” şeytanlarımızı göremiyoruz; Zira biz kendimizi göremiyoruz “
Böyle demiş, Villeneuve.Mistik hayal gücü,insanlığın her döneminde,türlü adlarla kötülük yapmakla görevli bir varlığa inanmıştır.Şeytan bütün kitaplı sami dinlerde ve özellikle müslümanlıkta kibirli,kendine güvenen asi bir melektir..Bu itibarla cennetten kovulma hadisesinden sonra,tanrıya yakararak kendisine mühlet verilmesini zekice savlar öne sürerek dilemiş,bu dileği de tanrı tarafından kabul görmüştür..Bu konularda kutsal kitapların hemen hepsinde türlü açıklamalar vardır..Bunlara değinmiyorum, isteyen araştırır..Simgesel olarak kötü olarak adlandırılan şeytanın, bir özgürlük meleği olduğunu kabul edenler de vardır; Dante,”cehennem’inde” konuşturduğu şeytana ” Benim mantıkçı olduğumu bilmiyordun, değil mi?” dedirtmekte , Baudelaire de ” şeytanın en yüce hilesi, bizi, kendinin var olmadığına inandırmaktır” de . Gerçekten de şeytan mantıklı ve türlü kılıklara girebilen, zekası parlak bir yaratıktır..
Aslına bakarsanız, şeytana günah işleten, onu insanları baştan çıkartmakla görevlendiren tanrının ta kendisi değil midir?O zaman akla gelen en basit soru; Şeytanın bu donanımına izin veren tanrı ise, ona uymuş olanlarla cehennemini dolduracağını ihtar etmesi adalet karinesine uyar mı?Bu sorulara sünni kelamcı anlayış elbette kimimiz için doyurucu yanıtlar verirler.. Bana kalırsa en doğrusu, şeytanı bir tanrı yaratığı saymaktansa onu erdem dışı tutkularımızın bir simgesi gibi telakki etmek, daha akla uygun bir gerçektir..Kaldı ki, goethe bile ” yeşil yılan” adlı eserinde şeytanı simgesel olarak yılana benzetir; Hayatın yüksek sırlarını bilen bir yaratık gibi kutsallaştırır..
Bir görüşe göre de Hz.Muhammed,karşılaşacağı engelleri azaltmak adına, kendi ülküsünü yaymak için batıl inançlara desteklik eden bazı imgelerle terimleri kullanmaktan çekinmemiştir..Bu zorunluluk onun, ” Halka, akıllarının seviyesine göre söyleyin şeklinde ifade ettiği propaganda ilkesine de uygundur..
Bütün bu düşüncelerimizi söylerken, kuran’da şeytanla ilgili lafızları da gözardı etmeme şerhini koyarak söylüyoruz