1860 yılında yapılan Gedikpaşa Tiyatrosu, Çağdaş Türk Tiyatrosu‘nun ilk adımı olarak görülür. Ancak genel itibari ile bu tiyatroda gayrimüslimler sahne almaktaydı.Şinasi‘nin 1860 yılında basılan ”Şair Evlenmesi” isimli eseri,batılı tarzda yazılan ilk Türk tiyatro eseri olarak kabul edilir ancak yazıldığı dönemdeki teknik yetersizliklerden dolayı sahnelenmemiştir.16 Nisan 1868 yılında ilk Türkçe oyun sahnelendi ve ertesi yıl Kayserili Mustafa Efendi’nin yazdığı ”Leyla ve Mecnun” isimli eser, ilk Türkçe telif oyunu oldu. Bu süre içerisinde müslüman tiyatro oyuncuları da yetişmeye başladı. Takip eden yıllarda karşımıza çıkan en önemli eser, Namık Kemal’in ”Vatan Yahut Silistre” isimli eseridir ve ilk kez 1 Nisan 1873 tarihinde sahnelenmiştir.Türk tiyatrosunda sahneye çıkan ilk müslüman Türk kadını Afife Jale‘dir.(D.1902-Ö.1941)
Çağdaş Türk Tiyatrosuna emek verenlerden biri de Ahmet Vefik Paşa‘dır. Bursa valiliği sırasında bu kentte bir tiyatro yaptırmakla ün kazanmış ve ismi Bursa ile özdeşleşmiştir. (kaynak)Ahmet Vefik Paşa 3 Temmuz 1823 yılında İstanbul’da doğmuştur. Babası o dönem Dışişleri Bakanlığı’nda memurluk yapan, Tersane ve Serasker kapısı çevirmenliğinde ve Tercüme Odası’nda çalışan Ruhittin Efendi’dir. Dedesi, Divan-ı Hümayun’un ilk müslüman çevirmeni olan Yahya Naci Efendi’dir. Yabancı dilleri iyi bilen bir aileye mensup olmak onun için büyük bir avantaj olmuştur. Babasının görevi dolayısıyla Fransa’da yaşadığı dönemde Fransızcayı anadili gibi, Londra’da elçilik katibi olduğu dönemde İngilizceyi ve Tahran’a elçi olarak atandığı dönemde de Farsçayı çok iyi öğrenmiştir. Elçilik binasının Osmanlı toprağı olduğunu söyleyerek ilk defa elçilik binasına bayrak asan da Ahmet Vefik Paşa olmuştur.
Ahmet Vefik Paşa
Çok geniş yabancı dil bilgisi olan Ahmet Vefik Paşa, yabancı dillerdeki birçok eseri Türkçeye çevirmiştir ve bu eserleri dilimize kazandırmıştır. Bu eserler içerisinde Çağdaş Türk Tiyatrosu’nun gelişmesine hizmet eden; Moliere’in 16 eserini uyarladı, Victor Hugo ve Voltaire’in de eserlerini tercüme etti. Bursa valiliği döneminde memurları tiyatroya gitmeye mecbur etti. Bu tür hareketlerinden dolayı ona tuhaf adam ya da deli dedikleri de olmuştur.
O güne kadar tiyatro seyretmenin gereklerini bilmeyen seyirciye bu işi öğretmek yine Ahmet Vefik Paşa’nın üzerine düşen bir görevdi. Bu yolda halkı tiyatroya alıştırmak, beklentilerini doğru ve güzel olana çevirmek, seçici olmasını sağlamak; bütün bunların yanında tiyatro görgüsünü, oyun seyretme ahlakını, bir tiyatroda nelerin yapılıp nelerin yapılmayacağını da öğretmek gerekiyordu.(kaynak)
İlk Türkçe sözlükleriden biri olan Lehçe-i Osmani‘yi yazmıştır. Ayrıca yaptığı araştırmalar ile Türk tarihinin Osmanlı ile başlamadığını savunmuş ve bu yönü ile Osmanlı Türklerinin ilk Türkçülerinden olmuştur.Fezleke-i Tarih-i Osmani (Kısa Osmanlı Tarihi) ve Hikmet-i Tarih (Tarih Felsefesi) isimli tarih kitapları yazmıştır. Şecere-i Türki isimli eseri Çağatay Türkçesi’nden Osmanlı Türkçesi’ne çevirmiştir.
Türk Dili, edebiyatı ve tarihi alanlarında önemli çalışmalar yapan ve eserler bırakan bu Türk düşünür ve devlet adamı, 2 Nisan 1891 yılında İstanbul’da vefat etmiştir ve Rumelihisar mezarlığında yatmaktadır.
Kaynaklar
* http://www.afife.org/kimdir/main.html* http://www.tiyatrotarihi.com/1839_1923_donemi_turk_tiyatrosu.html
* http://www.turkforum.net/showthread.php?t=184547* http://tr.wikipedia.org/wiki/Ahmed_Vefik_Pa%C5%9Fa* http://www.devtiyatro.gov.tr/web/bolgeler/bolge_icerikler/bursa_hakkinda.html
Bursa Hakimiyet Gazetesi, 4 Ekim 1957 Cuma
yorumlar
sinjob’umun ilk ön sayfa yazısına ilk ahkam benden olsun.diğer araştırma yazıların gibi okunası olmuş. ellerine, emeklerine sağlık.
çok bilgilendırici iyi hazırlamıssın
başarılı bir anlatım olmuş sincob kutlarım.
lavinya,suiza ve marconi çok teşekkür ederim…
Yazar, ilk Türk kadın tiyatro oyuncusu Afife Jale den, Şinasinin ”Şair evlenmesi” nden ve de örnek verdiği ”Vatan yahut Silistre” adlı tiyatronun konusundan kendi fikirleriyle birkaç cümle ile bahsedebilirdi..Bilgisayardan faydalanılmış, fikren katkı yapılmamış tek düze bir yazı..Açmadı beni..
başlığa dikkatini çekerim pillihanım,ahmet vefik paşa diyorum ve verdiğim linklerden araştırmak isteyen detayları öğrenebilir.ayrıca bu bir araştırma yazısı,kendimden ne katayım ben… meseleyi kısa ve öz anlattım,sen beğenmek zorunda değilsin ama okuduğun bir önsayfa yazısı,buna da dikkatini sündürürüm… sen begenmesen ne olur…
okudugunu anlama problemin var sanıyorum pillibebek,ben konuyu çağdaş türk tiyatrosu ile başlatıp ahmet vefik paşaya getirdim,amacım paşayı anlatmaktı,şinasi ve afife jale’den bahsetmek zorunda değilim ve eserler hakkında bilgi vermek zorunda da değilim,merak ediyorsan araştır ve oku…
Buraya yazı yazıp, yoruma sunup, sonra da araştır demek oldukça çocukça..Yazdığın herşeyi biliyordum..Artı birşey katmadın ki..Sen iyi okumuşmuşsun zaten..Tutup ta ”anlama problemin var” demek, sana katkı olsun diye yaptığım yoruma karşılık oldukça zayıf bir durum..Oku oku yaz..Ben derim ki Massay gibi zeki insanların yazdıkları araştırma yazılarını oku, anlarsın demek istediğimi..Bir tiyatrodan bahsettiğin için, 2 cümleyle kendi yorumunu yap dememin nesi kötü, anlamadım..Yap ki araştırmanın bir sebebi olsun..
”Ancak genel itibari ile bu tiyatroda yabancılar sahne almaktaydı”Ayrıca kimdi bu yabancılar, uzaylılar mı, ”ermeniler” demek istedin herhalde..Onların Türk tiyatrosuna olan katkıları küçümsenmeyecek kadar büyüktür..
Kaynak ta var ya okumadın mı, diyen bir ses gelir..Ya kaynağa giremiyorsam..Öyle bir yaz ki kaynağa gerek kalmasın, ismini ver yeter..Kaynaksız da yazı yazı gibi dursun..Yeni yazılarını bekleyeceğim, düzelme var mı bakacağım..Bana mı ne, Türk tiyatrolarıyla ilgili her yazı ilgilendirir beni, ilgi alanlarımı seçmeme gibi bir şansın var mı, yok..Benim hafif te yazılanları okudukça eleştirme hakkım var mı var..Bu günlük bu kadar..:)
yorum tutma aparatı lütfen
benim ilgi alanım ahmet vefik paşa pilli hanım,tiyatro ile baglantılı oldugu için bir kaç cümle ile tiyatrodan bahsettim,yorumların içinde sonradan da olsa hak verdiğim tek kısım şinasi hakkındaki görüşün.doğrudur şinasi’nin şair evlenmesi batılı tarzda yazılan ilk tiyatro eseri sayılır ancak sahnelenmemiş bir eser olarak kalmıştır.Ahmet Vefik Paşa ile ilgili bilinmesi gereken temel bilgileri verdim,tiyatroya ilgi duyan türk tiyatrosu başlıklı bir yazı yazar,yorumunu da katar biz de okuruz kaynaklara gereksinim duymadan…
evet yabancılar,sen bu kelimeden uzaylılar da olabilir diyorsan o senin özgün çıkarımın ve çok komik… ermeniler emek etmişse etmiş ne yapayım,kişisel araştırmamda başka milletlerden bahsetmek zorunda mıyım? emek etmişse o zaman zaten kazanacakları kadar kazanmışlar tekel piyasasının bütün olanaklarını kullanarak,takdir ederim ya da etmem,bu benim görüşüm…
PAylaşım için teşekkürler.Tarihi takip etmek paylaşmak ne güzel..Yapboz oyunları
yazı,ekleme yapılmış ve güncellenmiştir…
Ahmet Vefik Paşa hakkında bilmediğim şeyler öğrendim sayenizde.yapboz