Sürekli kullandığım yada yeni öğrendiğim kelimelerin etimolojisini hep merak etmişimdir. Kelimelerin hangi dilden Türkçemize geldiğini, kelimelerin ortaya çıkışlarını ve kökenlerini araştırmak ilginç gelmiş, bu konuda Hasan Eren, Sevan Nişanyan gibi isimlerin Etimoloji Sözlüklerini karıştırmaktan da zevk duymuşumdur.Bazı kelimelerin ortaya çıkış hikayeleri çok ilginçtir. İngilizce’de “assassination”, dilimizde de “suikast” olarak kullanılan sözcük; dünyadaki en önemli suikatçilerden olan Hasan Sabbah’ın, müridlerine suikast yaptırmak için kullandırttığı haşhaş sözcüğünden gelmektedir. Büyük Selçuklu Devleti’nin yıkılışına zemin hazırlayan Batinilik (Haşhaşilik) hareketlerinin lideri olan Hasan Sabbah-ki dünyadaki ilk terör örgütünün lideri olarak da tarihe geçmiştir- fedailerini haşhaş otu ile uyuşturup, Selçuklu’nun ünlü veziri Nizamülmülk’e ve önemli komutanlarına suikastler düzenlemiştir. (Daha ayrıntılı bilgi için Amin Maalouf “ Semerkent”, Wladimir Bartol “Alamut: Fedailerin Kalesi” kitaplarına bakınız.)Etymology : Medieval Latin assassinus, from Arabic hashshAshIn, plural of hashshAsh one who smokes or chews hashish, from hashIsh hashish.“sabotaj”, “sabote etmek” sözcükleri ise; Fransızcadan dilimize geçmiş sözcüklerdir. Bir işin aksamasına neden olmak anlamındaki bu sözcük, Sanayi Devrimi’nin dünyaya kazandırdığı bir sözcüktür. Sanayileşmeyle birlikte ortaya çıkan işçi sınıfının haklarını elde etmek için yaptığı eylemde kullandığı terlikten adını almıştır. Tabanı ahşaptan olan “sabo” terliklerin makinelerin arasına yerleştirilir ve makinelerin çalışması engellenirdi, böylece iş sabote edilmiş olurdu. 1910 yılında da Fransa’da demiryolu işçileri, sabo terliklerini makasların arasına yerleştirerek tren seferlerini engellemişlerdir. Bu tür eylemlerden sonra da işin aksatılması anlamında Fransızca’da “saboter” (Fransızca sabot, tahta terlik demektir.) sözcüğü kullanılmaya başlanmış ve dilimize de “sabote etmek” olarak geçmiştir.Türkçemiz, yabancı sözcük bakımından zengindir. Özellikle Selçuklu ve Osmanlı Devletleri döneminde Arapça ve Farsça’nın büyük etkisinde kalmış olan dilimiz, ne kadar yabancı sözcüklerden arındırma çalışmaları yapılmış olsa da, büyük çoğunluğu yabancı sözcüklerden oluşmaktadır. Bunun yanı sıra yoğurt (Yoğurt (katılaştırmak)-tan, yoğ-ur-t/yoğurt yani katılaşmış, kabarmış, yoğunlaşmış olandır. İ. Zeki Eyüboğlu “Türk Dilinin Etimolojisi Sözlüğü), ayran, şiş kebap, rakı, baklava gibi sözcükler de yabancı dillere Türkçeden geçmiştir.Son olarak da sürekli kullandığımız ahkam sözcüğünün etimolojisini açıklayalım. Arapça’daki ( حقم) (h,k,m) harflerinin oluşturduğu hüküm kelimesinin çoğuludur. Hakim, hekim ve hakem de bu üç harften türetilmiş olan ve alanları ile ilgili hüküm veren kişiler anlamındadırlar.Etimolojisini bildiğimiz kelimeleri yazmaya buyrun lütfen.
yorumlar
sabotajı biliyor muydunuz BUKLET?sanırım etimoloji kimsenin ilgi alanında değilmiş.
kahvaltı: kahve altı kelimelerinin bileşimidir. kahve içmeden önce mideyi azcuk rahatlatmak için bişeyler atıştırın anlamında
Mehmet: Arapça’daki Muhammed isminin Türkçeye uyarlanmış halidir. Yani büyük sesli uyumuna uydurmak için bu ismi çıkarmışız ;)merdiven: erdiren den türemiş olabilir. Fakat sözcük Farsça kökenli gibi. biraz aramak lazım sözlükden.
baktım da gerçekten Farsça kelimenin aslı. Farsça “narduban” sözcüğünü merdiven yapmışız. ilginç. bu nasıl bir serüvendir bilinmez.
geçtim mi sınavı Sevdalımhayat
mucizemsin kelimelerin soyağacı gibi geniş bir başlıkta ele aldığın 5-6 kelimeden suikast kelimesinde hata olduğunu belirtmek isterim. Kelimenin kökeni assassination olduğu ve Haşhaşilerden geldiği doğrudur. Bunu yazman yeterlidir aslında ama ordan Hasan Sabbah’ ın dünyanın ilk terör örgütünü kurduğunu söylemen büyük bir hata. Hasan Sabbah, ne yazık ki yabancılar tarafından daha iyi bilinen, bizim tarihimize ait bir karakterdir. Hasan Sabbah ile Nizamil Mülk arasındaki husumeti bilmeyen insanlar için çok tehlikeli bir yargı oluşturur, Hasan Sabbah’ ın ilk terör örgütünü kurduğunu söylemen. Ayrıca belitmek lazım ki -batınilik bir din değil, bir dinsel öğretidir. kur’an ın anlamının, zeki insanlarca anlaşılabilen, zahiri olandan farklı olarak, gizli olduğunu ileri süren düşünüştür. bu düşünüşe göre şeriat zahiri anlamıdır ve halk kitlelerinin (avam) görebileceği ve uygulaması gereken kurallarken, gizli olanın sırrına erenler için bu kuraları uygulam gerekmez.-en detaylı hali için, ilk defa kaynak olarak kullanacağım facebooka göz atın derim. Hasan Sabbah konusunda tarihçiler hala mutabık değil, ve Hasan Sabbah’ a dünyadaki ilk terör örgütünün kurucusu dersen, Ömer Hayyam’ a da terörist diyenlerin çıkacağı gün uzak değil. Daha fazla araştırıp yazalım bence. Merak ettiğim, Alamut ya da Semerkand kitaplarından birini okudun mu? Bunu aşağılama olarak görme lütfen, okumuşsan bayağı bir mutlu olacağım;)
BUDDHALA önce yorumun için teşekkürler. Burada amacım bir etimoloji sözlüğü yazmak değildi, bu yüzden 5-6 ilginç örnek verdim, amaç bu konuda ilgisi olan arkadaşlarla bildiklerimizi paylaşmak ve merak uyandırabilmekti.Kitap isimlerine gelince hepsini okudum hatta daha fazlasını okudum bu konuda otorite olan isimlerden. Batinilik ile ilgili söylediklerine katılıyorum. Zaten bir din olarakda bahsetmedim yazıda. HAsan Sabbah mevzusu gelince, amacım burda HAsan Sabbah’ı anlatmak değildi. HAşhaşın kullanımı ile bağlantı kurmak idi. Terör örgütü dedim çünkü, HAsan SAbbah fedaileri ve mürüidleri ile ördütlenmiştir ve mevcud düzene karşı çıkmıştır. Terör kelimesi ise; mevcud düzene veya baskın kültüre karşı ayaklanmak olarak kullandım. Hasan Sabbah, Selçuklu Devlet düzenine karşı eylemler düzenlemiştir.
kaltak sözcüğünün kökenide ilginç.Türkçede üzerine oturulan anlamında kullanılıyor. Eyer içinde kullanılmış. Fakat günümüzde kadınlar için aşagılayıcı bir sözcük olarak kullanılmakta.
Abraham=İbrahimmichael=Mikailayrıca farsçada ‘diden’in türkçesi görmek mastarıdır,farsça nedide sözcügü görülmemiş demektir dilimize nadide olarak geçmiştir aynı anlamı taşırlar.Mucizemsin emegine sağlık.
katkınıza teşekkürler. bildiğiniz ilginç kelime kökenlerini de paylaşırsanız seviniriz. hoş geldiniz yeni katılmışsınız sanırım.