CERN ‘deki laborutavarlarda pek çok ülkeden gelen bilim insanları maddenin en küçük parçalarını arıyorlar.Aslında bu araştırma eski yunan filazoflarına kadar uzanıyor.Asıl ilk buluş 19. yy da oldu.Kimyacılar bir çok elementin atomlarını buldular.Günümüzde ise fizikçiler atomların içinde daha da küçük parçacıkların olduğunu biliyorlar artık.1900 ‘ lü yılların başında bilim insanları atomun çevresindeki ELEKTRON denen parçacıkların oluşturduğu bulutun , maddenin davranışlarından sorumlu olduğunu anladılar. Işığın yayılması ,kimya ,elektrik ,elektronik vs. gibi bir çok olayın kökenindeki parçacıktı elektron.Daha sonra atomların tam merkezinde var olan ve çapı 1 cm nin milyonda birinin milyonda biri büyüklüğünde olan minik çekirdeğin içinde PROTON ve NÖTRON adı verilen başka parçacıklar ortaya çıktı.
Bu arkadaşlar nükleer enerjinin her türünün kökeninde bulunurlar.Tıpta ,tarımda ve endüstride kullanılırlar.Asıl ilginç olan proton ve nötron içinde de daha da küçük parçacıkların olduğu keşfedildi.Bir çok parçacık bulundu.Elektrik yükü taşıyorlardı.Birçoğu topaç gibi dönüyordu.GARİPLİK, CAZİBE ,ALT ve ÜST diye adlandırılan tuhaf özellikleri olan parçacıklar bulundu. Parçacıklar ,özelliklerine göre ailelere ayrılırlar.Aynı ailede olanlar aynı şekilde hareket ederler.Çünkü onların içinde de onlara nasıl davranacaklarını söyleyen daha küçük parçacıklar vardır.Örneğin protonun içinde KUARK adı verilen küçük parçacıklar vardır.Toparlarsak :
atom ve onu çevreleyen elektron, atomun merkezinde çekirdek ,çekirdek içinde proton, protonun içinde de
kuark vardır. Ve de sıkı durun kuarkın da pek çok türü vardır.Bütün maddeleri oluşturan bu parçacıkların davranışları bir çok farklı kuvvet tarafından kontrol edilir.En çok bilineni elektromanyetik kuvvettir.Bu davranışa verilebilecek en iyi örnek ; pozitif yüklü çekirdeğin çevresinde dönen ve böylece atomları oluşturan negatif yüklü elektronların davranışıdır.Adına ‘GÜÇLÜ’ denen bir kuvvet proton ve nötronları bir arada tutarak çekirdeği oluşturur.Bir de ‘ZAYIF’ kuvvet vardır.Bu kuvvet ise parçacıkların dağılmasına neden olur.Nötron parçalanırsa radyoaktivitenin bir türü ortaya çıkar.Negatif elektronlarla pozitif protonlar iletişime geçerler atomu oluştururlar,Tabii ki bu iletişim sms yoluyla olmaz.Bunu ,yüklü tüm parçacıkların her yöne gönderdiği FOTON adı verilen haberci parçacıklar yapar.Güçlü kuvvet ,çekirdekleri bir arada tutar ve protonların içindeki kuarkları
bulundukları yere resmen yapıştırır.Bu yüzden adları GLUON dur.Diğer çok bilinen kuvvetse yerçekimi (kütleçekimi) kuvvetidir.Ancak kütleçekiminin küçük parçacıklar üzerindeki etkisi çok çok azdır.Zayıf kuvvet nötronları dağıtır.Bu kuvvetin adı NÖTRİNO dur.Ele gelmezler. Güneş ve yıldızların yanması ile bol miktarda ortaya çıkarlar.Yıldızlar parlıyorsa ,nötrinolar oluşuyor demektir.Burdan da zayıf kuvvetin iş başında olduğunu anlarız.En ilginci ise nötrinoların diğer parçacıklarla etkilişimleri çok zayıftır. Dünya’ nın içinden hiç zorlanmadan geçerler. Milyonlarcası şu an bile siz bu yazıyı okurken içinizden geçiyor.
İşte CERN ‘ de bu gizemli ve sevimli parçacıkların dünyası ve davranışları incelenir.Bulunanlar fizikçiler tarafından matematiksel formlara ,denklemlere dönüştürülür.
Aslında CERN ‘ de araştırma yapan bilim insanlarının en büyük düşü ,bir gün bütün bu karmaşıklığı çok basit bir iki denklemle ortaya koyabilmektir.
