Hemen hemen hepimizin mutfaklarindan eksik etmediği ve yemeklerini tatlandirdiği,renklendirdiği ve çeşnilendirdiği baharatlarin öyküsü öylesine inanılmazki ,bu konuyu işlememek olmazdı.Bugun kolayca ve oldukça makul bedellerle ulaştiğimiz baharatllarin dünya tarihini şekillendirdiğinden haberiniz varmıydı?Sadece lezzet avcılarinin çıktıgı bir serüvenden ziyade,şifa arayanlarinda uğrak noktasidir baharatlar ve şifalı bitkiler.Modern tıp ilmi ilaçlari bitkilerdeki etken maddelerin, sentetik hallerini üreterek (farmasotik botanik) veya eser miktarda kullanarak yapmaktadir.Şifa arayanlar yine ayni gaye ile aktarlarin kapısını aşindirir.Kimi doğru kimi yanlış olsa da bu yöntem geçmişte kullanilmiş ve nice lokman hekim yaralari sarmiş ve hastalara şifa vermiştir.Spekülasyona açik bir konu olsa da faydalarinin oldugu su götürmez bir gerçektir.1900 yıllarin başinda eczacilar siparişle ilaç yapar ve imalatta ise baharat ve bitkileri kullanirlardi.Koca karı ilaci diye de bugun yerildiğine şahit olsakda,doğru ellerde şifa kaynağidir ve farmakoloji bilminin temelidir.Bu kadarla sınırlı kalmıyor elbet kozmetik sanayi, özellikle parfüm imalatinda bitki tohum ve yağlarindan faydalanmaktadir.Bitki yağlari oylesine pahalidir ki,bizlerin marketlerden yada eczanelerden satın aldiğimiz bitki yağlarinin çok az bir kısmı gerçekten bitkinin yağı ,geri kalani ise zeytin yağidır.Benzer konu ve başlıklar hafif.org da burada,surada, ve orada işlenmiş,belirtmeden geçmek istedim.Faydalari ve yarı mamul olarak kullanildiği sektorleri burada yazarak sizleri sıkmak niyetinde değilim,şimdi yazimin girişinde belirttiğim üzere baharatlarin dünya tarihini nasıl şekillendirdiği konusunda bilgi vermek istiyorumYeryüzünün verimli topraklarinda gelisip büyüyen bitkilerin :tohum ,çekirdek,meyve,çiçek,kabuk,kök,yaprak gibi aromatik kısımlarindan elde edilen bahratlar,dünya tarihinde önemli gelişmelerde neden olmuşturGünümüzde kolaylikla ve ucuz sayılbilecek fiyatlarla edinilen ve genellikle yemeklere tat verici olarak kullanilan baharatlar, eski zamanlarda çok daha az miktarda ve sadece varlıklılarin ulaşabildiği ,öncelikle koku ve tat verici olarak kullanilirdi.Baharatın öyküsü bes bin yıl önce, Hindistan’ın zengin cografyasinda baslar.Uzak diyarlarla ticareti geliştiren Sümerler Hindistan’da karşilaştıkları baharatı ülkelerine götürerek tanınmasini sağlarlar.Ancak pahalı ve zor bulunanan baharat, sadece soylularin sofralarina girebilirSümerleri:Asurlular,Babililer,Persler ve diğerleri izlerken, komşu bölgeler ve giderek Avrupalılar da tanırlar.Romalıların tüm akdenizi ele geçirmesiyle birlikte baharat yollari ilk kez Avrupalilarin kontrolune girer.Roma’da giderek statu sembolune dönüşen baharat,gösterişli yemeklerin gözdesi olurİslamiyetle birlikte yeni bir güç olarak sahneye çıkan Araplar özellikle Avrupalılara baharat temin ederek büyük bir refaha ulaşirlar.Bu dönemde Bağdat baharat ticaretinin en önemli kentlerinden biri olarak tüm dünyada tanınırTürklerin sahneye çıkmasiyla dengeler yeniden değişir.Baharat yollarını ellerine geçiren Osmanlilar bir yandan Avrupalilari köşeye şıkıştırırken,diğer yandan da baharatı sofralarının ve kültürlerinin ayrılmaz bir parçasi haline getirirler. Tarihler 1500’leri gösterdiginde ise zamanın akısını degistiren sıradısı gelismeler yasanır.Akdenizde sıkısan Avrupalıların arayısları İspanyol ve Portekizli denizcilerin, kesifler cagını baslatmasına yol acar.Hindistan’daki baharat ve altına ulasmak amacıyla yelken acan Christopher Colombus farkında olmadan Amerikayı kesferderken,Magellan ve Vasco de Gama gibi denizciler de yeni yollar bularak tüm dunyayı kesfederler.Cografi keşifler güc dengesinin yanı sıra dünya ekonomisinin de bütünüyle degistirir.Baharat ve dogal kaynakları kontrol etmek isteyen Avrupalilar kendi aralarında savasırken kesfedilen ülkeleri de sömürgelerstirerek yeni bir dönem baslatirlar.Bu dönem İngilizlerin devreye girmesi ile zirveye çıkar.1800’lerden itibaren Amerikalılarin baharat ticaretine girmesi ise yeni bir dönüm noktası olur,baharata ulaşmak kolaylaşırken fiyatı da ucuzlar.Ve ardindan da sanayi devrimi derken, dünya bugun ki şeklini almaya başlar.Biraz yukarda ,faydalari ve damak tadimiza olan katkılarini sıraladiğimiz baharatin,dünyanin siyasi ve ekonomik dengelerinin oluşumu üzerindeki etkilerini kısaca anlatmaya çaliştim.Umud ediyorum artık yemeğinize baharat eklerken,uğruna haritalarin değiştiği ,savaşlarin yapildiği ve çokça insanin hayatinin kaybettiği ,baharati hak ettiği saygıyla tüketiriz.
yorumlar
BaharatIn alkolle karismasindan elde edilecek guzel mi guzel soslardan yanayIm..KIrmIzI Sarap Soslu Karides..Malzemeler1 kg jumbo karides3 çorba kaşığı sızma zeytinyağı6 diş sarımsak1 kg domates1 su bardağı kırmızı şarapMaydanoz, birer tutam kekik, nane, kırmızıbiberBiraYemeğin TarifiKaridesleri ayıklamadan bütün olarak yıkayın. Sonra biranın içine yatırıp 30 dakika bekletin. Büyük dişli Datça sarımsaklarını kalınca dilimleyin.Domateslerin kabuklarını soyup küp küp doğrayın. Derince bir tavaya zeytinyağını koyun. Sarımsakları ekleyip, 1 dakikaya yakın karıştırarak pişirin. Domatesleri ilave edin. Birkaç dakika sonra birada bekletilmiş karidesleri içine yerleştirin.Üzerine bir su bardağı kırmızı şarabı ekleyip 30 dakika kadar pişirin. Maydanoz yapraklarıyla süsleyip, servis yapın.
İçtiğin şeyleri karıştırma derler hep. Biraynan şarap, ı ıh. Votka portakal olsun. Hatta votka portakallı pekin ördeee.
erik soslu pekin ördeği daha güsel belesh bebeğim.
Yemek baska icmek baska, yerken icmis olmuyorsun, banmis oluyorsun..KarIstIrmayalIm, rica edicem..
Lan ben daa jumbo karides yemedim hayatımda, ömür bitti be…
İşte ben de onu sölüorum, karıştırmayalım. Ben hep ekmeknen banarım yemee. Dibini sıyırırım bööle güselcene. Sona barnaklarımı yalarım. En sona ellerimi üstüme silerim…
çok banalsın belesh
Ne çok duyuyorum bu kelimeyi ben yahu.
Belesh sabak sabah keyfimi kacirma, 2 gun ekmek ge araver, git dene, sisko seni..
Taam o zaman, lavaşnan yirin ben de, olmadı bazlama. Sorun yok.
Belesh olum hafta sonu pekinördegüüü partisne gelemedim daha möhim partilerim var idü!!sen tahmin ettinde gurup arkedeşler meraklanmuşlar sölemedünmü olim?Ha cin alinin ögretili kitabunu uyguladuk süperrrrrr :-))) usta
Vay anasını sayın seyircileeer. Benden habersiz cin ali stajı haa. Lan kambersiz düğün mü olur, çok teessssüf ederin. Gerçi çok çalışmam lazım, çoook…
Bana kızıyon usta ama ben evde çaluşuyom dersimi..arabada bilem cin ali şeylerim mevcut …onlarsuz derdimi nasul anlaturum ? ha bu arada sayu saymayu ögretki karmaşa yaşamayum !!yada cin alinin hangü serisünü alam Belesh:-)))))))
Ama hep bilmediim yerlerden soruyosun sen… Pıratik eksikliği var bende. Bide bence bütün maceraları güsel cin alinin, seçim yapmak istemem.
ha ha ha :-)) Belesh olim biz bu kursu na zaman bitirecez dersin bu gidişle benim durum vahim ha diyim ben .ay bayiiiliiicimmmmmm .
Valla bu kafaynan gidersek asker, nah alırız tezkere demek isterim. Ama bi sefer başlamış bulunduk. Staj önemli diolar hep, oraya yoğunlaşma lazım…
evet abee hakkatten haklusun!!! ben burda yaruldum ama çakturmuyom. bu arada yazu süper …ve ben baharat kokan parfümleri pek bi severim ..cin ali okurken hele.yoy yoyyyyyyyyy :-))
Eet, konu biraz alakasız yerler gitmiş. Çok özür yazardan. Kendimi kaybetmişim biraz…
yemeğin tadından baskın olmayacak şekilde kullanılan, her türlü baharatı severim…tarçın, vanilya kokuları beni her daim cezbetmiştir…bide konu başlığına istinaden aklıma bir kaç yıl önce izlediğim Türk-Yunan yapımı ” bir tutam baharat ” geldi, ne de güzel bir filmdi…
Bu biyo(naturel olmayan )heç bi baharatta na mümkün diyim ben.Dünyada ve evrupada harbi büyük olay fekat yok yolu melesef durum bu .Ha McCormik türkiyede mevcut Fabrikasinin elektirik ve isinma sistemi tarafimizdan yapuldu (hönkkkk)hatirlatayum derim.Abi herifler dünya devi lööö nerden çekilmüş? Kaçtane Türkiyeeeeeee var nerdeyiz ??hanginde olay mehali?????
MCCORMİCK – KÜTAŞ GIDA SAN. TİC. DAĞ. A.Ş.yapma hocam iş yapuyom adamlarnannnn yafffmiss gibi duruyo yerinde töbeeeeniye kovuyonuz ki kalsin zaten eneeeeeee aklum şaştu ha diyim sana !!!!!!!!!
Hocam saygular, boynum kıldan ince vurdur gitsin :-))
yap bakim harita abimize vanilya ve kakoo kokulu bir masaj yagu yafru kizim ;yanunada şu sıçak taşlardan koyy bir fensüyüü masaji yolla.
Sıcak taş deyince aklıma hep ”Big Mama ”filmi gelir..Bu arada bu yazıdan sonra içimden geldi, patatesleri 1 saat fesleğen ve nane ile yoğurdum bu akşam..
patatess masajumu yaptun? yoksam yemek mi olcek o yafff!!??zırcahal harlem sorar?
çimden geldi baharatla alakası yok ama baharatları sevmediğiden olsa gerek ekliim dedim:)
düzeltme: içimden
Ne yemeği yaptım dersem ayıp olur şimdi, yapan var yapamayan var..Son zamanlarda hafif tuhaf takılıyor, hediyeye düşman olanlar falan, kendimizi anlatacağız diye haddimizi aşmayalım..
yok olum hatunlar maldivlerden geldüduydum uzan abi 3 milyon dolar harcamuş olaya abicim dedimtaamm gari durmak yokemir verdim maldivlerde ne kadar taş ve masajcu varsa tez gele diye ..fena bozuldum abi Uzana cık cık !! mim bile yolladum basmadular halen ..ha gayet nezih ve süper baharat kokularumda var haberin ola demedi deme.yaneee diyim ben :-))
7/24 ayupsun .
Bir ara tarifini veririm Haritametod cum..Ama gerçekten ben baharatsız hiçbirşey yemem..Yumurta bile..Şimdilerde de kappertjes e takılıyorum..
Beyaz taş yüzünden gitti bizim canum Deniz Seki yafff ..ah ah yazuk oldi garibe brehh
🙂
Efenim tost ekmek ısıtlır tost makinasinda nar rengi……tereya alunur biraz sürülürüstüne somon füme konur biraz ince dilim soğan ve kappertjes ..oyy oyy yaninada beyaz şarap…ha bu kappers Türkiyede felaket bir ihracat ürünü demi harita …??? biz bilmiyoz ama evrupayu besliyok hemi?
ithalat olcek oy oy uykum gelmüş bende kayuş kopar ..
Kapari (Kappertjes)
Kapari bitkiseli..
Burada, orada..
Türkçe adları: Kedi tırnağı, hint hıyarı, it hıyarı, it kavunu, karga kavunu, yılan kabağı,menginik, gevil, yumuk, bugo, bubu, kepekçiçek, beri kemeri, şeballah,devedikeni, keper, kepere, gebre, gebere, geber otu, gavur bostanı
Olum bide ben menü verdim tereciye tere satma dedin diye ses etmedim haberin ola ha bak haddimi aşmadum lö o peynir degel hoppp usta dememdim .
sorma dimi :-))))
eneeee.ben bu yazıyı farketmemişim.baharat benim hayatımdır yahu. sumak favorimdir.
annem bana sumak der:) hayatımda en sevdiğim sıfattır, aklıma geldi.
fekat yazı da “Baharat Yolu” ve önemi atlanmış sanırım. aman haa.
iyi kıvırıyorsun.muhkkak ki anlaşılıyordur. ancak benim kadar zivri zekalılar anlamıyordur:)
kesinlikle tabi.
Bu kadar olur yani, öyle sinirliyim ki şuan, markete girdim hem de bulunduğum ülkenin sayılı marketlerinden birine, raflarda baharat ararken,Pul-Biber yazısınısını gördüm,sevindim, üzerinde yabancı sözcük yazmaya çalışmışlar, hepsi baştan aşağı yanlış, bir şeyimiz doğru olsa olmaz mı..Sevgili Baharatçılar ambalaj önemlidir, yapacağınız iş için, kafa yorun biraz, böyle rezil olursunuz işte..
Yazmam doğru olur mu bilmiyorum harmetdef, ama, ben de bir ambalajcıyım, ve üretilen kutularda herhangi bir yanılgı olmasın diye, fabrikadan çıkmadan defalarca kontrol edilir herhangi bir yanlışlık var ise 1000 lerce ambalaj hurdaya gider..Bu ne umursamazlıktır. Yarın direk telefon açacağım bizzat görüşeceğim, ve mail atacağım..
Şöyle yazıyordu;Gebroken Hete Peper, öl, Salt Geberene kadar ye Pul biberi, acıdan öl demek istediler herhalde..:)Olması gereken ise,Gemalen Hete Peper, olie, zout
Ve nasıl kötü durumdalar baharat açısından anlatamam..Bu tür yanlışlıklar olmadan, iyi ürünlerimizi göstermek, pazarlamak konusunda kesinlikle bizim çok hatalarımız var..Sonra alırlar lalelerimizi dünyaya pazarlar, zengin olurlar, kızmamak lazım..
bazan aldığım nanelerin hepsini tüketemiyorum.hemen bir kağıdın üzerinde (kesinlikle gazate değil) kurutuyor, sonrada elimle ezip kullanıyorum.süper oluyor öneririm.
Benim de en sevdiğim baharat Fesleğen, sabah kahvaltısında yumurta kırıp, tabağın kenarına serpiştirmek harika oluyor..
Mucizemsin, taze naneyi ellediğinde ellerin ne güzel kokar değil mi..
hemde nasıl Pillibebek, kekikte harikadır. taze kekikle sabah kahvaltıda çok güzel olur. taze kekik yaprakları zeytin yağ pulbiber ve içinde doğranmış yeşil zeytinler.eğer oralarda bulursan taze kekik dene derim canım.
Kekikli zeytin, pulbiber, zeytin yağı, bir de sarımsak turşusu , gerçekten süper..Ekmeğini bandırmakta güzel oluyor..Burada bu karışımı, akşam gelen misafirlere şeker gibi ikram ediyorlar, Mucizemsin..
bende bayılıyorum bu tatlara. akdeniz mutfağı diye mi geçiyor orda.şaşırdım doğrusu.