bildirgec.org

Rusça’da havlayan anlamına gelen Layka, uzaya giden ilk memeli canlıydı. Bazı bilim adamları, uzaya gönderme sırasındaki fırlatılışta insanların hayatta kalamayacağını iddia ediyordu. Bu yüzden uzay mühendisleri insanlara öncü olarak ilk uzay uçuşlarında hayvanları kullanmışlardır. Amerikalılar şempanzeleri, Ruslar ise köpekleri uzaya göndermiştir. Sokak köpekleri arasından seçilen fox terrier cinsi Layka’da bu köpeklerden biriydi. Moskova sokaklarında başıboş gezen köpeklerin arasından seçilmişti. Yörüngeye gönderilmesinin nedeni, uzay boşluğunun canlılar üzerindeki etkileriyle ilgili bilgiler elde etmekti. Layka’nın katıldığı uzay yolculuğundan elde edilen bilgiler, daha sonra uzaya gönderilen köpeklerin sağlıklı bir şekilde geri getirilmesini sağladı.

Sputnik 2 yeterli donanıma sahip bir uzay aracı değildi. Güneş ışınlarının uzaydaki yakıcı etkisine göre tasarlanmamıştı. Dünya’ya dönüş mekanizması yoktu ve yaşam destek birimi de çok ilkeldi Bu nedenle Layka’nın uzayda öleceği belliydi. Dört hafta gibi kısa bir sürede geliştirilmişti. Bu denli hazırlıksız gönderilmesinin nedeniyse, Rusya’nın Abd ile olan uzay yarışına hız kazandırmak için önemli veriler elde etmekti.Nitekim, Yuri Gagarin 12 Nisan 1961’de uzaya çıkan ilk insan olmuştu. Aynı zamanda, Sputnik 2, Bolşevik Devrimi‘nin 40. yıldönümüne de yetiştirilmek isteniyordu.

Layka, Uzaya gönderilmeden önce özel bir eğitime tabi tutuldu. Yolculuğa hazırlanmak için gitgide daha küçük kafeslerde bakıldı ve merkezkaç testlerine tabi tutuldu. Roket motorlarının gürültüsü dinletildi ve sıvı yiyeceklerle beslendi. Uçuştan üç gün önce kapsüle yerleştirildi. İki görevli, Layka’nın durumunu sürekli takip etmekle görevliydi. 3 Kasım 1957’de, uçuştan hemen önce köpeğin tüyleri hafif bir alkol solüsyonuyla nemlendirildi ve hayati işlevlerini takip edecek algılayıcılar takıldı.

Uzay kapsülüne köpeğin yatması ve oturması için yeterli yer vardı. Hava tazeleme sistemi sürekli oksijen sağlıyordu. Soğutma amaçlı basit bir vantilatör, kabin sıcaklığını 15 derecede tutuyordu. Yiyecek, suyla birlikte sıvı halde temin ediliyordu. Layka’ya bir koşum takımı giydirilmişti. 3 Kasım 1957’de kalp ritmini, kan basıncını ve nefesini ölçen sensörlerle donatılmış bir giysi giydirilerek uzay kapsülünde kameranın karşısına oturtuldu ve dönüşü olmayan yolculuğa uğurlandı.

Resmi açıklamalara göre, Sputnik uzay aracı 1600 km’de yörüngeye oturmuş, Layka da görevini layıkıyla yerine getirmişti. Ancak, bu zavallı hayvanın son saatlerini nasıl geçirdiği belli değildi. Layka’nın akıbeti uzun süre gizlendi. Kimine göre, Layka, uzay kapsülünde son yemeğine konan zehirle huzurlu bir şekilde, kimine göreyse kapsüldeki oksijen bittiği için hayata veda etmişti. Oysa ki gerçek bu değildi. Layka’nın akıbeti 45 yıl sonra ortaya çıktı. 2002 yılında ABD’de düzenlenen bir uzay konferansında, Sovyet uzay çalışmalarının önde gelen isimlerinden Dimitri Malaşenkov, “Layka”nın füzenin fırlatılışıyla ortaya çıkan rahatsızlık ve acılar sonucu birkaç saat içinde öldüğünü açıkladı. Gürültü ve sarsıntı nedeniyle hayvan serseme çevrilmişti, kalbi yerinden fırlayacakmış gibi normalden üç kat fazla çarpmıştı. Daha sonra gürültü kesilip kapsül sessizliğe gömülünce “Layka” huzura kavuşmuştu, ancak çok geçmeden bu kez aşılması imkânsız teknik problemler baş göstermişti. Kapsülün ısı kalkanı fırlatılış sırasında zarar görmüş, 4 saat geçtikten sonra kapsül içindeki ısı 15 derece olması gerekirken 41 dereceye fırlamıştı ve sıcaklık giderek yükselmekteydi. 5 saat sonra Layka hayatını kaybetmişti. 45 yıl sonra Layka’nın ya aşırı gürültü ve stres sonucu ya da yüksek sıcaklık yüzünden öldüğü ortaya çıktı. Bu senaryolardan ikisi de birbirinden kötü senaryolardı.

Layka’nın ölümü, hayvan hakları savunucularının protestolarına sebep oldu. Bu tepki Sovyetler’de oluşmamıştı fakat, Layka’dan sorumlu bilim adamlarından Oleg Gazenko, Sovyetler’in yıkılmasından sonra köpeğin ölümünden pişmanlık duyduğunu açıklamıştır.

Layka Heykeli

Kötü kaderine rağmen, Layka tarihteki en meşhur hayvanlardan biri olmuştur. 11 Nisan 2008’de rus görevliler tarafından heykeli dikilen Layka’nın birçok doğu bloğu ülkelerinde heykeli bulunmaktadır. Layka çeşitli ürünler ve posta pullarında da yer almıştır.

Layka- Çiklet kartı- 1957

Layka Sigarası

Polonya’da basılan bir Layka pulu

Birleşik Arap Emirlikleri’nde basılan bir Layka pulu

Moğolistan’da basılan bir Layka pulu

Romanya’da basılan bir Layka pulu

Çeviri ve Kaynaklar:ÇeviriKaynak 1Kaynak 2Kaynak 3