Çarşamba ve Bafra ovaları; Avrupa, Anadolu ve kuzey ülkeleriyle ticaret yapılan limanı, binlerce yıl kucak açtığı medeniyetlerin izleri ve doğası, Türk Kurtuluş Hareketi’nin yürüyüşe geçtiği yer Samsun, önemini hep koruyan bir şehir…Hititler, Kafkasyalı Kimmerler, Amisos’u kuran Egeli Miletler, Efsanevi kadın savaşçıları Amazonlar, Atinalılar, Persler, Büyük iskender’in ulusu Makedonyalılar, Pontuslular, Romalılar, Bizanslılar, Selçuklular ve Osmanlılar… Son olarak, 19 Mayıs 1919 mücadelenin Atatürk tarafından atılan ilk adımının başladığı ve Türkiye Cumhuriyeti…Samsun toprakları tarih oyunca bir çok mücadeleye sahne olmuş, önemli bir kent. Mustafa Kemal, 19 Mayıs 1919’da Samsun’a ayak basarak mücadelenin ilk adımını attı. Bugün, Atatürk’ü Anma, Gençlik ve Spor Bayramı olarak kutladığımız 19 Mayıs günü ve Samsun, Türk milletinin kaderini değiştiren bir tarih ve yer olarak birbirinden ayrılamayacak ikili…

Atatürk beraberinde 18 silah ve kader arkadaşıyla 19 Mayıs 1919’da kurtuluş hareketinin başlangıç noktasına ulaştı. Bu hareket, Anadolu’da dalga dalga büyüyerek 29 Ekim 1923’te Türkiye Cumhuriyeti’nin kurulmasıyla başarıya ulaştı. Cumhuriyetin kurulmasında önemli bir yeri olan Samsun’da Milli Mücadele’nin izlerini şehrin her yerinde görmek mümkün.Atatürk ve 18 arkadaşının ayak bastığı Tütün İskelesinden başlayan Kurtuluş Yolu düzenlenmiş ve halka açılmış. 45 Metre genişliğinde, 400 metre uzunluğunda, Atatürk’ün karaya çıktığı tütün İskelesi ve temsili Bandırma Vapuru bu yolun başlangıç noktası. Vapurun önünde Atatürk ve 18 arkadaşının, karada ise onları karşılayan Samsunluların balmumu heykelleri tarihi en güzel anlatacak şekilde yerleştirilmiş.

Bandırma Vapuru’nun orijinali sahil yolu devamında Bandırma Gemi Müzesi olarak düzenlenmiş. Geminin iç kısmı tamamen yenilenmiş, Şeref Kamarası’nda Mustafa Kemal ve dört silah arkadaşının balmumu heykelleri yer almakta. Geminin ambar bölümü sergi salonu haline getirilmiş, Atatürk’e ait eşyalar, giysiler, kendi kaleminden resmi yazılar özel bir koleksiyona ait fotoğraflar bulunmaktadır.Bandırma Gemi Müzesi önünde 35 bin metrekarelik Milli Mücadele Parkı ve Açıkhava Müzesi; milli mücadeleyi tarih kitaplarının sıkıcı sayfalarından önünüze koyacak eserlerle donatılmış. Samsun ve ilçelerinden Kurtuluş Savaşı’nda şehit düşmüş 1200 kişinin adları, doğum yerleri, şehit düştükleri cepheleri okunduğunda mücadelenin gerçekliğini ve büyüklüğünü anlatmakta… Aynı soyadı taşıyan onlarca isim o ailenin acısını anlatmaktadır. Çanakkale Savaşı’ndan düşmanın İzmir’den kovuluncaya kadar süren mücadeleyi temsil eden rölyefler her şeyi tüm gerçeğiyle anlatmakta.

Samsun tarihi, Kurtuluş Mücadelesi’yle sınırlı değil elbette. Arkeoloji ve Etnografya Müzesi, paha biçilmez Amisos hazinesi ve mozaikleri meraklıların ilgisini çekmekte. Antik Amisos Kenti’nde ortaya çıkarılan mozaikler Roma İmparatoru Alexander Severus (M S 222 – 235) zamanında yaptırılmış. M S 5. yy sonlarında Bizans döneminde onarılmış, Arap istilası sırasında yer yer tahrip olsa da oldukça iyi durumdalar. Cedit Mahallesinde ve Kalkancı mahallesinde yapılan kazılarda çıkarılanlar ve Amisos Kenti’ne ait mezar buluntuları da sergilenmekte.Müzede ayrıca Helenistik, Roma, Bizans, Emevi, Selçuklu, Ortaçağ Avrupa, Osmanlı ve Cumhuriyet dönemine ait sikkelerle, Samsun ve çevresinde ele geçen Kalkolitik, İlk Tunç, Erken Hitit çağları ile Helenistik ve Roma dönemlerine ait eserler sergilenmekte. Samsun’un mirası antik Amisos Kenti, M Ö 6. yy’da kurulmuş ve M S 12. yy’a kadar varlığını sürdürmüş.Kurtuluş Savaşı yıllarında Atatürk’ün kaldığı Mıntıka Palas oteli 1930 yılında Gazi Müzesi olarak düzenlenmiş. Atatürk’ün kullandığı eşyalar ve fotoğraflar müzede yer almakta.

Samsun tarihinde, Amozonlar‘dan söz etmeden geçilmez. Efsanevi kadın savaşçılar Amazonlar’ın, M Ö 1200 yıllarından itibaren Karadeniz kıyılarına yerleştikleri ve Terme Çayı kıyısında Thmiskyra kentinde yaşadıkları tahmin edilmekte. Yaylarını daha iyi çekebilmek için çocukken sağ göğüslerini kestiklerini ve bundan dolayı kendilerine “göğüssüz” demek olan “Amazon” adının verildiği söylenir.Amazonların, erkekleri yanlarında işçi ve uşak olarak bulundurdukları, nesillerini devam ettirebilmek için savaşlarda esir aldıkları erkeklerle beraber oldukları, sonra da onları öldürdükleri söylenir. Törenlerinde bir erkekle beraber olabilmek için en az üç erkeği öldürmeleri gerektiği ve bu ilişkilerden doğan erkek çocukları sakatladıkları yada babalarına verdikleri, kız çocukları ise at sütü, kudret helvası ile besledikleri ve güçlü yetiştirdikleri söylenir. Terme de ve Samsun kent merkezinde Amazon heykellerini de görmek mümkün.Samsun sahilinde bulunan balıkçı barınakları kaldırılarak yaşanılabilir bir çevre kazandırılmış. Açılan geniş alana yürüyüş ve bisiklet parkurları tenis kortu, futbol sahaları, binicilik tesisleri, plajlar yapılmış. Bu yeşil alanlar heykellerle donatılmış. Samsun, tarihte aldığı haklı, onurlu yeri korurken, bugün de çağdaş bir kent olarak varlığını sürdürmektedir.