bildirgec.org

Kaptan Keitt (1907, Howard Pyle’ın tasviri)

Siyah bayrak, kanlı çarpışmalar, tahta bacaklı kaptanlar… : Edebiyat ve sinema, ganimet peşinde denizlerde dolaşanların efsanelerini daima canlı tutmuştur. Korsanlık, deniz ticareti tarihi ve ticaretle uğraşanların veya rakiplerine karşı kullanan ülkelerin tarihinden ayrı düşünülemez. Bu yasadışı faaliyetle düzenli ve resmi deniz savaşlarını birbirinden ayıran sınır, pek de net ve belirgin değildir.Yunan demokrasisinin ortaya çıkışıyla hırsızlık ve haydutluk reddedilmiş, ticari kurallar geliştirilmiştir. Tukididis, gelişimin önündeki en büyük engelin yasadışı yollarla yapılan korsanlık olduğunu varsaysa da, Ksenefon savaş çerçevesinde yararlı olduğu sürece korsanlığı meşru sayar. 5. yüzyılda Atina Devleti’nin çöküşüyle Anadolu kıyıları ve Girit korsanlığa elverişli hale gelir.M.Ö. 2.yy‘da, Anadolu’da bir korsan konfederasyonuna rastlanır; Romalıların ülkeye sızmasını engellemek amacıyla Kilikya’da (günümüzde Tarsus) Pontus Kralı Mitridates’in yardımıyla kurulmuştur.

Ünlü korsan Calico Jack’in bayrağı (Jolly Roger)

Romalıların Akdeniz’de sağladığı ticari güvenlik, imparatorluğun yıkılışıyla son bulur. Bizans İmparatorları düzeni sağlamaya çalışsa da, doğudaki Arap fetihleri ve batıdan gelen Haçlı Seferleri Doğu Akdeniz’i “korsan yatağı” haline getirir.1204’te Latinler İstanbul’u ele geçirir, yağmalar ve tahrip eder. 1261’de son bulacak Latin İmparatorluğu kurulur; 4. Haçlı Seferi, o güne kadar yapılmış en büyük korsanlık faaliyetidir.Batı Avrupa’da Vikingler ortalığı kasıp kavurur; buz altındaki topraklar tarıma elverişli değildir, yağmacılık getirisi olan ve “daha” zahmetsiz bir iştir elbette.Ortaçağ’ın sonlarında deniz akıncılığı gelişir; Fransa ve İspanya ile çatışması olan İngiltere, burjuvazi ve saray tarafından desteklenen korsan filolarından yardım ister. Deniz akınları, hedefi düşmanın deniz ticareti olan bir ekonomik savaş haline gelir. Öyle ki Fransa’da burjuvalar korsan gemileri donatmak için birbiriyle yarışır; çünkü karları inanılmaz derecede yüksektir.

1670’de Panama’yı yağmalayan Henry Morgan, İspanyol Esirlerle

Batı Avrupa’nın kendi korsanlarını yaratmasındaki en büyük etken, kuşkusuz Osmanlı korsanlarıdır. Hızır Reis’in (Barbaros Hayrettin Paşa) Cezayir’i ele geçirmesi ile başlayan dönem, Avrupa kıyılarını “Müslüman korsanlar” için geçim kaynağı haline getirecektir. Zamanla Tunus’ta ve Cezayir’de Avrupalı kölelere rastlamak olağan bir durum haline gelir. Türk korsanlarla başa çıkamayan Avrupa, kiliselerde toplanan yardımlarla fidye ödemeye razı olur, az sayıda da olsa Hristiyan tutsak kurtarılır. Bunlardan biri de Don Kişot’un yazarı Miguel de Cervantes’dir.18. yy’da büyük İngiliz ticaret kumpanyalarına düşmanlık duyan Amerika’daki sömürgelerde açık deniz korsanlığı gelişir. Bu dönemde üzerine iskelet ve silah resimleri işlenmiş kara korsan bayrağı (Jolly Roger) açan büyük ve güçlü gemiler, organlarını kaybetmiş denizciler, günümüz filmlerindeki “korsan” figürüne ilham vermiştir. 1716’da İspanyol kalyonlarının yolu üzerinde, Bahamalar’ın New Province Adası korsanların genel karargahı haline gelir. Ümit Burnu’nu dönerek Hint Okyanusu’na ulaşan gemiler Arap, Hint ve İran gemilerini bile soymaya başlar. Sömürge yarışındaki İngiltere, işlerini sekteye uğratan açık deniz korsanlarıyla mücadele eder.Dönemin ünlü korsanları Low, Fly, Lewis, Tew, Le Vasseur, Roberts ve korku simgesi haline gelen Edward Teach’dir (Kara Sakal).18. yy sonlarında korsanlık gittikçe geriler, maceraları limanlardaki gemici sohbetlerinde kalır.

…ve modern korsanlar…

Günümüz korsanı büyük bir gemi yerine Zodyak botu, arkebüz yerine kalaşnikofu tercih ediyor. Peki hangisi “gerçek bir korsan”?