”Safahât”, İstiklâl Şairimiz, Mehmet Âkif Ersoy‘un şiirlerini ihtiva eden, yedi kitaplık külliyatının adıdır.Safahât, aynı zamanda birinci kitabın ismidir ve diğer kitapların da ayrı ayrı isimleri vardır.
Bu Kitaplar:
# Safahâ : 44 şiir, 3084 mısra. İlk baskı: 1911
# Süleymâniye Kürsüsünde: 1 şiir,1002 mısra. İlk baskı: 1912
# Hakkın Sesleri: 10 şiir,482 mısra. İlk baskı: 1913
# Fâtih Kürsüsünde: 1 şiir,1692 mısra. İlk baskı: 1914
# Hâtıralar: 10 şiir,1314 mısra. İlk baskı: 1917
# Âsım: 1 şiir,2292 mısra. İlk baskı: 1924
# Gölgeler: 41 şiir,1374 mısra. İlk baskı: 1933

Mehmet Âkif Ersoy
Mehmet Âkif Ersoy

”Safahât” kelimesi dar anlamda,”safhalar,devreler,dönemler”;daha geniş anlamda ise ”görünüşler,manzaralar” demektir. Kelime sondaki ”elif” harfi yani ”â” harfi uzatılarak okunmalıdır.Yayımlandığı ilk yirmi iki manzumenin,yayımlanan dergideki genel başlığı ”Safahât-ı Hayattan” dır.İlk kitaba, bu ismin verilmesi de bu sebeple olmuştur.Safahât’ın içerdiği tüm manzumeler ”aruz” vezni ile yazılmıştır.Birinci Kitap: SAFAHÂTSafahat,şu şiirle başlamaktadır:

Bana sor sevgili kâri'(okuyan), sana ben söyleyeyim,Ne hüviyyette şu karşında duran eş’ârım(şiirlerim):Bir yığın söz ki, samîmiyyeti ancak hüneri;Ne tasannu'(yapmacıklık) bilirim, çünkü, ne san’atkârım.Şi’r(şiir) için “gözyaşı” derler; onu bilmem, yalnız,Aczimin giryesidir(gözyaşı) bence bütün âsârım!(eserler)Ağlarım, ağlatamam; hissederim, söyleyemem;Dili yok kalbimin, ondan ne kadar bîzârım!Oku, şâyed sana bir hisli yürek lâzımsa;Oku, zîrâ onu yazdım, iki söz yazdımsa.(kaynak)

Kitabın bu kısmında,sosyal konulardan bahsedilir ve problemlerin herkes tarafından düşünülmesi,bunun farkında olmaları ve buna çare aramaları istenilir.İnsanların içine düştüğü fakirlik ve acizliği tasvir ederken;insanları, çalışmaya ve azme davet eder.İkinci Kitap: SÜLEYMÂNİYE KÜRSÜSÜNDE

Mehmet Âkif Ersoy
Mehmet Âkif Ersoy

1908’de Kanûni Esâsî’nin ilanından sonra halkın genel durumuna bakan Akif,ülkenin uyanmış ve çalışır bir halde olmasını beklerken;gazete ve sair neşriyatlarda insanların birbirini karaladığını,particiliğin ve ırkçılık akımının milleti parçaladığını görmüştür.Aydınlar,dini ve milli her şeyi bırakıp Avrupa’nın izinden gitmeyi istemekte,halk ise faydalı faydasız tüm yenilikleri reddetmektedir.Aydınlar dini yanlış yorumlayıp tüm problemleri ona bağlarken,halk asıl dini bırakıp hurafelerin peşinde koşmaktadır. Kitap, olayları Süleymaniye Câmii’nde verilen bir va’azda geçiyor gibi anlatmakta ve kötü gidişatı durdurmak için izlenmesi gereken yolları göstermektedir.Üçüncü Kitap: HAKKIN SESLERİ

”Ya Muhammed,de ki: Ey mülkün sâhibi olan Allah’ım,sen mülkü dilediğine verirsin;sen mülkü dilediğinin elinden alırsın;sen dilediğini azîz edersin;sen dilediğini zelîl edersin;hayır yalnız senin elindedir;sen hiç şüphe yok ki,her şeye kadirsin” (Âl-i İmran(3) sûresi,26. âyet)

Üçüncü kitap bu ayet ile başlamaktadır.İstiklâl Şairimizin ”Süleymaniye Kürsüsünde” altını çizerek anlattığı ihtilaf ve karmaşa,8 Ekim 1912’de Balkan Harbi’nde bir hezimet olarak ülkeye dönmüştür.Subaylar arasındaki siyaset kavgası ve ırkçılık akımları ordunun dağılması ve bozgun olarak sonuçlanmış,altı yüz yıllık balkan hakimiyeti sona ermiştir.Rumeli’de yaşayan müslümanlar,müslüman nüfusu azaltılmak istendiği için katledilmişler ve İstanbul,göçmenlerle dolmuştur. Akif ,bu durumu üçüncü kitapta şöyle anlatmaktadır:

İlâhî,altı yüz bin müslüman birden boğazlandı…Yanan can,yırtılan ismet,akan seller bütün kandı.Ne ma’sûm ihtiyarlar süngüler altında kıvrandı!Ne bîkes(kimsesiz) hânümanlar(evler) işte,yangın verdiler,yandı!Şu küllenmiş yığınlar hep birer insan,birer candı!………Ezanlar sustu… Çanlar inletip durmakta âfâkı. Yazık:Şark’ın semâsından Hilâl’in geçti işrâkı!(parıltısı)Zaman artık Salib(haç)’in devr-i istîlâsı,ilhâkı.Fakat, yerlerde kalmış hakların ferdâ-yı ihkakı,Ne doğmaz günmüş ey âcizlerin kudretli Hallâk’ı!(Rabbi) (kaynak)

Kitabın son şiiri olan ”Pek Hazin Bir Mevlid Gecesi” isimli şiirde, Hz. Peygamber’i (s.a.v.) imdada çağırmaktadır.Şiir,18 Şubat 1913’de Mevlid Kandilinde yazılmıştır.Dördüncü Kitap: FÂTİH KÜRSÜSÜNDE
”İki Arkadaş Fatih Yolunda” ve ”Vaiz Kürsüde” başlıkları ile iki bölümden oluşmaktadır. Akif,yenilginin,fakirliğin ve kargaşanın sebebini;tembelliğe,kader ve tevekkül’ün yanlış anlaşılmasına bağlıyor.Diyor ki:

……”Kadermiş!” Öyle mi? Hâşâ,bu söz değil doğru; Belânı istedin,Allah da verdi… Doğrusu bu……”Çalış!” dedikçe Şerîat(Kuran-ı Kerim),çalışmadın,durdun!Onun hesabına bir çok hurâfe uydurdun! Sonunda bir de ”tevekkül” sokuşturup araya, Zavallı dini çevirdin onunla maskaraya!(kaynak)

Beşinci Kitap: HÂTIRALAR

”Tâkat getiremeyeceğimiz yükü bize yükleme,Allah’ım…”(Bakara(2) sûresi,286.ayetin bir kısmı)

Eser,Akif’in Mısır, Berlin ve Hicaz gezilerinde gördüklerini ve düşündüklerini anlatır.Son olarak düşmanın donanması ile Çanakkale Boğazına dayandığı haberini alınca,savaşın aleyhimize neticelenmiş olması korkusunu hissetmekte ve kahramanlara seslenmektedir:

…Hudâ rızâsı için ric’at(geri çekilme) etmeyin!..

Ve Çanakkale gazilerinin Akif’e cevabı yetişir:…

-Korkma!Cehennem olsa gelen,göğsümüzde söndürürüz; Bu yol ki Hak yoludur,dönme bilmeyiz,yürürüz! Düşer mi tek taşı,sandın,harîm-i nâmûsun?Meğer ki harbe giren son nefer şehîd olsun……Yakında kurtulacaktır bu cebhe…(Berlin,5 Mart 1915)

Kitabın son kısmı Necid Çöllerinden Medine’ye isimli eseridir.Ve bu eserde Hz. Peygamber’e duyduğu sevgiyi ,muhteşem bir belagatle dile getirmiştir.Altıncı Kitap: ÂSIMSüleyman Nafiz,Âsım için ”bir şiir mucizesi” demektedir ve Asım,Akif’in üzerinde en fazla çalıştığı eser olarak kaydedilmiştir.Eseri yazmaya 1919 yılında başlamıştır.Ankara’ya giderek Milli Mücadele’ye katılması ile bir süre kesintiye uğramıştır ve eseri 1924’te tamamlamıştır.”Çanakkale Şehidlerine” diye tanınan şiir bu kitapta yer almaktadırYedinci Kitap: GÖLGELER
Kitaptaki eserlerin küçük bir kısmı Ankara’da ve kalanı Kahire’de yazılmıştır. Safahat dışında kalmış şiirleri kendisinden sonra eklenmiştir.Bunların başında da hiç şüphesiz ”İstiklal Marşı‘mız” gelir.Mehmet Akif,İstiklal Marşı’nı Safahat’ın içine almamıştır ve ”o şiir bana değil,millete aittir” demiştir

7. Emisyon 100 Türk Lirası (arkayüzü)
7. Emisyon 100 Türk Lirası (arkayüzü)

Allah’ın rahmeti üzerine olsun.
KAYNAKLAR:
* http://www.siraze.net/antoloji/mehmetakif/index.ht* http://www.osmanlicaturkce.com/* Safahat,M.Akif Ersoy,Çağrı Yayınları,3.Baskı* sinjob**************************Araştırma yazılarım:
* Yılanlar Şahı: ŞAHMERAN (Bir Tarsus Efsanesi)* Unutulmuş Bir İstanbul Ses KralıRindlerin Akşamı (Dönülmez Akşamın Ufkundayız) Güfte:Yahya Kemal Beyatlı,Beste:Münir Nurettin Selçuk
* Rindlerin Ölümü (Hâfız’ın kabri olan bahçede bir gül varmış) Güfte:Yahya Kemal Beyatlı,Beste:Münir Nurettin SelçukNe Zaman Bir köy Türküsü Duysam ,Şairliğimden Utanırım (Türkülerimiz ve Bağlama)
* Ezel’in dayısı da olmasa,Osman Nihat Akın’ı nereden bilecektik? O mahur beste çalar Müjgan’la ben ağlaşırı* Tarihin en gür sesi: MEHTER MARŞLARI
* Çağdaş Türk Tiyatrosu ve Ahmet Vefik PaşTimur Mucuraev (Тимур Муцураев): Çeçen Halk Ozanı