sinema konusuna meraklı, üşengeç sinemaseverler için süper bir bildiri üzerinde çalışıyordum ki oltama bay smithee takıldı. kimdir yönetmen alan smithee? (www | imdb | google | çürük domatesler)
hollywood‘da; yasal olarak 1967 yılından beri kullanılıyor. yönetmen kişi bir film yaparken, prodüktör, torpilli oyuncular, hükümet ve benzeri birimlerden müdahalelere uğrarsa ve kendisini vâreden yaratıcılığını, özelliklerini bu müdahaleler sonucu filme yansıtamazsa; hatta umduğundan uzak bir yapıt elde ederse, filmi portföyünden çıkarıp kredit listesinde de adının yeralmamasını isteyebiliyor. ancak the director’s guild of america (dga), yönetmenin adının silinmesine izin vermiyor. işte bu durumda yönetmenler isim olarak alan smithee ismini kullanıyor. süper, değil mi?
durum çok tanıdık, protesto çok anlamlı…
bay smithee kimi zaman bir yazar veya oyuncu olarak da karşımıza çıkabiliyor. alan smithee’nin biogrofisine, filmogrofisine ve diğer detaylara göz atalım.
kendisi alan, alyn, allen veya allan smithee isimleri ile görülebiliyor. ilk kez 1967 yapımı death of a gunfighter filminin orjinal yönetmenleri don siegel ve robert totten tarafından bu fikir ortaya atılıyor ve director’s guild of america ile ortak çalışma ile bu isim yaratılıyor. 1968’de fade-in filminin yönetmeni jud taylor; 1980’de city in fear ve fun and games televizyon filmlerinde; 1982’de moonlight‘da; 1981’de student bodies‘in yönetmeni michael ritchie‘nin yerine… şeklinde liste uzayıp gidiyor. iyi bildiğimiz isimler arasında 1984 yılında dune‘un tv versiyonu için david lynch‘in; 1992 yılında the nutt house‘un yazarları ivan ve sam raimi‘nin bu ismi kullandığını görüyoruz. kimler bu ismi hangi sıfat için kullanmış tabii ki yüce imdb’den görebiliyoruz.
alan smithee hakkında bir de kitap yazılmış; hakkında söylenmiş çeşitli yorumları barındırıyor. ama onun hakkındaki en büyük araştırma sanırım pensilvanya üniversitesinden çıkma şu proje… soyadının sonunda neden tek “e” değil de çift “e” var’a kadar yer verilmiş.
“mozaşistseniz izleyin” gibi yorumlar almış “an alan smithee film: burn hollywood burn” (imdb | google | çürük domatesler) adlı filmden bahsetmezsek olmaz tabii ki. bu film 1997 yapımı ve 19. uncu razzie ödüllerinde en kötü film olarak seçilmişti. filmin gerçek yönetmeni 1989-1993 yılları arasında director’s guild of america’nın başkanlığını yapmış arthur hiller (imdb | google). filmin berbat olmasının nedeni de tabii ki yine bir mesaj. “alan smithee eşittir böyle filmler…”
türkçe siteler arasında küçük bir bay smithee araması yaptığımızda onun aslında yaşayan efsane (!) olmadığı konusunda bir yazıya rastlayamıyoruz.
