“Yer imi” (bookmark) yönetim uygulamaları bir kaç yıldır kullanılan ancak benim bir ay önce Mehmet Doğan’ın “Herkes Web 2.0’dan Bahsediyor ” yazısını okurken tanıştığım bir hizmet. Simpy , Shadows , Spurl.net , unalog ve Yahoo My Web 2.0 sitelerine bir göz attıktan sonra, tecihimi popüler olan del.icio.us ‘tan yana kullandım.
Bu konuya yer veren Türkçe blogları tarayınca, karşıma çıkan trendalicious ya da del.icio.us direc.tor konulu yazılar, ben gitmeye çalışırken alemin dönmekte olduğunu açıkça gösteriyordu. Ancak Türkiye’de 12 milyon internet kullanıcısı daha olduğu söylemi, yazımı tamamlamak konusunda yine de beni cesaretlendirdi.
Bu sitelerin, her kesin bildiği en temel özelliği, yer imlerimizi paylaşılan bir alanda listeleyebilmemiz ve tarayıcıdan bağımsız bir şekilde yönetebilmemizdir.
Daha sonra kolay ulaşabilmek için, yer imlerimizi, bir ya da daha fazla anahtar kelime (tag) ile ilişkilendiriyoruz. Tertip düzeni sevenler için bu anahtar kelimeleri, kendi yaratacakları gruplar(bundles) altında toplama imkanı da unutulmamış.
Yer imleri ve bağlantılar aslında web’in kendisi kadar eski kavramlar.
Geçmişin modern tarayıcılarından Mosaic , yer imlerini Hotlist diye nitelendirmiş. O günden buyana Bookmark ya da Favorites gibi faklı isimlerle anılmakla beraber, işlevliğinde yakın zamana kadar köklü bir değişiklik olmamış.
Google ve Yahoo gibi arama motorlarının elde etteği büyük başarı, arama konusunda farklı bir ihtiyacı tetiklemiş. Arama motorlarının robotlarının gelişi güzel taramaları sonucu bulunan bağlantılar yerine, kullanıcılar tarafından kaydedilen, anahtar kelimelerle ilişkilendirilmiş ve hatta popülerliği derecelendirilmiş, herkes tarafından ulaşılabilen bağlantılar ortaya çıkmış.
Bu uygulamadaki en devrimci özellik, kullanıcıların bağlantı ya da yer imlerine ait anahtar kelimeleri, sonradan en kolay hatırlayabilecekleri şekilde ve tamamen özgürce seçebilmeleri olmuştur. Ortaya büyük bir karmaşa çıkabileceği izlenimini veren bu uygulama, pratikte kullanıcıların ortak kullanılan anahtar kelimelere yönelmesi ile sonuçlanmıştır. Yer imi yönetim sayfalarının, seçilen herhangi bir bağlantı için bir anahtar kelime tavsiye edebilmesi ya da popüler bağlantı adlarını listelemek gibi uygulamalar, bu doğal eğilimin gelişimini kolaylaştırmıştır.
Yer imi yönetim sayfalarının bir başka önemli özelliği ise ileri arama yetenekleridir. Bu alanlardan ilgi duyduğunuz herhangi bir anahtar kelimeye ait popüler bağlantıların bir listesini ya da aynı bağlantıyı kaydetmiş diğer kullanıcıların listesini ya da her hangi bir kullanıcının diğer anahtar kelimelerinin ya da bağlantılarının listesini görmemiz mümkündür.
Yine bu sayfaların arama yetenekleri bize birden fazla ve farklı anahtar kelimenin ortak bağlantılarının listesi gibi sonuçları gösterebilirler.
Her ne kadar internet tarayıcımızın yer imi kayıt ve düzenleme menüsüne ihtiyacımız kalmasa da, annelerimizden kalma alışkanlıklarını hemen terk etmek istemeyen kullanıcılar için düşünülmüş bir özellik daha var, sekronizasyon. Bu sitelerin büyük çoğunluğu oluşturmuş olduğunuz listeleri tarayıcınız ile senkronize ederek, bağlantılarınıza tarayıcınızın yer imi menüsünden de ulaşabilmenize olanak tanıyor.
Yer imi yönetim servislerinin diğer bir basit yararı ise, yer imlerimizi taşımak zorunda kalmadan, hem evde hem de işte, farklı bilgisayarlarla kolayca çalışabilmemiz ya da günün birinde bu bilgisayardan biri çökecek olursa en azından yer imlerimiz için dertlenmemizdir.
İşini bilen arkadaşlarımın, buradaki gizli faydayı hemen gördüğüne eminim, fakat hemen fark edemeyenler için ifade etmekte yarar var. Eğer patronunuz, yokluğunuzdan yararlanıp, mesai saatleri içerisinde, ne gibi sitelere girebileceğinizi anlamak için, hayal gücünü kullanmak yerine, sık kullanılanlar listenizi inceleyecek olursa, karşılaşacağı tertemiz liste, mutlaka size ilave bir bonus olarak geri dönecektir.
Sayıca çok fazla yer imine sahip olan kullanıcılar bu sayfaların başka bir özelliğinden daha yararlanabilirler. Birden fazla kullanıcı hesabı açarak, isterlerse gruplamalarını farklı kullanıcı kayıtları altında da saklayabiliriler. Örneğin 123mp3 gibi bir kullanıcı adı altında müzikle ilgili her türlü bağlantısını ve univ2005 gibi bir kullanıcı adı altında da okul, dersler ve projelerle ilgili her türlü bağlantısını saklayabilirler.
Yeni bir kullanıcı kaydı yaratmak, herhangi bir eposta adresi gerektirmeden (Simpy, Shadows ve unalog için eposta adresi gereklidir) basitçe bir kullanıcı adı ve şifresi girmekle yapılabilmektedir.
Sayfaların çok yalın arayüzü her hangi bir ilave yardım almaksızın hemen kullanmaya başlamanızı sağlayacaktır. Bu noktada saklamayı arzu ettiğiniz bağlantıları hızlı kaydedebilmeniz için araç çubuğu üzerindeki bağlantılar bölümünde bir postalama butonu oluşturmanızı tavsiye ederim.
Yer İmi Yönetim Servislerinde bize yararlı olabilecek bir başka araç ise, alan içindeki istediğimiz kullanıcı sayfasından RSS besleme alabilmemizdir. Örneğin önem verdiğimiz bir kişinin ana sayfası ya da onun kullandığı bir anahtar kelimenin sayfasından RSS beslemeyle, kaydettiği yer imlerinin bilgisini alabiliriz.
