bildirgec.org

[Dikkat: Bu yazı Hamlet, Kalpazanlar, Don Kişot, Kara Kitap, Masumiyet Müzesi, Tutunamayanlar vs. hakkında eser miktarda spoiler bilgi içerebilir, kimi sürprizleri bozabilir. Yazarı sorumluluk kabul etmez, tereyağından kıl çeker.]

Bir görüntünün içinde, aynı görüntünün küçük ölçekli hallerinin sonsuz bir döngüde tekrar etmesine “Droste Effect” (Droste etkisi) deniyor. Droste ismi, bu etkiyi kurabiye kutularında kullanan Hollandalı çikolata ve bisküvi markası Droste‘tan geliyor. Şu an Photoshop‘ta dahi Droste etkisi yaratma teknikleri revaçta. Pink Floyd’un Ummagumma albümünün kapağı da aynı etkiye sahip bir tasarım.

Pink Floyd, Ummagumma, 1969

Droste etkisi, kurabiye şirketinden çok daha eski olan savaş armalarını inceleyen heraldik sayesinde “mise en abyme” olarak da geçer terminolojide.

“Droste” kelimesi aynı resmin tekrarlandığı durumlarda özel olarak kullanılan flemenkçe bir kelime. Resim içinde aynı resmin daha küçük hallerinin tekrarlanarak eklenmesiyle Droste efekti oluşuyor.

Teoride, resim içine resim eklenerek sonsuza kadar küçülmeye devam eden bir görünüm meydana geliyor. Ama aslında, görünebilecek en küçük resime kadar tekrarlama yapılıyor ve sanki sonsuza kadar küçülüyormuş hissi yaratılıyor. Yani tekrarlama sayısı sonsuz değil elbette.

efekt ismini, Hollandalı bir kakao markası olan Droste’nin kutusundaki resimden alıyor. Resimde, elinde servis tepsisi tutan bir hemşire görülüyor. Tepsideki kakao kutusu ve fincanın üstünde aynı resim tekrarlanarak devam ediyor.

İlk defa 1970’lerin sonunda şair ve köşe yazarı Nico Scheepmaker tarafından “Droste efekti” adıyla kullanılan efekt halk dilinde yerini aldı.

1950’li yılların en ünlü grafik tasarımcısı Maurits Cornelis Escher.C. Escher, spiral çizgilerden oluşan bir inanılmaz bir resim çizerek bu efekti farklı bir boyuta taşımıştı.