Bildiğiniz gibi GNU/Linux tabanlı işletim sistemlerinde kullanmanız için birçok program sunuluyor. Örneğin anınd mesajlaşma için 10 ya da daha üzerinde sayıda program mevcut(kullandığınız dağıtıma göre bu rakam değişir). Aklınıza belki “Neden bu kadar çok aynı işi yapan program var?” gibi bir soru gelmiş olabilir. GNU/Linux dağıtımlarında aynı işi yapan birçok programın olmasının bazı temel amaçları var.1. Kullanılan Masaüstü Ortamı
Bildiğiniz gibi gnu/linux ortamlrında popüler olarak Gnome, Xfce, Kde masaüstü ortamları vardır. Bu ortamların artılarından veya eksilerinden başka bir yazıda bahsetmeyi düşünüyorum bu nedenle bu yazıda masaüstü ortamlarından bahsetmeyeceğim.Gnome, kde, xfce gibi masaüstlerine ortam denmesinin bir sebebi var aslında. Bu ortamlar size pencere görünümü ve araçsetinden daha fazlasını sunarlar. Kendi mail programları, im(anında mesajlaşma) programları, resim görüntüleme v.b birçok yazılımı da beraberinde getirirler. Neden çok fazla program oduğunun sebeplerinden biri de budur.1.1 Masaüstü Ortamına Göre Program Seçimi
Masaüstü ortamlar neden böyle birşeye ihtiyaç duyarlar? Bunu birkaç örnekle açıklayayım. Örneğin gnome masaüstü ortamını ele alalım. Gnome masaüstü ortamı düğme, form, seçmeli liste gibi grafik arayüzü(gui) elemanlarını yaratmak için gtk+ (gimp tool kit) adı verilen bir araç seti kullanırlar. Örneğin kde de bunlar için qt araç setini kullanır. İşte bu noktada birşeye dikkat etmekte fayda var. Eğer gnome masaüstü kullanıyorsanız gtk araç setini kullanan (örn. pidgin) yazılımları kullanmaya özen göstermek gerekiyor. Veya başka bir örnek için bakarsak. Gnome’da libnotify denen bir kütüphane vardır.Bu kütüphane ekranın istenilen bir köşesinde bir uyarı mesajı göstermek için kullanılır. Aynı kütüphane kde için de farklı bir ad ile vardır. Bu noktada yine gnome kullanıyorsanız gnome/gtk kütüphaneleri kullanan yazılımları seçmek sisteminizin daha bir uyum içerisinde çalışmasını sağlayacaktır.
pidgin programı gnome ve gtk+ kütüphaneleri ile geliştirilmiştir.
NOT: Bazı dağıtımlar (örn. Debian) paket listesini yayınlarken programın yanında gnome veya kde’nin simgelerini de koyarlar. Böylece seçim yapmanız daha kolay bir hal alır.
Debian sistemim bana programların yanında masaüstünü de gösteriyor
Aynı şekilde kde için de gösteriyor
2. Keyif için program yazanların özgür yazılım camiasında bolca bulunması
Özgür yazılım camiasında sadece keyif almak ve bir şeylerle uğraşmak veya kendini geliştirmek için yazılım üreten bir çok insanı bulabilirsiniz. Bazen bu insanların çok faydalı yazılımlar üretmesi veya gereksiz yere kalabalık edecek yazılımlar üretmesi de mümkündür. Bu tarz projelerin zaman zaman çok büyüyüp ileri düzey yazılımlara dönüştüğü de görülmüştür.Not: Bu tarz programları diğerlerinden nasıl ayırd edeceğiz derseniz internette bir araştırın. Kabul görmüş yazılımlar hakkında bolca tartışmalara ve hakkında bahsedilen web sayfalarına rastlamanız mümkün. Genel olarak bu tarz keyif yazılımları küçük bir web sitesi ya da geliştiren kişinin blog sayfasında yeralan az sayıda içerikle sınırlıdır.
2.1 Bu tarz programları seçerken dikkat edilmesi gerekenler
Yine öncelikle bu tarz programlarda da hangi masaüstü ortamının kütüphanelerini kullandığına dikkat etmek gerekir. Aslında bu ayrımı yapmak için yazılım geliştirmekten anlamanıza hiç gerek yok. Bu ayrım eğer gnu/linux tabanlı sistemleri takip ediyorsanız basitçe ekran görüntülerinden anlaşılabilir.
Ayrıca yazılan program diğer popüler programların içermediği ve sizin işinize yarayacak bazı özellikler içerebilir. Bu noktada iş size kalmış eğer bu özellikler gerçekten önemliyse böyle bir seçim yapabilirsiniz.Keyif için geliştirilen programları seçmenizde rol oynayacak başka bir neden de programın gelişmesine yardımcı olmak olabilir. Bu tarz programları kullanarak karşılaştığınız hataları ve kendinizce farkettiğiniz eksiklikleri yazılımı geliştiren kişilere bildirerek siz de yazılımın geliştirilmesinde rol alabilirsiniz.NOT: GNU/Linux sistemlerin bu denli hızlı gelişmesinin önemli nedenlerinden biri de kullanıcıların(yani sizlerin) hata takip sistemlerine katılarak verdikleri destektir.
Gnome masaüstü için kullanabileceğiniz temel programlar:
* Gimp (Photoshop benzeri resim işleme programı)* Pidgin (Msn, Yahoo Messenger, jabber v.b hesapları kullanabileceğiniz anında mesajlaşma programı)* Evolution (Outlook gibi mail programı)* Iceweasel (Firefox’un gnome için tekrar düzenlenmiş hali)* Totem (Video, müzik oynatıcı)* Rhythmbox (gelişmiş bir müzik çalıcı. Gelişmiş arşiv özellikleri, şarkı sözü bulma gibi özellikleri vardır)* Gedit (windowstaki notepad gibi bir yazı düzenleme programıdır. Ancak bu programın pluginleri sayesinde yapabileceklerinizi tahmin bile edemezsiniz)* Brasero (Gelişmiş cd/dvd kaydedici)* Anjuta IDE (Yazılımcılar için bir IDE(Tümleşik geliştirme ortamı)* Glade (yine yazılımcılar için görsel olarak arayüz tasarlamaya yarayan program)Tüm gnome projeleri için: projects.gnome.org .Kde içi temel programlar:
* Kopete (pidgin gibi bir anında mesajlaşma programı)* Konqueror (internet gezgini)* KMail (mail programı)* Amarok (rhythmbox gibi gelişmiş bir müzik çalıcıdır)* Kaffeine (Video oynatıcı)* KOffice (Ofis programları)* Digikam (Fotoğraf yönetici)* Okular (Pdf gibi döküman formatlarını okumak için)* K3B (gelişmiş cd/dvd yazıcı)* Kate (gedit gibi gelişmiş bir yazı düzenleme programı)* KDevelop (yazılım geliştiriciler için bir ide)Tüm kde programları için: kde apps.Xfce programları için: xfce projects.
