaşırsanız, forumlardan yardım istemek için çekinmeyiniz. Çeviricisi mevcut olan siteler için tıklayınız.Web Sayfası Kaydetme
Zotero araç çubuğundan “Geçerli Sayfadan Yeni Bir Eser Yarat” butonuna tıklayarak tarayıcınızda görüntülenmekte olan sayfayı, o anki anlık görüntüsü ekli olarak kaydedebilirsiniz. Bu şekilde yapılan kayıt işleminde sayfadaki eser değil sayfanın kendisi kayıt edilir.Belirteci İle Eser Ekleme
Zotero ile ISBN, Dijital Object Identifier (DOI) yada PubMed ID kullanarak otomatik olarak öğe ekleyebilirsiniz. Bu şekilde öğe eklemek için Zotero araç çubuğundan “Belirteci İle Eser Ekle” butonuna tıklayın, ID numarasını girin ve “Tamam” a tıklayın.Elle Öğe Ekleme
Zotero araç çubuğundaki “Yeni Eser” butonuna tıklayıp öğe türünü seçerek Zotero’ya yeni öğe ekleyebilirsiniz. Metadata bilgileri sağ sütunda ki uygun bölümlere elle girilebilir. Bu Zotero’nun becerilerini aşan önemli öğeleri eklemek için gereklidir.ALINTI YAPMAK;
Öğelere Atıfta Bulunmak
Zotero birçok farklı bibliyografik tarzda atıf yapabilmenizi sağlamak için Citation Style Language (CSL) kullanır. Zotero birçok önemli stilin (Chicago, MLA, APA, Vancouver, vs.) yanısıra pek çok dergiye özgü stilleri destekler. Zotero eğer ihtiyacınız olan bir stili desteklemiyorsa, yardım için requesting styles adresine isteğinizi ekleyebilirsiniz.Kelime İşlemci Programı Entegrasyonu
Zotero’nun Word ve Open Office eklentileri sayesinde alıntılarınızı doğrudan kelime işlemci programınıza aktarabilirsiniz.Otomatik Kaynakça Oluşturma
Zotero, kelime işlemci eklentisi ile tek seferde dokümanda ki atıfların stillerini değiştirmeyi kolaylaştırır yada otomatik olarak kaynakça oluşturulabilir.Elle Kaynakça Oluşturma
Zotero, atıf ve kaynakça bilgilerini herhangi bir metin alanına veya programa aktarabilir. Atıf yapmak için, kolayca sürükle-bırak yöntemini kullanabilir, hızlı kopyalama özelliğiyle atıfları panoya kopyalayabilir ya da harici bir dosyaya aktarabilirsiniz.İŞBİRLİĞİ;
Senkronizasyon
Senkronizasyon özelliği ile birden fazla bilgisayar ile Zotero’yu kullanabilirsiniz. Kütüphane öğeleri Zotero sunucusu ile senkronize edilirken; PDF, imaj yada ses/görüntü dosyalarınız, WebDAV servisi ile eşitlenir.Zotero Sunucusu
Zotero sunucusu ile senkronize olan dosyalarınızı, zotero.org hesabınız ile çevrimiçi olarak erişebilirsiniz. Kütüphanenizi paylaşabilir, seçtiğiniz öğelerden C.V. oluşturabilirsiniz.İşbirliği
Zotero kullanıcıları, işbirliği ya da ilgi grupları oluşturabilir. Paylaşılan grup kütüphanesinde bulunan kaynaklar ve materyaller, çevrimiçi Zotero istemcileri ile yönetilebilir. Zotero.org tüm proje grubunun araştırma, iletişim ve organizasyon merkezi olabilir.

Kaynak: zotero.org