Bu gün bilgisayarların sebep olduğu sağlık sorunlarından bahsedeceğim. Yaklaşık on yıldır her gün bilgisayar karşısında 4 ila 14 saat oturuyorum. Hayatımı geçirmek için seçtiğim bu yöntem, sağlığıma iyi gelmiyor. Geçen sene sıkı bir çalışma dönemi ertesinde gözümün önünde parlayan güneşler, objelerin etrafında ışıklı hâreler görmeye başlayalı beri bunun farkındayım. Ayrıca, boynum, sırtım ve bileklerim ağrıyor. Gözlerimin bir gün içinde bir şeye dikkatlice bakma süresinin bir limiti var. Ki çağdaş insan hayatı, birşeylere (yola / sinema perdesine / televizyona / monitöre / konuşan arkadaşınıza) dikkatlice bakarak geçiyor.
Ağrılar
Kas ağrılarının genel ismi RSI (repetitive stress injury / tekrarlanan gerilme hasarı). Fazla yazı yazmaktan elde olanına Carpal Tunnel Syndrome deniyor. Kaslarınızı fazla zorladığınızda vücut, kas hücrelerine giden oksijeni kesiyor ve hücreler anaerob yaşama şekline geçiyorlar. Bunu yapabilmek için de canınızı yakan laktik asit salgılıyorlar. Bunları bioloji dersinden ve aylardan beri yaptığınız ilk futbol maçı / spor faliyeti sonrasında çektiğiniz ağrılardan hatırlarsınız. Bilgisayar karşısında fazla yazmak, yanlış oturmak gibi şeyler de aynı sonuca yol açıyor. Bunun çaresi yok. Sadece rahatlatıcı önlemler var. Daha ergonomik koltuk, klavye, bilek destekleri gibi yardımcı olmaya çalışan nesneler etrafında gelişmiş kocaman bir endüstri bile var. Ama RSI hakkında hiç bir zaman yeterli araştırma yapılmamış, hiç ciddiye alınmamış.
İşte bulabildiğim kaynaklar:
RSI hakkında yararlı bilgiler: http://www.amara.com/aboutme/rsi.html
Klavye başı hasarları FAQ’ı: http://www.tifaq.com
Bilgisayar RSI’leri hakkında yararlı bilgiler: http://www.engr.unl.edu/ee/eeshop/rsi.html
Göz yorulması sorunu
Bilgisayarla çalıştıktan sonra güneşler, nesnelerin etrafında ışıklı hâreler görmek, flu görmek, sulu görmek, çift görmek, baş ağrısı, yorgunluk gibi şeyler çekiyorsanız. Yaşadığınız şeyin ismi, VDT Eyestrain (Video display terminal eyestrain / Video ekranı göz yorulması). Yılların araştırması sonucu çıkmış bir yapılması gerekenler listesi var. Örneğin filtre kullanmak, dış ışığı ayarlamak, etrafı karartmak, monitörü temiz tutmak anti-glare gözlükler kullanmak gibi. Ancak bunlar demin bahsettiğim arızaları gidermiyor. Meğerse sorun bambaşkaymış. Ve bunu PRIO isimli bir özel şirket çözmüş. Anlatıyorum: Her insanın dark focus denilen bir mesafesi var. Dalıp gittiğinizde gözlerinizin baktığı mesafe gibi birşey. Gözleriniz hiç birşeye bakmazken hatta karanlıktayken fokus ettiğiniz nokta. Her insanda mesafesi değişiyor. Herhangi başka birşeye fokus ettiğiniz zaman, gözünüz dark focustan çıkıp nesneye bakarken belirli bir efor sarfediyor. Bu arada monitörünüz de sizi mütemadiyen bunu yapmaya zorluyor. Çünkü monitör görüntüleri Gaussian görüntüler, yani ortaları en keskin, kenarlara doğru flulaşıyorlar. Flu yerler gözünüzü dark focusa itiyor ve üç dört saatlik bir seans sonunda ortalama 25.000 kez gözünüz fokus değiştiriyor. PRIO gözlük ve reçeteleri bu sorunu şöyle hallediyorlar. Test cihazı dark focusunuzun uzaklığını ölçüyor ve monitörünüzle aynı yakınlığa getiren bir gözlük hazırlanıyor. İki fokus noktası üstüste gelince acıdan kurtuluyorsunuz. Türkiye’de PRIO sistemi var mı bilmiyorum, ama çok çalışınca insanları azizler gibi ışıklı gördüğümden, deli gibi arayacağım. Bulduğumda size de haber vereceğim. Şimdilik sorunun çözülmüş olduğunu öğrenmek bile beni mutlu etti.
PRIO hakkında daha fazla bilgi için, http://www.prio.com Ayrıca bilgisayar ve sağlık sorunları araştırmasını yaparken rastladığım ve bu gün anlattığım çoğu şeyi öğrendiğim makalenin adresi de, http://www.online-magazine.com/ouch.htm
